Nagła śmierć – kogo może spotkać?

Jakie mogą być przyczyny nagłej śmierci?

Nagła śmierć może mieć wiele przyczyn. Do najczęstszych z nich należą:

• nagły zgon sercowy,

• tętniak mózgu,

• zakrzep,

• nagła śmierć łóżeczkowa u małych dzieci,

• nadmierne spożycie alkoholu,

• przedawkowanie dopalaczy,

• przedawkowanie narkotyków lub substancji psychoaktywnych.

Dlaczego dochodzi do nagłej śmierci sercowej?

Nagła śmierć sercowa dotyka najczęściej osoby w sile wieku, które na pozór są okazami zdrowia. Dane statystyczne pokazują, że co roku na terenie Europy i Stanów Zjednoczonych w wyniku nagłego zgonu sercowego umiera aż 900 000 osób. Pomimo tego, że medycyna i świadomość społeczna bardzo się rozwijają, niestety nagła śmierć sercowa nadal jest wielkim wyzwaniem dla ochrony zdrowia. Konieczne jest wdrażanie profilaktyki i uświadamianie, jak dbać o układ krwionośny.

Według Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego o nagłym zgonie sercowym – nagłej śmierci sercowej (z ang. sudden cardiac death, SCD) – można mówić, gdy dojdzie do zgonu pacjenta z przyczyn naturalnych, które są poprzedzone nagłą utratą przytomności, a objawy, które poprzedziły śmierć, pojawiły się do godziny przed nią.

Jakie są przyczyny nagłej śmierci sercowej?

Nagła śmierć sercowa pojawia się w wyniku niewydolności serca, na skutek zatrzymania krążenia krwi. W około 80% przypadków bezpośrednią przyczyną zgonu jest migotanie komór serca. Pozostałe przypadki związane są z częstoskurczem komór lub rozkojarzeniem elektromechanicznym serca. Za około 5% przypadków nagłej śmierci sercowej odpowiada asystolia, którą określa się jako brak czynności elektrycznej serca.

Do nagłej śmierci sercowej może dojść także na skutek przyczyn mechanicznych. Może ją wywołać pęknięcie tętniaka serca lub aorty, zatorowość płucna, odma opłucnowa czy tamponada serca.

W grupie ryzyka nagłego zgonu sercowego znajdują się osoby, które:

• mają chorobę serca – ukrytą lub stwierdzoną, np. chorobę wieńcową;

• mają wadę zastawek;

• przebyły zapalenie mięśnia sercowego;

• zmagają się z zaburzeniami elektrolitowymi i metabolicznymi;

• cierpią na wady genetyczne.

Ryzyko nagłego zgonu sercowego dotyka także osoby, które: doświadczają długotrwałego stresu, nie uprawiają aktywności fizycznej; prowadzą niehigieniczny tryb życia; mają złą dietę; palą tytoń, nadużywają alkoholu, a także zmagają się z chorobami typu cukrzyca czy otyłość. Dlatego niezwykle ważne jest dbanie o układ krwionośny niezależnie od wieku. Warto udać się na profilaktyczną wizytę do kardiologa, który zleci odpowiednie badania.

Kiedy może wystąpić nagła śmierć łóżeczkowa?

Nagła śmierć łóżeczkowa, czyli tzw. zespół SIDS (z języka angielskiego: sudden infant death syndrome), jest nagłym zgonem podczas snu zdrowego niemowlęcia. Niestety przyczyny SIDS nie zostały do końca rozpoznane, natomiast znane są czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do zespołu śmierci łóżeczkowej. W grupie największego ryzyka są dzieci od 2 do 4 miesiąca życia.

Czynnikami ryzyka, które mogą spowodować nagłą śmierć łóżeczkową malucha, są:

• pojawienie się w rodzinie śmierci łóżeczkowej (np. u rodzeństwa dziecka),

• przedwczesny poród dziecka (przed 37 tygodniem ciąży),

• uzależnienie od papierosów przez matkę dziecka,

• masa urodzeniowa dziecka poniżej 2,5 kg,

• przegrzewanie malucha (optymalna temperatura jest między 18–21 stopni Celsjusza),

• brak właściwej opieki prenatalnej i odpowiedniej pielęgnacji dziecka,

• płeć męska (chłopcy są bardziej zagrożeni niż dziewczynki),

• czynniki pogodowe – zimne miesiące roku i konieczność uruchomienia ogrzewania,

• przebyte przez matkę w ciąży zakażenie rany (spowodowane np. jej zanieczyszczeniem bakteriami),

• niski wiek matki – poniżej 19. roku życia.

Ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej zanika, gdy dziecko ukończy pierwszy rok życia.

Objawy nagłej śmierci łóżeczkowej

Jeśli obawiasz się, że nagła śmierć łóżeczkowa może wystąpić u Twojego malucha, zainstaluj monitor oddechu dziecka.

Nagła śmierć łóżeczkowa ma takie same objawy jak zgon każdej innej osoby. U dziecka nie stwierdza się funkcji życiowych, malec nie oddycha. Nie da się wyczuć jego tętna, a także nie słychać bicia serca. Niemowlę nie reaguje na próby reanimacji.

Rodzice powinni czuć się zaalarmowani, kiedy:

• dziecko ma ciężki i nierównomierny oddech;

• jego skóra jest blada lub sina;

• niemowlę ma drgawki,

• występują wymioty lub kaszel podczas snu;

• maluch nie ma apetytu;

• temperatura ciała dziecka bez przyczyny wzrasta powyżej 38 stopni Celsjusza lub spada poniżej 36;

• dziecko postękuje podczas snu lub okresu czuwania;

• maluch traci na chwilę kontakt z otoczeniem, gdy się bawi.

Niestety bardzo często nagła śmierć łóżeczkowa nie daje żadnych objawów, które mogłyby uprzedzić rodziców i uchronić dziecko przed śmiercią.

Jak można zapobiegać nagłej śmierci łóżeczkowej?

Śmierć łóżeczkowa jest olbrzymią tragedią, jaka może spotkać rodziców. Po takim zdarzeniu rodzice mogą doświadczać traumy i może pojawić się konieczność skorzystania z pomocy lekarza specjalisty, np. psychiatry, lub rozmowy z psychologiem czy psychoterapeutą.

Co można zrobić, by zminimalizować ryzyko wystąpienia SIDS?

• Matka dziecka powinna rzucić palenie papierosów, jak tylko dowie się o tym, że jest w ciąży,

• zwłaszcza po urodzeniu dziecka matka nie powinna palić papierosów w jego obecności, ani przytulać dziecka, gdy jest przesiąknięta dymem papierosowym – to samo dotyczy ojca dziecka,

• nie przegrzewać dziecka – optymalna temperatura w pomieszczeniach, gdzie przebywa maluch, to od 18 do 21 stopni Celsjusza,

• układać niemowlaka do snu w jego własnym łóżeczku, ale w pokoju rodziców,

• nie jest wskazane, by maleństwo spało w jednym łóżku z rodzicami czy rodzeństwem,

• zaleca się zapewnienie dziecku twardego, nowego i czystego materacyka,

• nie zaleca się stosowania ani poduszki, ani kołderki, można użyć śpiworka dla niemowląt,

• nie należy do snu zakładać dziecku czapeczki,

• w łóżeczku nie powinny znajdować się zabawki ani przedmioty, które mogłyby utrudnić oddychanie lub przygnieść dziecko,

• zaleca się, aby dziecko dziecko spało w pozycji na plecach, nie powinno spać na brzuchu w ciągu nocy,

• zaleca się karmić dziecko piersią, a w przypadku niemożności takiego karmienia podawać dziecku smoczek. Przeżuwanie smoczka ogranicza ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej.

Nagła śmierć po alkoholu

Do nagłej śmierci może dojść także w wyniku wypicia za dużej ilości alkoholu. Dochodzi wtedy do zatrzymania pracy ważnych narządów: wątroby, serca czy nerek. Mogą pojawić się wtedy stany nagłe. Są to: zatrucie alkoholowe, utrata świadomości lub przytomności, alkoholowa kwasica ketonowa, zapaść alkoholowa.

Do zatrucia alkoholowego dochodzi wtedy, gdy przyjęta dawka alkoholu jest zbyt duża i organizm człowieka nie jest w stanie go zmetabolizować. Alkohol silnie oddziałuje na układ nerwowy. W wyniku utraty świadomości i spadku ciśnienia tętniczego krwi może dojść do zatrzymania akcji serca i nagłej śmierci.

Gdy dochodzi do alkoholowej kwasicy ketonowej, organizm wytwarza zbyt dużo ciał ketonowych. Dochodzi do zakwaszenia organizmu i do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Może dojść do niewydolności nerek, zaburzeń rytmu serca i nagłej śmierci.

Do zapaści alkoholowej może dojść przy jednorazowym zbyt dużym spożyciu alkoholu, a także przy jego długotrwałym przyjmowaniu. Dochodzi do silnego zatrucia organizmu, silnych wymiotów, odwodnienia organizmu, przyspieszonego tętna i słabnącego oddechu. Chory może stracić przytomność, a jego serce przestać bić – dochodzi do niewydolności serca.