Kiedy jest konieczne usunięcie prostaty? Wskazania i przebieg zabiegu

Prostatektomia – co to za zabieg?

Prostatektomia to nazwa stosowana dla określenia zabiegu usunięcia prostaty. Polega on na wycięciu prostaty i pęcherzyków nasiennych. Jeśli zachodzi taka potrzeba, jednocześnie przeprowadza się limfadenektomię miedniczną, czyli usunięcie węzłów chłonnych z rejonu miednicy mniejszej. Usunięcie węzłów chłonnych nie jest konieczne przy niskim poziomie PSA i niskim ryzyku ekspansji choroby poza gruczoł krokowy. Eksperci mają do dyspozycji kilka metod wykonania prostatektomii. Każda z nich przeprowadzana jest w narkozie i ma zbliżony przebieg. Usunięcie prostaty rozpoczyna się od wypreparowania jej przedniej powierzchni. Stercze zostaje uwolnione do powięzi miednicznej. Następnie zostaje odcięte od szyi pęcherza moczowego. Chirurg preparuje możliwie długi odcinek cewki moczowej. Na dalszym etapie operacji użyty będzie do odbudowy ciągłości pęcherza moczowego. Pęcherzyki nasienne i dystalne końce nasieniowodów zostają odcięte i skoagulowane. Podczas zabiegu zakładany jest cewnik (przez cewkę moczową), który pozostaje w niej 8–14 dni. Na koniec nacięcia w skórze zostają zszyte, a pacjent po przebudzeniu poinformowany o zasadach rekonwalescencji po usunięciu prostaty. Rany zaopatrywane są przeważnie szwami, które ulegają samoistnemu wchłonięciu po 2–3 tygodniach. Usunięcie prostaty wymaga kilkudniowej hospitalizacji. 

• Dowiedz się, jak rozpoznać stan przednowotworowy.

Metody usunięcia prostaty

Pierwszą możliwością jest klasyczna otwarta operacja usunięcia prostaty. Chirurg wykonuje nacięcie od spojenia łonowego do pępka, co zapewnia dostęp do pęcherza moczowego i prostaty bez konieczności otwarcia jamy otrzewnowej. Otwarta operacja usunięcia prostaty przeprowadzana jest u chorych z przeciwwskazaniami do zabiegu metodą laparoskopową. Laparoskopowe usunięcie prostaty to alternatywa dla operacji otwartej. Zabieg ten wymaga wykonania kilku niewielkich nacięć na przedniej powierzchni brzucha, bez konieczności rozległego cięcia skóry. Chirurg umieszcza w nich specjalne porty (tzw. trokary). To nimi wprowadza do wnętrza ciała kamerę i narzędzia chirurgiczne. Operacja jest kontrolowana na monitorze dzięki sygnałowi przekazywanemu przez kamerę. Zapewnia to lepszy wgląd w pole operacyjne, a tym samym precyzyjniejsze ruchy. Za najbardziej innowacyjny zabieg usunięcia prostaty uważa się procedurę z wykorzystaniem robota. Pozwala to na niezwykle bezpieczne poruszanie się po tkankach i wgląd do trudnodostępnych miejsc. To bezpośrednio przekłada się na zmniejszenie inwazyjności i lepszy efekt estetyczny zabiegu. Zabieg usunięcia prostaty trwa średnio 2–3 godziny. Po wycięciu starcza zostaje ono poddane szczegółowej ocenie histopatologicznej. Możliwe jest określenie stopnia zaawansowania i agresywności raka, a tym samym zaplanowanie ewentualnego dalszego leczenia i określenie rokowania.

Wskazania do usunięcia prostaty

Specjaliści podkreślają, że usunięcie prostaty to najskuteczniejsza metoda leczenia raka gruczołu krokowego. To jeden z częściej występujących nowotworów u mężczyzn. Każdego roku w Polsce odnotowuje się około 19 000 nowych przypadków zachorowań na raka prostaty. Występuje on przeważnie u mężczyzn po 50. roku życia. Pacjent kwalifikowany jest na zabieg usunięcia prostaty po omówieniu z lekarzem prowadzącym możliwych metod postępowania i towarzyszącego im ryzyka. Zabieg usunięcia gruczołu krokowego wskazany jest w przypadku nowotworu ograniczonego do narządu, o niskim i umiarkowanym stopniu agresywności. Zabieg usunięcia prostaty wykonywany jest u mężczyzn w dobrym ogólnym stanie zdrowia. Do operacji kwalifikowani są pacjenci z szacunkową długością przeżycia wynoszącą ponad 10 lat. W wybranych sytuacjach usunięcie prostaty przeprowadza się u mężczyzn z miejscowo zaawansowanym rakiem, czyli gdy guz nacieka poza torebkę narządu. Wówczas zabieg stanowi składową leczenia wielodyscyplinarnego. Prostatektomia może stanowić leczenie uzupełniające, gdy doszło do wznowy raka po przebytej radioterapii. Eksperci mówią wówczas o prostatektomii ratującej. 

Rekonwalescencja po usunięciu prostaty

Po wypisie ze szpitala pacjent powinien prowadzić oszczędzający tryb życia, unikać intensywnych wysiłków i sportu przez mniej więcej 4 tygodnie. Ważne jest przestrzeganie zdrowej i zrównoważonej diety. Po kilku dniach od zabiegu pacjent zgłasza się na wizytę kontrolną i usunięcie cewnika. Przez kilka dni po usunięciu go mogą pojawić się trudności z oddawaniem moczu lub występuje nietrzymanie moczu. Po otrzymaniu wyników histopatologicznych konieczny jest kontakt z lekarzem prowadzącym. Ważne jest kontrolowanie wyników PSA 6 tygodni po operacji. Zaleca się codzienną kąpiel pod prysznicem, dezynfekcję rany i zmianę opatrunku. Rehabilitacja po usunięciu prostaty powinna być rozpoczęta około miesiąca po zabiegu. Jej celem jest przywrócenie sprawności i kontroli nad oddawaniem moczu oraz zmniejszenie ryzyka powikłań w postaci nietrzymania moczu. Plan rehabilitacji jest indywidualnie opracowywany w zależności od potrzeb i możliwości pacjenta. Jego kluczowym elementem są jednak ćwiczenia na mięśnie Kegla u mężczyzn.

•  Sprawdź też, jakie są zalety masowania prostaty.