Czym jest mikrobiom skóry? Jaką pełni funkcję?

Co to jest mikrobiom skóry?

Mikrobiom skóry to drobnoustroje, które zamieszkują na powierzchni skóry każdego człowieka. W większości są to organizmy saprofityczne, czyli takie, które nie wywołują chorób i nie są niebezpieczne. Poza nimi na skórze bytują również drobnoustroje, które są patogenne, ale dzięki zachowaniu odpowiednich proporcji w stosunku do tych „dobrych” organizmów nie wywołują one chorób.

Konkretny rodzaj mikrobiomu zamieszkuje na skórze, inny w jamie ustnej, a jeszcze inny w jelitach. Bakterie, wirusy i grzyby, które są na powierzchni skóry, chronią ją przed działaniem innych patogenów, produkują substancje bakteriobójcze oraz hamują nadmierny rozrost bakterii. W warunkach równowagi drobnoustroje bytujące na skórze są obojętne lub niegroźne dla organizmu, natomiast w sytuacji zachwiania tej równowagi stają się patogenami i mogą powodować stany zapalne i wiele niedoskonałości skóry.

Co wpływa na skład mikrobiomu?

Skład mikrobiomu skóry zmienia się w ciągu życia. Jest to również kwestia indywidualna, co oznacza, że każdy z nas ma inny skład drobnoustrojów, które bytują na skórze. Mikrobiom zależy od:

• wieku, 

• diety, 

• trybu życia,

• środowiska, 

• zanieczyszczeń powietrza,

• zawodu,

• stosowanej pielęgnacji,

• ekspozycji na promienie słoneczne. 

Jeśli skóra jest w złej kondycji, to na jej powierzchni namnaża się dużo patogenów. Na skórze pojawiają się stany zapalne, trądzik, nadmiernie się ona przesusza i łuszczy. Ponadto pamiętaj, że skład mikrobiomu może się zmieniać pod wpływem hormonów. U kobiet w ciąży, w trakcie menopauzy, a także w wieku dojrzewania skład bakterii bytujący na skórze jest inny. Podobnie dzieje się podczas infekcji, dlatego wtedy można zauważyć pogorszenie się cery. 

Na mikrobiom skóry również mają wpływ wykonywane zabiegi. Mikrodermabrazja, stosowanie kwasów AHA/BHA czy mezoterapii mogą dodatkowo podrażnić skórę, dlatego nie zaleca się wykonywania tych zabiegów, jeśli skóra nie jest w dobrej kondycji. 

Dysbioza, czyli zaburzenie równowagi mikrobiomu skóry, prowadzi do osłabienia bariery naskórkowej, co w konsekwencji naraża skórę na pojawienie się stanów zapalnych lub chorób ogólnoustrojowych. Nieprawidłowy skład mikrobiomu może prowadzić do łuszczycy, egzemy, trądziku, łupieżu, trądziku różowatego, a także tworzenia się ran na skórze. 

U osób starszych również zmienia się mikrobiom. Gruczoły łojowe są mniej aktywne niż wcześniej, co powoduje przesuszenie i łuszczenie się skóry. Na jej powierzchni mogą namnażać się drożdżaki oraz dermatofity, dlatego należy w szczególności zadbać o kondycję skóry dojrzałej. 

Mikrobiom skóry – czynniki szkodliwe

Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na stan skóry, skład mikrobiomu i na cały organizm. Do zaburzeń mikrobiomu może dojść w wyniku:

• nieprawidłowej higieny snu (bezsenność, wybudzanie się w nocy, zbyt mała ilość snu),

• stosowania używek (alkohol, papierosy, narkotyki),

• braku stosowania ochrony przeciwsłonecznej,

• złej, słabo zbilansowanej diety, ubogiej w składniki odżywcze i witaminy,

• długotrwałej antybiotykoterapii,

• nieprawidłowej pielęgnacji skóry. 

Pamiętaj, że skóra to największy organ, dlatego należy o nią odpowiednio zadbać. Niekorzystnie na mikrobiom działają kosmetyki, które mogą powodować podrażnienia skóry, np. z niektórymi konserwantami (jak methylisothiazolinone), barwnikami czy składnikami zapachowymi. Ponadto zbyt częste mycie również nie jest dobre. Uszkadza ono naturalną barierę lipidową skóry, prowadząc do łuszczenia się, nadmiernej suchości oraz swędzenia. W takich sytuacjach nie należy stosować inwazyjnych zabiegów kosmetycznych, nakładać retinolu na twarz czy kwasów złuszczających. Należy najpierw naprawić barierę naskórkową, a następnie stopniowo wprowadzać zmiany w pielęgnacji.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak stres wpływa na jakość skóry. Żyjąc szybko, nie mając czasu na odpoczynek, ludzie narażają się na pojawienie się problemów skórnych, zmęczenie i pogorszenie się samopoczucia. Ponadto w takich sytuacjach częściej sięgają po przetworzoną żywność, słodzone napoje gazowane i fast foody, co nie pozostaje bez znaczenia dla wyglądu skóry.

Jak dbać o mikrobiom skóry?

Zaburzenia w funkcjonowaniu mikrobiomu skóry możesz samodzielnie odwrócić. W pierwszej kolejności należy zweryfikuj swój tryb życia i znajdź przyczynę gorszego stanu skóry. Jeśli źle śpisz, to zadbaj o odpowiednie warunki do nocnego odpoczynku. Przed snem przewietrz sypialnię, nie korzystaj z telefonu i laptopa. Staraj się kłaść wcześniej, np. o 22–23 godzinie, aby nie zaburzać naturalnego rytmu dobowego.

Sprawdź swoją wiedzę na temat higieny snu w naszym quzie: https://www.welbi.pl/higiena-snu-jak-szybko-zasnac-co-wplywa-na-sen-quiz/

Rano możesz wypić szklankę wody, a jeśli nie masz problemów z układem pokarmowym, możesz dodać do niej wyciśnięty sok z cytryny. Pamiętaj, że dbanie o skórę to także wykonywanie badań. Jednym z kluczowych jest dermatoskopia, która pozwala na wczesne wykrycie czerniaka.

Podczas porannej pielęgnacji twarzy nie zapominaj o stosowaniu kremu z filtrem. Nakładaj go przynajmniej 20 minut przed wyjściem z domu, a w ciągu dnia reaplikuj co 2–3 godziny, jeśli przebywasz na świeżym powietrzu. Staraj się unikać opalania pomiędzy godziną 11 a 15, a w bardzo słoneczne dni zabezpieczaj się dodatkowo kapeluszem czy czapką z daszkiem. Stosuj zdrową dietę, pełną sezonowych warzyw i owoców, chudego mięsa, nabiału i pełnoziarnistych produktów. Wypijaj przynajmniej 2 litry wody dziennie, najlepiej małymi łykami.

Skórę oczyszczaj delikatnymi kosmetykami, które nie naruszają bariery hydrolipidowej. Dobrze, jeśli będą zawierały ceramidy, kwas hialuronowy, kolagen czy peptydy. Mikrobiom skóry twarzy możesz poprawić, stosując odpowiednie zabiegi kosmetyczne, dlatego przed ich wyborem skonsultuj się z osobą, która będzie je wykonywać.