Martwica pięty – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Czym jest martwica pięty?

Martwica pięty inaczej nazywana jest jałową martwicą kości piętowej, chorobą Haglunda, chorobą Haglunda-Severa. Charakteryzuje się ona martwicą guza piętowego kości piętowej. Choroba może wystąpić u ludzi w różnym wieku i niezależnie od płci. Jednakże najczęściej rozwija się u dorosłych w 5. i 6. dekadzie życia oraz u dzieci w okresie skoku pokwitaniowego. U dziewczynek skok pokwitaniowy rozpoczyna się średnio 2 lata wcześniej niż u chłopców. U dziewcząt proces dojrzewania zaczyna się w wieku 9–13 lat, u chłopców – 10–15 lat 

Jakie są przyczyny martwicy pięty?

Martwica kości pięty po raz pierwszy opisana została w 1928 r. przez Patricka Haglunda. Mimo upływu dziesiątek lat eksperci nie określili jak dotąd dokładnych przyczyn jej powstania. Wymieniają jednak czynniki predysponujące do rozwoju jałowej martwicy kości piętowej:

• urazy mechaniczne i kontuzje okolicy pięty, 

• przeciążenie podczas wysiłku fizycznego, 

• noszenie niewłaściwego obuwia,

• infekcje, 

• nadmierną masę ciała,

• przewlekłe przyjmowanie leków sterydowych,

• stopę wydrążoną – nadmierne wysklepienie jednego z łuków stopy, w wyniku czego dochodzi do zbyt dużego uniesienia stopy,

• nieprawidłową budowę anatomiczną kości piętowej.

Martwica pięty – objawy 

W przebiegu choroby Haglunda dochodzi do zaburzeń w obrębie tkanek miękkich – rozwija się stan zapalny kaletki czy ścięgna – oraz zmian w układzie kostnym – powstaje wyrośl kostna na tylno-górnej krawędzi kości piętowej w postaci pogrubiałej, zrogowaciałej skóry. Głównym objawem choroby Haglunda jest ból tylnej powierzchni pięty. Jest on na tyle intensywny, że uniemożliwia oparcie pięty o podłoże. Ból nasila się podczas zginania stopy, długiego chodzenia i zmiany obuwia. Dolegliwości niekiedy promieniują, powodując ból całej stopy. W znacznym stopniu utrudnia to chodzenie i codzienne funkcjonowanie. Chory utyka celem odciążenia kości pięty. W przebiegu choroby możesz zaobserwować obrzęk, ocieplenie, zaczerwienienie, tkliwość w okolicy guza piętowego. Eksperci podają, że w ponad połowie przypadków martwica kości piętowej występuje obustronnie, czyli na obu stopach.

Jeśli dokucza Ci ból pięty, to zgłoś się do lekarza rodzinnego. Dolegliwość może mieć wiele przyczyn zarówno miejscowych (martwica pięty, uszkodzenie ścięgna Achillesa czy stan zapalny kaletek), jak i ogólnych, typu choroby reumatyczne, cukrzyca, choroby nowotworowe. Skorzystaj też z konsultacji z ortopedą, czyli specjalistą z zakresu chorób układu ruchu, który ustali rozpoznanie bólu pięty i opracuje odpowiednie dla Ciebie postępowanie lecznicze. Nie pozwól, aby ból pięty utrudniał Ci codzienną aktywność. 

Pięta Haglunda – rozpoznanie

Same objawy są niewystarczające, aby lekarz postawił rozpoznanie martwicy pięty. Po zebraniu wywiadu medycznego i przeprowadzeniu badania przedmiotowego (fizycznego) specjalista skieruje Cię na badania obrazowe. Podstawowe jest zdjęcie RTG. W przypadku niepewności diagnostycznej lekarz zleci USG lub rezonans magnetyczny.

Na czym polega leczenie martwicy pięty?

Martwica jałowa pięty wymaga leczenia. W pierwszej kolejności zostanie Ci zaproponowane postępowanie zachowawcze. Składają się na nie:

• odciążenie pięty – stosowanie różnego rodzaju wkładek ortopedycznych pod piętę, które mogą zmienić ułożenie podrażnionego przez obuwie obszaru albo przenieść ciężar ciała na przodostopie, co odciąży piętę, 

• zabiegi fizykoterapeutyczne,

• farmakoterapia.

W rehabilitacji martwicy pięty eksperci zalecają ćwiczenia na mięśnie nóg, zwłaszcza ćwiczenia na łydki. Pomocne jest rozciąganie mięśni tylnej strony kończyny dolnej – mięśnia trójgłowego łydki i mięśni tylnej grupy uda. Nie wykonuj żadnych ćwiczeń na własną rękę. Dobór i plan realizacji ćwiczeń na martwicę pięty przedstawi Ci fizjoterapeuta. Zaprezentuje Ci on również sposób ich wykonywania, abyś mógł w prawidłowy sposób ćwiczyć w domu. W innym wypadku możesz tylko zaognić proces zapalny i utrudnić gojenie.

Rehabilitacja obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne. Najczęściej stosowane to: jonoforeza (forma elektroterapii polegająca na wprowadzeniu jonów – cząstek obdarzonych ładunkiem elektrycznym do organizmu), laseroterapia, zimnolecznictwo, sonoterapia (metoda leczenia, która stosuje mechaniczną falę ultradźwiękową o wysokich częstotliwościach), kąpiel solankowa.

W leczeniu martwicy pięty stosowana jest farmakoterapia. Podstawą są niesteroidowe leki przeciwzapalne, najczęściej aplikowane miejscowo w formie maści lub żelu. W przypadku silnego bólu ortopeda zaproponować może też iniekcje bezpośrednio do ścięgna piętowego. Wstrzykuje się sterydy, które wykazują działanie przeciwzapalne, lub bogatopłytkowe osocze. Iniekcje wykonywane są pod kontrolą USG, aby sprecyzować dokładnie miejsce wkłucia. Lekarz omówi z Tobą ilość i częstotliwość iniekcji. 

W stanach ostrych, kiedy objawy są intensywne, lekarz może zalecić unieruchomienie. Jeśli dolegliwości utrzymują się przewlekle, specjalista może zalecić ograniczenie aktywności fizycznej. Leczenie operacyjne podejmowane jest w ciężkich przypadkach martwicy pięty i po wyczerpaniu możliwości leczenia zachowawczego, które nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Zabieg polega na wycięciu narośli kostnej.

Leczenie specjalistyczne po konsultacji z lekarzem możesz wspomagać domowymi rozwiązaniami. Niektórym ulgę przynoszą zioła na stawy, okłady, dobór właściwego obuwia (np. niezabudowanego w tylnej części), aplikowanie maści żywokostowych i pasty z konopi siewnej.