Kolka jelitowa – objawy, przyczyny powstawania, sposoby leczenia

Czym jest kolka jelitowa?

Kolkę jelitową definiuje się jako napad ostrego, nagłego, skurczowego bólu brzucha. Za jej powstanie odpowiada intensywne obkurczenie się mięśni gładkich, które budują ściany narządów układu pokarmowego.

Poza kolką jelitową wyróżnia się kilka innych rodzajów kolek, w tym m.in.:

• kolkę wątrobową,

• kolkę moczowodową,

• kolkę nerkową.

W jakich chorobach występuje kolka jelitowa?

Kolka pojawić się może w przebiegu licznych chorób jelit. Obserwować ją można przy m.in.:

• refluksie żołądkowo-przełykowym, 

• zespole jelita drażliwego, 

• nieswoistym zapaleniu jelita grubego, takim jak choroba Crohna (znanej też jako choroba Leśniowskiego-Crohna) czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

• alergii pokarmowej,

• zatruciu lub ostrym zakażeniu pokarmowym.

Co może powodować kolkę jelitową?

Istnieje wiele czynników, które mogą wywołać napad kolki jelitowej u dorosłych. Wśród nich wymienia się m.in.:

• spożywanie wzdymających i ciężkostrawnych pokarmów,

• szybkie posilanie się i/lub rozmawianie podczas jedzenia, co sprzyja połykaniu większej ilości powietrza, 

• stosowanie niezdrowej diety bogatej w tłuszcze i cukry,

• obecność kamieni kałowych,

• przewlekłe zaparcia, zaleganie mas kałowych,

• intensywny wysiłek fizyczny – np. podczas dłuższego biegu odczuwana jest kolka jelitowa w lewym podżebrzu. To fizjologiczna reakcja organizmu związana z rozciągnięciem się fałdu otrzewnej, której zadaniem jest utrzymywanie i stabilizacja jelit. W efekcie pojawiają się skurcze jelit,

• obecność ciała obcego w przewodzie pokarmowym (np. twardy kęs pokarmu, pestka), które może wywołać niedrożność jelit,

• inne czynniki podrażniające ściany jelit.

Kolka jelitowa – objawy

Kolka jelitowa objawia się nie tylko silnymi dolegliwościami bólowymi, ale też:

• wzdęciami, 

• nudnościami, 

• zaburzeniami łaknienia, 

• wzmożonym oddawaniem gazów, 

• wymiotami, 

• napięciem brzucha.

Na czym polega leczenie kolki jelitowej?

Kolka jelitowa, która nie jest spowodowana żadną chorobą układu pokarmowego, zazwyczaj nie wymaga leczenia. Dolegliwość nierzadko przemija sama. Ustąpienie objawów kolki jelitowej przyspieszyć może przyjęcie lekko pochylonej postawy, pozycji z podkurczonymi nogami, rytmiczne oddychanie. Kiedy ataki kolki się powtarzają, stosuje się leczenie o charakterze zachowawczym. W skrajnych sytuacjach, zwłaszcza gdy za kolkę odpowiada niedrożność jelita, konieczne może okazać się leczenie operacyjne.

Specjalista może zalecić stosowanie leków rozkurczowych (drotaweryny czy papaweryny). W leczeniu kolki jelitowej wykorzystuje się również probiotyki (wyselekcjonowane kultury bakterii lub drożdży), których zadaniem jest utrzymywanie prawidłowej flory bakteryjnej. 

Ważne miejsce w postępowaniu terapeutycznym odgrywa też dieta – przy kolce jelitowej zaleca się posiłki lekkostrawne. Warto również spożywać napar z owoców kopru włoskiego, który jest znany z działania przeciwskurczowego, lekko rozwalniającego, przeciwzapalnego. 

W łagodzeniu dolegliwości bólowych mogą także pomóc kompres rozgrzewający (termofor lub poduszka elektryczna), ciepła kąpiel czy prysznic. Kiedy za powstanie kolki jelitowej odpowiadają choroby układu pokarmowego, to konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

Profilaktyka kolki jelitowej

Oto wskazówki pomocne w zapobieganiu kolki jelitowej:

• systematyczne podejmowanie aktywności ruchowej, wysiłek fizyczny przynajmniej godzinę po posiłku,

• wyrobienie nawyku spokojnego jedzenia, bez zbędnych rozmów,

• dokładne przeżuwanie każdego kęsa pokarmu,

• spożywanie przynajmniej dwóch litrów płynów dziennie (zaleca się wodę mineralną niegazowaną oraz ziołowe napary),

• dieta bogata w błonnik, który zapewnia odpowiednią perystaltykę jelit, a tym samym zapobiega zaparciom i ułatwia wypróżnianie, 

• ograniczenie spożycia pokarmów sprzyjających wzdęciom i ciężkostrawnych, takich jak m.in. rośliny strączkowe, śliwki, czekolada, kapusta, cebula, ostre przyprawy, produkty mączne, tłuste i smażone.

Kolka jelitowa u dzieci

Szczególnym rodzajem jest kolka jelitowa u niemowląt. Jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości wśród najmłodszych. Najczęściej pojawia się w 3.–12. tygodniu życia. Z reguły utrzymuje się do 3.–4. miesiąca, lecz zdarzają się przypadki dłuższego jej występowania – nawet do 6.–9. miesiąca życia. 

Leczenia kolki jelitowej u dzieci obejmuje metody behawioralne (np. łagodne podnoszenie, kołysanie, stosowanie ciepłych okładów, poddanie działaniu łagodnego szumu, masaż brzuszka), farmakologiczne (powszechnie stosuje się preparat trimebutyny i simetikonu, suplementację laktazą, roztwór sacharozy oraz herbatki ziołowe) i dietetyczne.

Przyczyny kolki jelitowej u dzieci nie są do końca znane. Przypuszcza się, że mogą ją powodować m.in.: bóle brzucha, niedojrzałość bariery jelitowej, zaburzenia motoryki jelit, refluks żołądkowo-przełykowy, napięcie emocjonalne, alergie i nietolerancje pokarmowe, niedojrzałość układu nerwowego, nieprawidłowa technika karmienia dziecka, źle rozszerzana dieta.

Kolka jelitowa u niemowląt to stan nasilonego niepokoju i niedającego się ukoić płaczu, któremu towarzyszyć mogą takie objawy, jak: podciąganie nóżek, zaciskanie piąstek, zwiększone napięcie powłok brzusznych, zwiększone oddawanie gazów, zaczerwienienie twarzy. Dolegliwości najczęściej pojawiają się wieczorem i w nocy (kolka wieczorna). Nie wpływają one na prawidłowy wzrost i rozwój dziecka.