Jakie zastosowanie i właściwości ma jodek potasu?
Jodek potasu jest szeroko stosowany w różnych dziedzinach medycyny konwencjonalnej. Wykorzystuje się go m.in. w terapii chorób tarczycy czy w okulistyce. Dodatkowo stanowi on jedną z niewielu znanych form ochrony przed promieniowaniem rakotwórczym, które może powstać np. w wyniku awarii reaktora atomowego. Związek KI stosowany był niegdyś w Czarnobylu po mającej tam miejsce katastrofie nuklearnej.
Polecane
Co to jest jodek potasu i jakie ma właściwości?
Jodek potasu to sól potasowa pierwiastka jodu, którą oznacza się wzorem KI. Występuje pod postacią białego proszku, który formuje się w małe kryształy. Są one bezwonne, rozpuszczalne w wodzie oraz niepalne.
Związek ten został odkryty na początku XIX wieku przez Bernarda Courtoisa i już niedługo po tym znalazł zastosowanie w medycynie. Dokładnie w 1829 roku naukowiec francuskiego pochodzenia Jean Lugol opracował medykament, który funkcjonuje po dziś dzień pod nazwą płyn Lugola. Był on szeroko stosowany m.in. w czasie katastrofy w Czarnobylu.
Dodatkowo warto wiedzieć, że związek KI w niektórych okolicznościach może stwarzać zagrożenie. Jodek potasu rozpuszczony w wodzie lub już w stanie parowym jest żrący. Kontakt z nim może wywołać podrażnienia śluzówek oczu i nosa oraz skóry. Ponadto substancja może wywołać poważne nieprawidłowości w działaniu układu pokarmowego.
Jak działa i jakie zastosowanie ma jodek potasu?
Od dziesięcioleci stosuje się jodek potasu do ochrony ludzi przed skutkami szkodliwego promieniowania radioaktywnego. Substancja działa poprzez nasycenie tarczycy nieradioaktywnym jodem. Organ, który wchłonął wystarczające ilości substancji, nie wchłania jej dalej. Dzięki temu jod radioaktywny, który powstaje np. w wyniku wybuchu reaktora jądrowego, dostaje się do organizmu w znacznie mniejszym stopniu.
Jodek potasu, który jest głównym składnikiem płynu Lugola, od lat pozostaje niezastąpiony w sytuacji awarii elektrowni jądrowych, które skutkują radioaktywnym promieniowaniem. Jednak nie jest to jedynie zastosowanie substancji. Związek KI stosuje się bowiem także w leczeniu chorób związanych z hormonami tarczycy.
Co ciekawe, jodek potasu wykorzystywany może być także do uzdatniania wody pitnej czy jodowania soli kuchennej. Są to jednak procesy, które powinny się odbywać pod okiem profesjonalistów. Podobnie analizy fizyczne i chemiczne oraz analizy jakościowe produktów spożywczych mogą być wykonywane jedynie przez ekspertów z danych dziedzin.
Przy okazji warto wspomnieć o szerokim zastosowaniu samego jodu, którego duże ilości znajdują się w nadmorskim powietrzu lub w specjalnych grotach solnych.
Kiedy powinno się stosować jodek potasu?
Preparaty zawierające jodek potasu może przepisać lekarz. Substancja ta bywa stosowana w terapiach nowotworów oraz w niedoczynności tarczycy. Dodatkowo związek wykorzystywany może być w okulistyce, przede wszystkim w przypadku zmętnienia soczewki.
Jodek potasu, wykorzystywany w celu blokady wchłaniania radioaktywnej postaci jodu, może zostać przepisany wyłącznie osobom przebywającym w strefie zagrożenia promieniowaniem radioaktywnym. W tym przypadku substancja podana zostaje jako składnik wspomnianego płynu Lugola. W żadnym wypadku nie przyjmuj płynu Lugola profilaktycznie!
Podobnie sytuacja wygląda z wykorzystaniem jodku potasu do różnego rodzaju eksperymentów czy badań naukowych. Powinny się tym zajmować jedynie osoby z odpowiednim wykształceniem chemicznym i kwalifikacjami. Jest to szczególnie ważne ze względu na niebezpieczeństwo, jakie może stwarzać substancja w specyficznych formach (rozpuszczonej w wodzie lub gazowej). Jej niewłaściwe zastosowanie czy nieświadome połączenie z innym składnikiem chemicznym może wywołać szereg reakcji łańcuchowych.
Kiedy nie powinno się stosować jodku potasu?
Jodek potasu powinien być stosowany w związku z leczeniem chorób lub w sytuacji realnego zagrożenia. Niebezpieczeństwo, o którym mowa, może pojawić się np. w wyniku awarii reaktora w elektrowni atomowej lub celowego działania terrorystycznego.
W związku z wojną w Ukrainie i idącymi za nią obawami o bezpieczeństwo ludności w sieci znaleźć można bardzo dużo pytań o to, gdzie można kupić jodek potasu. Nie należy jednak samodzielnie podejmować decyzji o zapobiegawczym stosowaniu tego związku. Wśród wielu negatywnych skutków przyjmowania związku KI i płynu Lugola są: wymioty, bóle głowy, wole tarczycowe, obrzęki ślinianek, wysypki skórne, zaburzenia nastroju oraz schorzenia tarczycy lub serca.
Warto wspomnieć, że po przyjęciu jodku potasu wystąpić może reakcja alergiczna. Dotyczy to oczywiście przede wszystkim pacjentów uczulonych na związek KI lub na jakikolwiek inny składnik leku w przypadku stosowania preparatów wieloskładnikowych.
Dodatkowo jodek potasu nie powinien być przyjmowany przez pacjentów uczulonych na niego lub cierpiących na nadczynność tarczycy. Substancja nie jest wskazana także w terapii osób z chorobami immunologicznymi czy ze stwierdzonymi zaburzeniami naczyń krwionośnych.
Jakie są objawy nadmiaru i niedoboru jodku potasu?
Jodku potasu nie można przyjmować profilaktycznie i na własną rękę! Zażywanie go bez występowania narażenia na promieniowanie radioaktywne jest szkodliwe. Jodek potasu ma na celu zablokować gruczoł tarczycowy przed wchłanianiem radioaktywnych pierwiastków. Nie sposób zatem mówić o objawach jego niedoboru, gdyż nie jest on typowym składnikiem pokarmowym, którego organizmowi będzie brakowało. Wprost przeciwnie – jego nieuzasadnione przyjmowanie wiąże się z ryzykiem reakcji alergicznych, podrażnienia układu pokarmowego czy wystąpienia niedoczynności tarczycy. Pacjenci powinni przyjmować jodek potasu wyłącznie na wskazanie lekarskie. Nie mogą przekraczać zaleconych dawek. Dostarczanie zbyt dużych ilości substancji może bowiem doprowadzić do wielu skutków ubocznych. Wymienia się wśród nich zwłaszcza: obrzęki, nudności, wymioty, ból głowy, zapalenie ślinianek, a w większej perspektywie czasowej zaburzenia depresyjne i hormonalne.
dr n. o zdr. Olga Dąbska
Jak przyjmować jodek potasu?
Jodek potasu dostępny jest w postaci płynu (np. w płynie Lugola), kropli czy tabletek. Jego dawkowanie ustala lekarz. Jest ono zależne między innymi od stanu zdrowia i wieku pacjenta lub pacjentki.
W przypadku pominięcia dawki trzeba przyjąć ją jak najszybciej. Jednak nie należy przyjmować dwóch dawek jednocześnie. Nieostrożne postępowanie z jodkiem potasu w jakiejkolwiek formie stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach nawet dla życia.
- E. Toczyska, Znaczenie jodu w fizjologii roślin, Nauka Młodych, Warszawa 2019.
- A. Kurosad, J. Nicpoń, K. Kubiak, M. Jankowski, Występowanie, obieg i obszary niedoboru jodu oraz główne jego źródła w żywieniu człowieka i zwierząt, Wrocław, 2005.
- E. Czerwińska, Ocena spożycia jodu i sodu przez kobiety ciężarne, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2018.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
