Na czym polega operacja zaćmy i czy u każdego można wykonać zabieg?

Jak przebiega operacja zaćmy?

Katarakta to, jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, skaliste wzniesienie w dnie rzeki bądź strumienia, które powoduje nagły spadek wód. Innymi słowy – wodospad. Właśnie tak wyobrażano sobie przed wiekami mechanizm powstawania zaćmy, zwanej potocznie kataraktą. Z mózgu do oka miał spływać płyn, wywołujący stan zapalny i doprowadzający ostatecznie do ślepoty.

Dzisiaj wiadomo już, że choroba ta wynika z wrodzonego bądź degeneracyjnego schorzenia skutkującego zmętnieniem soczewki oka. Nie ma natomiast dowodów, że jest powiązana z astygmatyzmem.

Nie można zaburzenia leczyć domowymi sposobami czy środkami farmakologicznymi. Tylko operacja zaćmy może przywrócić ostrość widzenia. Jeszcze w pierwszej połowie XVIII w. zabieg wykonywano poprzez wepchnięcie mętnej soczewki do ciała szklistego. Obecnie wydobywa się ją na zewnątrz i zastępuje sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Dzięki temu możliwe jest odzyskanie widzenia, ale też skorygowanie dotychczasowej wady wzroku (np. nadwzroczności i krótkowzroczności).

Jak wygląda operacja zaćmy? Cały zabieg odbywa się przed mikroskopem i w znieczuleniu miejscowym. Lekarz po odkażeniu pola zabiegowego zabezpiecza oko specjalnym aparatem, zapobiegającym mimowolnemu mruganiu. Następnie wykonuje nacięcie na twardówce i rogówce. Ma ono wymiary zaledwie 0,8–1,4 mm.

Urządzenie nazywane fakoemulsyfikatorem emituje ultradźwięki, które rozbijają soczewkę na drobne fragmenty odsysane na zewnątrz. W miejsce usuniętej soczewki zostaje wszczepiona sztuczna. Na koniec oko zostaje zabezpieczone opatrunkiem. Wszystko to trwa nie więcej niż 30 minut.

Jak przebiega rekonwalescencja po operacji zaćmy?

Sam zabieg usunięcia katarakty nie wystarczy, aby dobrze widzieć. Niezwykle istotne jest przestrzeganie zaleceń po operacji.

Przede wszystkim w okresie rekonwalescencji, trwającym 4–6 tygodni, unikaj schylania się i podnoszenia ciężkich przedmiotów. Niewskazany jest też wysiłek, dlatego musisz czasowo wstrzymać wszelkie treningi czy prace fizyczne. Nie pocieraj w tym okresie oczu, nie przemywaj ich wodą (uważaj szczególnie podczas kąpieli) ani nie stosuj kropli innych niż te zalecone przez lekarza (z antybiotykiem i niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym).

Zwracaj uwagę, aby kłaść się do snu na boku przeciwnym do tego, na którym znajduje się oko poddane operacji zaćmy. Nie zapomnij o zakładaniu na noc opaski, aby uniknąć przedostania się pod powieki zanieczyszczeń. Unikaj ponadto przebywania w miejscach zadymionych i zakurzonych, ponieważ może to doprowadzić do podrażnień oka.

Wychodząc na zewnątrz, zakładaj okulary z filtrem UV. Nie mogą być to po prostu ciemne okulary. Jeśli takich nie masz – zrezygnuj ze spacerów.

Jakie mogą wystąpić powikłania po operacji zaćmy?

Mimo że operacja na zaćmę wykonywana jest małoinwazyjnymi metodami, nie znaczy, że nie wywołuje skutków ubocznych. Niektóre z nich są całkowicie naturalne i wraz z czasem ustępują, a inne wymagają konsultacji z lekarzem.

Nie jest niczym niepokojącym to, że będziesz widzieć niewyraźnie czy nawet podwójnie. Może też dokuczać Ci ból oka, łzawienie i uczucie piasku pod powiekami. Całkowicie naturalne jest też czasowe pogorszenie wzroku i zaczerwienienie oczu. Jednak wraz z gojeniem się dolegliwości te ustępują. Zwykle już po kilku dniach przemijają bez echa. Nie znaczy to, że masz je bagatelizować – o wszystkich swoich obawach opowiedz lekarzowi podczas kontroli, które odbywają się zwykle dobę po zabiegu, a następnie po tygodniu, miesiącu i trzech miesiącach.

Do niebezpiecznych powikłań operacji zaćmy należy ostre bakteryjne zapalenie wewnątrzgałkowe, które u 50% pacjentów doprowadza do utraty wzroku. Dlatego tak ważne jest natychmiastowe reagowanie na niepokojące objawy.

Do mniej groźnych skutków ubocznych należą:

• wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego,

• obrzęk rogówki,

• nieszczelność rany rogówki,

• wypadanie tęczówki,

• zmętnienie torebki tylnej,

• dekompensacja rogówki (zaburzenia w obrębie rogówki, w tym jej zmętnienie i obrzęk),

• nieprawidłowe ułożenie wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej,

• odwarstwienie siatkówki, 

• torbielowaty obrzęk plamki żółtej.

Wszystkie powikłania należy konsultować z lekarzem okulistą.

Jakie są przeciwwskazania do operacji zaćmy?

Nie jest prawdą, że z operacją zaćmy należy czekać, aż zmętnienie stanie się bardzo zaawansowane. Obecnie zabiegi wykonywane są nawet u dzieci. Niestety nie każdy może skorzystać z dobrodziejstwa współczesnej medycyny. Przeciwwskazaniem do operacji są:

• stany zapalne i infekcje w obrębie oka,

• niektóre patologie w budowie oka (np. zmiany dna oka, stożek rogówki),

• ciąża i okres karmienia piersią,

• niewydolność krążeniowo-oddechowa,

• zawał serca lub udar mózgu w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających planowaną operację zaćmy,

• jaskra,

• zwyrodnienie plamki żółtej,

• odwarstwienie siatkówki.

Ile kosztuje operacja zaćmy?

Koszt wykonania operacji zaćmy prywatnie zależy przede wszystkim od zastosowanej soczewki wewnątrzgałkowej. Najtańsze są jednoogniskowe wyłącznie z filtrem UV. Droższe – asferyczne, asferyczno-toryczne i trójogniskowe z filtrem UV i filtrem chroniącym przed światłem niebieskim. Różnica w cenie jest kolosalna – za ekonomiczny wariant zapłacisz do ok. 600 zł, a za bardziej rozbudowany (korzystniejszy dla Twoich oczu) nawet 3000–4000 zł.

Jeszcze parę lat temu wiele pacjentów decydowało się na zabieg prywatny w Polsce lub za granicą, ponieważ obowiązywały limity operacji refundowanych. Od 2019 r. zostały one jednak zniesione. Dzięki temu kolejki przestały być dramatycznie długie i więcej pacjentów może odzyskać widzenie utracone przez zmętnienie soczewki.