Na czym polega chwyt Heimlicha?

Czym jest chwyt Heimlicha?

Chwyt Heimlicha, określany również mianem manewru lub rękoczynu Heimlicha, jest wykonywany u osób, u których doszło do zadławienia. To jedna z umiejętności, obok resuscytacji krążeniowo-oddechowej, pozycji bocznej ustalonej czy pozycji przeciwwstrząsowej, która jest zdobywana podczas kursu pierwszej pomocy. Chwyt Heimlicha wykonuje się zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Jego nazwa pochodzi od nazwiska lekarza, Henry’ego Heimlicha, który w 1974 roku opublikował pracę na temat skuteczności usuwania ciał obcych z przełyku poprzez silne uciśnięcie okolicy podżebrowej.

Jak rozpoznać zadławienie?

Zadławienie, czyli niedrożność dróg oddechowych spowodowana obecnością ciała obcego, jest czwartą co do częstości przyczyną przypadkowych śmierci. Na jego wystąpienie są szczególnie narażone małe dzieci. Ich drogi oddechowe są węższe w porównaniu do dróg osób dorosłych. Co więcej, maluchy często wkładają do buzi niejadalne przedmioty (m.in. zabawki), co wiąże się z ryzykiem ich przypadkowego połknięcia lub zaaspirowania do dróg oddechowych. Czynnikami ryzyka zadławienia u osób dorosłych są m.in.: choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), przebyty udar mózgu, niepełnosprawność intelektualna, nadużywanie alkoholu oraz podeszły wiek. Według ekspertów wśród dzieci przyczyną zadławienia są najczęściej niewielkie, okrągłe przedmioty lub pokarmy – monety, słodycze, orzechy, winogrona. U osób dorosłych są to kawałki mięsa, ryb, kiełbasy oraz pieczywa.

Zastanawiasz się, jakie objawy mogą świadczyć o zadławieniu i konieczności wdrożenia pierwszej pomocy? Należą do nich:

• nagły, silny kaszel – może nie być obecny w przypadku całkowitej niedrożności dróg oddechowych,

• stridor, czyli słyszalne podczas oddychania świsty, charakterystyczne dla zwężenia dróg oddechowych – stridor może nie być obecny u osób, u których drogi oddechowe są całkowicie niedrożne,

• nagłe łapanie się za szyję rękami,

• obecność odruchów wymiotnych,

• nadmierne pobudzenie.

Z czasem dołączyć może zmiana koloru skóry (zaczerwienienie, a następnie zasinienie) i utrata przytomności. Konieczne jest wówczas niezwłoczne wezwanie pomocy pod numerem 999 lub 112 i rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Pierwsza pomoc przy zadławieniu – co robić?

Jeśli zauważysz objawy zadławienia u drugiej osoby, przede wszystkim zachowaj spokój i oceń, czy obecny jest u niej kaszel. Bardzo często ten odruch obronny jest wystarczający do usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych. Zachęcaj osobę poszkodowaną do kaszlu i uważnie ją obserwuj. Nie poklepuj jej po plecach i nie podnoś jej rąk do góry! Może to spowodować przesunięcie się ciała obcego do niższych partii dróg oddechowych.

Jeżeli kaszel jest nieobecny lub przestaje być efektywny, rozpocznij wykonywanie uderzeń międzyłopatkowych. W tym celu stań z boku poszkodowanego, pochyl go lekko do przodu, połóż jedną rękę na jego klatce piersiowej i wykonaj pięć energicznych uderzeń w plecy, w okolicy między łopatkami. Jeśli nie przyniesie to efektu, przejdź do wykonania manewru Heimlicha:

• stań za osobą poszkodowaną i obejmij ją rękoma,

• zaciśnij jedną dłoń w pięść i połóż na nią drugą dłoń,

• umieść ręce w okolicy nadbrzusza osoby poszkodowanej, czyli między dolną częścią mostka a pępkiem,

• wykonaj 5 uciśnięć nadbrzusza, pamiętając o zachowaniu prawidłowego kierunku ruchu dłoni – do siebie i ku górze.

Powtarzaj naprzemiennie serię 5 uderzeń międzyłopatkowych i 5 uciśnięć podbrzusza do czasu, gdy ciało obce ewakuuje się z dróg oddechowych lub osoba poszkodowana straci przytomność. W tym drugim przypadku zadzwoń po pomoc i rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową.

• Przeczytaj również: Zakrztuszenie – przyczyny i zasady pierwszej pomocy.

Manewr Heimlicha u dzieci i kobiet w ciąży

Manewru Heimlicha nie wykonuje się u niemowląt, czyli u dzieci przed ukończonym 1. rokiem życia. Uciśnięcia nadbrzusza mogą u nich skutkować uszkodzeniem wątroby. Zastępuje się je uciśnięciem klatki piersiowej – ręce należy układać w tym przypadku w okolicy dolnej części mostka. Podobne postępowanie jest zalecane w przypadku kobiet w ciąży oraz osób zmagających się ze znaczną otyłością brzuszną. Chwytu Heimlicha nie wykonuj też u osoby nieprzytomnej.

• Poznaj sposoby na oddychanie przeponą!

Jakie mogą być powikłania chwytu Heimlicha?

Chwyt Heimlicha może uratować życie w przypadku zadławienia. Wiąże się jednak również z ryzykiem wystąpienia powikłań. Należą do nich m.in.:

• złamania żeber,

• perforacja (przerwanie ciągłości) żołądka lub przełyku,

• pęknięcie śledziony,

• pęknięcie wątroby,

• rozwarstwienie aorty,

• przepuklina przeponowa.

Podejrzewasz, że bliska Ci osoba mogła połknąć lub zaaspirować do dróg oddechowych ciało obce, ale objawy są mało nasilone? Nie ryzykuj wystąpieniem powikłań i skonsultuj się z lekarzem!