Jakie korzyści płyną ze zdrowego snu? Jak go uzyskać?

Koszmary senne – czym właściwie są? Kiedy się zdarzają?

Koszmary senne, zwane inaczej koszmarami nocnymi, to marzenia senne, które wywołują stres, smutek, strach i przerażenie. W następstwie tych uczuć najczęściej dochodzi do przebudzenia. Treść koszmarów może być skrajnie różna w zależności od tego, czego się boisz (świadomie lub podświadomie), lub o czym wcześniej myślałeś, czy też co widziałeś. 

Dla treści koszmarów znaczenie ma naprawdę wszystko, z czym miałeś styczność. Przykładami pozornie nieznaczących elementów, które mogą powrócić w koszmarach, są twarze mijanych ludzi, motywy z filmów, reklam czy książek. Nie bez powodu mówi się, że ludzka wyobraźnia nie zna granic – koszmary nocne także to potwierdzają.

Pomimo częstego wrażenia, że koszmar trwał całą noc, jego występowanie możliwe jest jedynie w fazie REM. Występuje ona cyklicznie (na zmianę z nREM, podczas której zapadamy w głęboki sen) i może trwać od 5 do 30 minut (zależy to między innymi od wieku). Oprócz marzeń sennych (które mogą być także właśnie koszmarami) dla tego etapu snu charakterystyczne są szybkie ruchy gałek ocznych, wysoka aktywność mózgu oraz przyśpieszony i nieregularny oddech. Odrobinę inaczej sprawa wygląda w przypadku eksperymentów ze snem polifazowym. W tym przypadku faza REM trwa w ciągu całego snu znacznie krócej.

Koszmary senne – przyczyny

Niektórych przyczyn koszmarów nocnych możesz pozbyć się od razu, inne z kolei wymagają dłuższej terapii. Mówiąc o pierwszych, mam na myśli przede wszystkim objadanie się przed snem. Okazuje się, że obfite kolacje mogą znacząco wpływać na jakość snu oraz pojawianie się koszmarów.

Koszmary wynikają również z przewlekłego stresu oraz ze znaczących zmian życiowych. Mowa tutaj np. o przeprowadzce do nowego mieszkania czy utracie bliskiej osoby. Takie zmiany zawsze wywołują mniejsze lub większe napięcie emocjonalne, które może objawić się także w czasie snu.

Przyczyną koszmarów sennych każdej nocy mogą być choroby, takie jak narkolepsja, bezdech senny, zaburzenie stresowe pourazowe, zaburzenia depresyjne i zaburzenia lękowe (również lęki nocne). Oprócz tego koszmary senne wynikają z przyjmowania niektórych leków. Przykładami takich środków są leki hipotensyjne, przeciwdepresyjne czy wykorzystywane w leczeniu choroby Parkinsona.

Jak poradzić sobie z koszmarami sennymi?

Sposób poradzenia sobie z koszmarami zależy od tego, z czego one wynikają. W przypadku przyczyny chorobowej należy się zająć przede wszystkim jej rozwiązaniem. Kiedy uda Ci się pokonać przyczynę, koszmary same znikną. Jeżeli miewasz złe sny bez wyraźnego powodu, może to oznaczać, że poprawy wymaga Twoja higiena snu. W tym przypadku warto zapoznać się z zasadami zdrowego snu, które szerzej opisałam w artykule o głębokim śnie. 

Warto, abyś pamiętał, że nie jesteś sam z problemem. W przypadku koszmarów, z którymi nie możesz sobie poradzić, możesz zgłosić się do psychoterapeuty. Wraz z jego pomocą spróbujesz poszukać źródła złych wizji. Często to właśnie zrozumienie jest kluczem do rozwiązania tego typu problemów.

Koszmary senne u dzieci

Koszmary nocne u dzieci bywają szczególnie dotkliwym problemem. Jest to spowodowane tym, że dzieci, szczególnie te młodsze, mają problemy z odróżnieniem snu od rzeczywistości. Niestety nie ma jednego, dobrego rozwiązania na koszmary. Przede wszystkim możesz spróbować ograniczyć czynniki, które wpływają na pojawienie się koszmarów, a na które masz wpływ. Należą do nich przede wszystkim zbytnie przemęczenie, przegrzanie oraz brak regularności w harmonogramie dnia.

Przyczyny, na które mamy mniejszy wpływ, ale również warto o nich wiedzieć, to przede wszystkim przeziębienie i ząbkowanie. Warto wiedzieć również, że złe sny raczej nie zdarzają się u dzieci młodszych niż 12–18-miesięczne. W ich przypadku przyczyna płaczu zaraz po przebudzeniu będzie zupełnie inna.

Koszmary senne a paraliż senny i przysenny

Aby zrozumieć, czym jest paraliż przysenny, trzeba odróżnić go od paraliżu sennego, który jest zupełnie normalny i pożądany w fazie REM. Paraliż senny jest potrzebny, aby ciało pomimo ruchu w czasie marzeń sennych pozostawało zastygnięte. 

A czym jest paraliż przysenny? Kto raz go doświadczył, ten go nie zapomni... Chociaż na ogół nie zagraża on zdrowiu, jest stanem nieprzyjemnym, a dla niektórych wręcz traumatycznym. Najprościej można go opisać jako uczucie bezwładu typowe dla snu z jednoczesnym posiadaniem świadomości. Nierzadko osoby, które doświadczyły tego rodzaju paraliżu, wspominają również o uczuciu ucisku w klatce piersiowej.