Macica łukowata i jej wpływ na zajście w ciążę i przebieg porodu

Wady budowy macicy

Wady macicy są różnorodnymi nieprawidłowościami w jej budowie. Mogą one wpływać na płodność, przebieg ciąży i poród. Macica to narząd niezbędny do reprodukcji. Tworzy odpowiednie warunki do implantacji zarodka i jego rozwoju. Prawidłowa budowa macicy sprzyja utrzymaniu ciąży i jest niezbędna dla właściwego mechanizmu porodowego.

Wady lub choroby dające objawy w obrębie macicy są czynnikami ryzyka niepłodności i utraty ciąży. W niektórych wadach macicy zajście w ciążę jest bardzo trudne, a w innych wpływ na ciążę jest niemalże niezauważalny. Na szczęście obecnie diagnostyka zaburzeń budowy macicy jest dostępna na szeroką skalę. Po rozpoznaniu wady można wdrożyć leczenie, zwykle operacyjne.

Prawidłowa budowa macicy

Macica to narząd układu rozrodczego, którego funkcją jest stworzenie warunków do zapłodnienia, rozwoju płodu i porodu. Prawidłowa macica ma kształt odwróconej gruszki i gładką, symetryczną jamę o podobnym kształcie. Jest zbudowana z tkanki mięśniowej, która układa się w kilka warstw mięśni gładkich. Macica znajduje się w miednicy mniejszej za pęcherzem moczowym, a przed odbytnicą. Ma około 8 cm wysokości oraz 4–5 cm szerokości i grubości. Trzon macicy tworzy jej większą, górną część, przechodzi w cieśń, która z kolei odgradza trzon od szyjki macicy. Macica ma w środku jamę, czyli przestrzeń, która jest wyścielona endometrium (błoną śluzową macicy). Jama ta przedłuża się w kanał szyjki macicy, który również jest wyścielony specjalnym nabłonkiem, nazywanym nabłonkiem endocerwikalnym. Co ciekawe, jama macicy ma dwa ujścia jajowodowe, a przez jajowody łączy się z jamą otrzewnej.

Podział wad macicy

Wady macicy możemy podzielić na dwie główne grupy – na wady nabyte i wady wrodzone. 

Wady nabyte dotyczą chorób endometrium i mięśnia macicy, a wśród nich wyróżniamy:

• Polipy endometrium, zwane również polipami macicy – wyrośla endometrium wewnątrz macicy. Powstają przez nadmierny rozrost błony śluzowej macicy. Polipy endometrialne są zazwyczaj łagodne, czyli niezłośliwe, ale mogą powodować różnego rodzaju objawy i powikłania.

• Mięśniaki macicy to najczęściej występujące łagodne guzki mięśniówki macicy. Mięśniaki mogą występować w różnych miejscach ściany macicy.

• Zespół Ashermana, czyli obecność zrostów wewnątrzmacicznych. Jest to rzadkie powikłanie zabiegów wewnątrzmacicznych, np. łyżeczkowania jamy macicy. Te zrosty mogą ograniczać szanse na zajście w ciążę.

Wrodzone wady macicy to wady jej budowy. Dzieli się je ze względu na kształt jamy macicy:

• Macica łukowata to niemalże wariant normy. Charakteryzuje się wygięciem w łuk. Jama macicy ma w dnie niewielkie wgłębienie. Jest to najczęstsza wada macicy, jeżeli już traktujemy ją jako wadę. Nie ma za bardzo wpływu na zdrowie i płodność kobiety, dlatego raczej jest opisywana jako odmiana prawidłowej budowy macicy.

• Macica dwurożna ma wyraźnie zaznaczone dwa rogi jamy, co powoduje powstanie wgłębienia w zewnętrznej części macicy. Jej kształt przypomina serce. Drobne wady strukturalne nie powodują zwykle objawów, jednak istotne wady mogą prowadzić do problemów z płodnością i być przyczyną przedwczesnych porodów lub poronień.

• Macica jednorożna ma tylko jeden róg jamy macicy i zwykle tylko jeden jajowód. Jajowody łączą się z jamą macicy właśnie w jej rogach. Taka wada może stanowić źródło problemów z płodnością.

• Macica przegrodzona ma jamę macicy przedzieloną przegrodą. Przegroda rzadko obejmuje całą jamę macicy, zwykle sięga ⅓ wysokości jamy. Od macicy dwurożnej czy podwójnej różni się tym, że ma prawidłowy kształt, nie przypomina z zewnątrz serca. To najczęściej występująca wada macicy. 

• Macica podwójna ma dwa trzony, czasami dwie szyjki macicy, a nawet pochwę, która ma dwa kanały. To wada, która ma ogromne znaczenie w niepłodności. Niestety znacznie ogranicza płodność.

Macica łukowata i jej wpływ na ciążę

Macica łukowata (czyli wariant normy) nie ma dużego wpływu na niepowodzenia położnicze. Oczywiście najbardziej fizjologiczną budowę ma macica bez łukowatego zagłębienia w jamie. Omawiana odmiana fizjologii nie powinna jednak budzić niepokoju u kobiety starającej się o dziecko. Macica łukowata daje niewielkie ryzyko utraty ciąży czy trudności z zajściem w ciążę.

Czy wady anatomiczne macicy wpływają na płodność?

Większość kobiet nie zdaje sobie sprawy z nieprawidłowej budowy macicy, gdyż zwykle nie wysyła ona objawów. Pierwsze podejrzenie na ogół pojawia się, gdy pacjentka nieskutecznie stara się zajść w ciążę. Oprócz problemów z płodnością kobiety mogą zgłaszać nawracające poronienia w wywiadzie, silne bóle brzucha w trakcie krwawienia miesięcznego czy dyspareunię, czyli ból w czasie stosunku.

Jak już wspomniałam, niektóre „wady” macicy, takie jak macica łukowata, praktycznie nie wpływają na sukcesy położnicze. Są jednak wady, które znacznie zmniejszają szansę na zajście w ciążę i jej utrzymanie.

Diagnostyka wad macicy

Wykrywanie wad macicy opiera się głównie na badaniach obrazowych. Szczególnie łatwo dostępną, bezpieczną i tanią metodą jest ultrasonografia. Obrazowanie w 3D pomaga rozwiać wątpliwości co do budowy macicy. Warto, by takie badanie przeprowadził ultrasonografista z dużym doświadczeniem. Rezonans magnetyczny i histerosalpingografia (pozwalająca pokazać kształt jamy macicy i drożność jajowodów) również są przydatne w diagnostyce wad macicy. W badaniu ginekologicznym można rozpoznać podwójną szyjkę macicy i przegrodę pochwy, co może sugerować macicę podwójną.

Histeroskopia to metoda endoskopowa (obok kolonoskopii i gastroskopii), która polega na włożeniu do jamy macicy przez kanał szyjki macicy urządzenia nazywanego histeroskopem. Ma ono na końcu kamerę, dzięki której możemy obejrzeć wnętrze jamy macicy i ewentualne zaburzenia jej budowy. W histeroskopii możemy potwierdzić obecność dwóch ujść jajowodowych jamy macicy oraz ewentualnej przegrody macicy. Histeroskop ma port roboczy, przez który można dokonać zabiegowego leczenia niektórych wad macicy, np. macicy przegrodzonej. Histeroskopowo można również usuwać polipy endometrium czy niektóre mięśniaki macicy.

Rozumiem, że starania o dziecko mogą być trudnym i emocjonalnie wymagającym okresem, zwłaszcza gdy masz do czynienia z wadami macicy i wyzwaniem niepłodności. Pamiętaj, że każda droga do macierzyństwa jest indywidualna i Twoja historia może się różnić od innych. Skonsultuj się z doświadczonym lekarzem specjalistą, zajmującym się leczeniem niepłodności, który ustali najlepszy plan leczenia.