Łokieć tenisisty – co to jest, czym się charakteryzuje, jak wygląda leczenie?

Co to jest łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty to potoczne określenie na entezopatię nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Dotyczy ona tkanek miękkich zewnętrznej strony stawu. Mechanizm powstawania schorzenia jest złożony i wieloczynnikowy. Największe znaczenie dla rozwoju choroby mają ruchy zgięcia grzbietowego nadgarstka w pozycji supinacji, czyli odwrócenia. W praktyce oznacza to np. czynności takie jak pisanie na klawiaturze czy wykonywanie prac manualnych obciążających nadkłykieć boczny kości ramiennej lub aktywność fizyczną przeciążającą ten obszar. O przykładach przeczytasz więcej w dalszej części artykułu. Powtarzalne ruchy powodują mikrourazy w miejscu przyczepu początkowego prostownika wspólnego palców. Oprócz tego, że sprzyjają one powstawaniu miejscowych ognisk zapalnych, to również zwiększają ryzyko neowaskularyzacji, tzn. zmian degeneracyjnych w strukturze kolagenowej tkanek miękkich. W konsekwencji postępujący proces prowadzi do zaburzeń lokalnego ukrwienia i zmian zwyrodnieniowych. Łokieć tenisisty to najbardziej powszechna przyczyna bólu łokcia wśród osób w wieku 35–55 lat [1].

Kiedy możesz mieć łokieć tenisisty?

Nie musisz być sportowcem uprawiającym tenis, badminton czy squasha, aby mieć łokieć tenisisty. Możesz być narażony na powstanie łokcia tenisisty w wyniku urazów ręki w okolicy nadgarstka lub łokcia, bądź też długotrwałego przeciążenia przedramienia w wyniku wykonywania czynności zawodowych i dnia codziennego, związanych z naprzemiennym ruchem prostowania i odwracania nadgarstka, takich jak:

• prace rzemieślnicze,

• pisanie na klawiaturze,

• przenoszenie przedmiotów na wyprostowanych łokciach.

Szczególne niebezpieczeństwo stwarzają też szybkie i energetyczne ruchy dystalną częścią kończyny (dłonią), np. podczas chwytania, zwłaszcza z obciążeniem w pozycji zgięcia w łokciu. Nieprzygotowany do pracy tego typu gorset mięśniowy ręki musi znosić wysokie przeciążenia, które przekraczają możliwości siłowe włókien mięśniowych.

Jakie objawy daje łokieć tenisisty?

Najczęściej objawem łokcia tenisisty jest ból. Możesz go odczuwać po stronie bocznej łokcia, czyli w miejscu postępu zmian zwyrodnieniowych tkanek miękkich, choć zdarza się, że ból ten promieniuje. Rozchodzenie się bólu przebiega wzdłuż chorego mięśnia przez przedramię w kierunku nadgarstka. Zdarza się też drętwienie opuszków palców. Co więcej, nieprzyjemny stan ma tendencję do nasilania się. Aby tego uniknąć, staraj się nie zaciskać pięści, nie wykonywać ruchu zgięcia grzbietowego dłoni (czyli nie odginać dłoni do góry, jak np. przy opieraniu się o ścianę, stojąc do niej przodem), nie prostować palców, gdy dolna część dłoni jest odwrócona ku górze oraz zrezygnuj z wyprostu łokcia z obciążeniem (czyli nie noś dużych, ciężkich zakupów). Zdarza się, że łokieć tenisisty dokucza także w spoczynku.

W wyniku stanu zapalnego tkanek miękkich i innych patologicznych zmian łokieć tenisisty powoduje zaburzenia funkcjonalności ręki. W efekcie możesz doświadczyć trudności w wykonywaniu wielu różnorodnych czynności nie tylko związanych z pracą zawodową, ale także dnia codziennego i samoobsługi. Problemy dają się zauważyć podczas np. witania się z podaniem ręki, otwierania drzwi, chwytania i przenoszenia przedmiotów.

Łokieć tenisisty – metody leczenia

Celem leczenia jest przede wszystkim złagodzenie objawów bólowych oraz przywrócenie prawidłowych zdolności motorycznych ręki. Postępowanie usprawniające obejmuje wiele metod, w tym zachowawcze i chirurgiczne, z czego zakres rehabilitacji zależy istotnie od stopnia nasilenia dolegliwości, czyli zaawansowania choroby.

Ostra faza choroby

Na tym etapie leczenie skupia się przede wszystkim na działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Jednym z ważniejszych kroków jest tu tymczasowe unieruchomienie przedramienia, czyli ograniczenie ruchomości ręki. W tym fizjoterapeuci zalecają ortezy, np. opaskę lub stabilizator. Stabilizują one nadwyrężone struktury łokcia, zmniejszają napięcie chorego mięśnia i ograniczają postęp zmian zwyrodnieniowych, przez co stwarzają odpowiednie warunki do regeneracji włókien kolagenowych. Co więcej, ortezy na łokieć tenisisty mogą być stosowane jako środek profilaktyczny, np. w przypadku kiedy eliminacja czynnika wywołującego chorobę, np. zmiana pracy, jest ograniczona lub niemożliwa.

Leczenie choroby w ostrej fazie uwzględnia też farmakoterapię. Leki można przyjmować w formie doustnej bądź miejscowo w formie kremów i maści. Zdarza się, że w przypadku bólu opornego na standardowe leki lekarz zaleca zastrzyki steroidowe, a nawet zabiegi fizykalne. Jednym z przynoszących szybką ulgę jest jonoforeza. Polega ona na przezskórnym podawaniu leku za pomocą prądu. Cenna bywa też fonoforeza, czyli przezskórne wprowadzenie leku przy użyciu ultradźwięków. Oba te zabiegi same w sobie są bezbolesne.

Druga faza choroby

Po ustąpieniu dolegliwości bólowych możesz rozpocząć aktywną rehabilitację. Stopniowo wprowadzaj ćwiczenia różnego typu od miejscowych o charakterze rozciągającym po wzmacniające całą kończynę. Ważne są też treningi funkcjonalne ręki, pozwalające usprawnić zdolności samoobsługi.

Oprócz kinezyterapii, czyli leczenia ruchem, ważną rolę w procesie usprawniania odgrywają zabiegi fizykoterapeutyczne, w tym np.:

• ultradźwięki – powodują one m.in. zmniejszenie napięcia mięśni, rozszerzenie naczyń krwionośnych i ograniczenie stanu zapalnego,

• krioterapia (zimnolecznictwo) – za sprawą niskiej temperatury ogranicza się postęp zniszczeń w tkankach i przyspiesza procesy odnowy biologicznej,

• światłolecznictwo, w tym naświetlanie lampą IR oraz laseroterapia – przyczynia się do poprawy miejscowego ukrwienia, dzięki czemu zmniejsza obrzęki i ból, gasi ogniska zapalne, stymuluje aktywność układu immunologicznego.

Powszechnie stosowane są też terapia polem elektromagnetycznym oraz fala uderzeniowa.

Leczenie łokcia tenisisty obejmuje również inne metody, w tym kinesiotaping, czyli dynamiczne plastrowanie, które odciąża uszkodzone tkanki i wspiera pracę mięśni, a także masaż poprzeczny i funkcyjny, polegający na wykonywaniu chwytów wzdłuż włókien mięśniowych z jednoczesnym ruchem biernym w stawie łokciowym.

Leczenie operacyjne

Stanowi ono propozycję w sytuacji, kiedy dolegliwości, jakie odczuwasz w przebiegu choroby, są bardzo intensywne i znacznie upośledzają funkcjonalność Twojej ręki. Leczenie tego typu polega na mechanicznym uwolnieniu mięśnia prostownika wspólnego palców oraz uzupełnieniu kolagenowych ubytków ścięgien. Po operacji niezbędna jest rehabilitacja obejmująca zabiegi fizykalne i rehabilitację ruchową.

Zwolnienie lekarskie na łokieć tenisisty