Jaskra dziecięca – objawy i rozpoznanie

Jaskra – co to za choroba?

Jaskra jest poważną chorobą narządu wzroku. Nieleczona, prowadzi do zaniku komórek siatkówki i postępujących ubytków w polu widzenia. Konsekwencją tego stanu jest utrata wzroku. Jaskra dziecięca częściej dotyka chłopców, którzy stanowią około 70% pacjentów. Schorzenie może rozwinąć się w jednym oku, jednak u około 80% chorych występuje obustronnie [1].

Przyczyny jaskry u dzieci 

Ze względu na czas wystąpienia objawów klinicznych i etap rozpoznania choroby jaskra dziecięca dzielona jest na cztery podtypy:

1. Jaskra noworodkowa – rozpoznawana jest zaraz po urodzeniu lub najpóźniej do ukończenia 1. miesiąca życia dziecka. 

2. Jaskra niemowlęca – rozpoznawana jest do ukończenia 1 roku życia dziecka. 

3. Późno występująca jaskra wrodzona – typ tej jaskry rozwija się lub jest rozpoznawany po ukończeniu przez dziecko 2 lat. 

4. Jaskra pierwotna wrodzona, ulegająca samoistnej stabilizacji – to jaskra, która na skutek spontanicznego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego rozwija się nagle. Ten typ jaskry stanowi najczęściej diagnozowaną formę choroby. Dotyczy 80% wszystkich przypadków jaskry [1]. 

Przyczyny jaskry u dzieci nie są do końca jasne. Prawdopodobnie choroba rozwija się na skutek wystąpienia zaburzenia narządu wzroku na etapie jego rozwoju w okresie życia płodowego. Za przyczynę tego stanu uznaje się mutację genową. Obecnie naukowcom znane są trzy obszary chromosomowe, w których zachodzą mutacje odpowiedzialne za rozwój choroby. Mutacje te powodują wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, które występuje już na wczesnym etapie życia płodowego, kiedy struktury narządu wzroku nie są w pełni dojrzałe. W konsekwencji narząd wzroku nie ma możliwości prawidłowego rozwoju, co dodatkowo może sprzyjać uszkodzeniu nerwu wzrokowego, a nawet wystąpieniu zmian anatomicznych w gałce ocznej, np. spłaszczeniu rogówki. 

Objawy jaskry u dzieci 

Na skutek obrzęku nabłonka i rogówki dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Stan ten przyczynia się do rozwoju tzw. triady wczesnych objawów, czyli: łzawienia, światłowstrętu i przykurczu powieki. To najbardziej charakterystyczne objawy jaskry obserwowane we wszystkich przypadkach. W grupie objawów eksperci wskazują również na poszerzenie naczyń żylnych na powierzchni powieki górnej, powiększenie średnicy rogówki. Dzieci, które potrafią mówić, zgłaszają ból gałek ocznych. Maluchy ten objaw mogą manifestować przez płacz, częste pocieranie oczu, pobudzenie i niepokój. Objaw białych źrenic natomiast wskazuje na zaćmę. Choroba może rozwinąć się nawet u niemowląt. W niektórych przypadkach zaćma przebiega razem z jaskrą. Podobnie jak jaskra, zaćma jest chorobą narządu wzroku, która nieleczona prowadzi do ślepoty. 

Natomiast w badaniu okulistycznym stwierdzane są następujące objawy: zmniejszenie przezierności rogówki, zmiana grubości rogówki, rozciągnięcie rąbka rogówki, powiększenie gałki ocznej. U niektórych dzieci jaskra pierwotna wrodzona dodatkowo występuje z zaburzeniami ostrości widzenia. Najczęściej diagnozowaną wadą jest krótkowzroczność i astygmatyzm, które są skutkiem nieuregulowanego ciśnienia wewnątrzgałkowego. 

Rozpoznanie i leczenie jaskry dziecięcej

Rozpoznanie jaskry na bardzo wczesnym etapie u dzieci nie jest łatwe. Trudności dostarcza fakt, iż tzw. triada wczesnych objawów rozpoznawana jest również w przebiegu innych chorób oczu, a także infekcji przewodu nosowo-łzowego. Wskazówką do wykonania diagnostyki w kierunku jaskry jest m.in. występowanie choroby w rodzinie, szczególnie w pierwszej linii dziedziczenia. Do okulisty w trybie pilnym warto zgłosić się, jeśli objawy wskazujące na jaskrę występują przewlekle lub mają charakter nasilający się. 

Warto wiedzieć, że każde dziecko przed ukończeniem 2. roku życia powinno przejść kontrolne badanie wzroku. Szczególnym wskazaniem jest występowanie wady wzroku u któregoś z rodziców. Badanie wzroku powinien przeprowadzić okulista dziecięcy. Skierowanie do specjalisty uzyskasz od lekarza rodzinnego. 

Leczenie jaskry dziecięcej zależy od wieku wystąpienia i rozpoznania choroby. U dzieci do 2 roku życia podstawową metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny. Jeśli choroba jest dopiero na początkowym etapie, stosowane jest przede wszystkim leczenie zachowawcze w postaci farmakoterapii. Zabieg chirurgiczny przeprowadza się w ostateczności, gdy leczenie zachowawcze nie ma skuteczności.