Jersinioza – podstępna choroba odzwierzęca

Jersinioza – co to za choroba?

Jersinioza to ostra, zakaźna choroba odzwierzęca. Za jej rozwój odpowiedzialna jest bakteria Yersinia. Pierwotna postać patogenu została wyizolowana w 1894 roku w Hongkongu przez badaczy – pochodzącego z Francji Alexandra Yersina i Japończyka Shibasaburo Kitasato. Nie tylko odkryli oni bakterię Yersinia pestis, ale również ustalili, że jest ona odpowiedzialna za rozwój dżumy. 

Obecnie wyróżnia się aż 12 gatunków chorobotwórczych odmian bakterii Yersinia, którą tworzy nawet kilkaset serogrup. Powszechność patogenu i odporność na różne warunki klimatyczne sprawia, że jego obecność stwierdzono prawie na wszystkich kontynentach. 

Drogi zakażenia jersiniozą

Rezerwuarem bakterii Yersinia są zwierzęta zarówno żyjące wolno, jak i hodowlane. Szczególnie podatne na zakażenie patogenem są: drób, świnie, gryzonie domowe, również hodowane laboratoryjnie i dzikie. Do zakażenia dochodzi w drodze bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub w wyniku spożycia zakażonego mięsa i produktów odzwierzęcych (mleka, jajek). Bakterie Yersinia wydalane są z odchodami chorych zwierząt, skąd trafiają do gleby i wody, zanieczyszczając środowisko. Na skutek tego patogen może znaleźć się również w wodzie lub w gruntach, wykorzystywanych do produkcji warzyw. Bakteria przenoszona jest też przez pchły i wszy na sierść zwierząt. 

Objawy i specyficzny przebieg jersiniozy

Przebieg jersiniozy jest bardzo zróżnicowany i zależy od wielu czynników, m.in. od: ogólnego stanu zdrowia organizmu, wieku, płci, a przede wszystkim od gatunku bakterii wywołującej zakażenie. Jersinioza ma bardzo specyficzny przebieg, gdyż imituje inne schorzenia, m.in.: chorobę Leśniowskiego Crohna, nietolerancję laktozy, zapalenie jelit. W konsekwencji dostarcza trudności w identyfikacji i sprawia, że pacjent często jest źle diagnozowany i leczony na schorzenie, którego nie ma.

Inkubacja bakterii zajmuje od 1 do 11 dni. Po tym czasie zaczynają pojawiać się pierwsze objawy. W przebiegu zakażenia bakterią pacjent doświadcza ostrej biegunki i wymiotów, niosących duże ryzyko odwodnienia. Towarzyszące im wzdęcia i bóle brzucha mają charakter rozlany i utrzymują się kilkanaście dni. Dolegliwości nasilają się głównie po jedzeniu. Objawy pozajelitowe jersiniozy to m.in.: zapalenie gardła, ropnie wątroby, nerek i płuc. U dzieci i młodzieży jersinioza imituje zapalenie wyrostka robaczkowego. 

Dolegliwości rozwijają się szybko i zaledwie kilkanaście dni po wystąpieniu pierwszych objawów mogą prowadzić do powikłań w postaci: reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby Reitera, zesztywniającego zapalenia stawów, ropnego zapalenia skóry, zapalenia szpiku kostnego, kłębuszkowego zapalenie nerek. W ostrej postaci zakażenia jersinioza przybiera czasem postać ogólnoustrojową, prowadząc do posocznicy. U pacjentów z obniżoną odpornością dochodzi do zapalenia otrzewnej.

Diagnostyka jersiniozy

Ze względu na specyficzny i mylący przebieg, wskazujący na inne choroby, diagnostyka jersiniozy jest trudna. Jersinioza imituje inne choroby, dlatego kluczowe jest uwzględnienie badań potwierdzających lub wykluczających daną jednostkę chorobową. W przypadku objawów wskazujących na chorobę Leśniowskiego-Crohna niezbędne są badania oceniające zmiany błony śluzowej jelit, które w przebiegu schorzenia dotyczą całej grubości ściany jelita, natomiast w zakażeniu jersiniozą ograniczają się jedynie do wierzchniej warstwy błony. Wykluczeniu powinno również podlegać zakażenie brucelozą lub salmonellą. Podstawą są badania laboratoryjne próbek materiału biologicznego pacjenta. Do analizy wykorzystuje się kał, wymazy z gardła, badanie materiału z ropni, płyn otrzewnowy i stawowy. Niezbędne są również badania serologiczne z oznaczeniem przeciwciał IgM i IgA. Diagnostykę uzupełniają badanie ultrasonograficzne (USG) i tomografia komputerowa (TK), które pozwalają na ocenę stopnia powiększenia węzłów chłonnych i zainfekowania organów wewnętrznych.

Leczenie jersiniozy

Leczenie jersiniozy jest indywidualne, a dobór leków zależy od rodzaju szczepu wywołującego zakażenie. Stosowana jest terapia skojarzona. Polega na podawaniu pacjentowi różnych, uzupełniających się działaniem, antybiotyków.