Pulsoksymetria – badanie, które może uchronić Cię przed niedotlenieniem

Czym jest pulsoksymetria?

Pulsoksymetria jest badaniem, które umożliwia równoczesne zmierzenie saturacji krwi (zawartości w niej tlenu, a dokładnie rzecz ujmując – wysycenia tlenem hemoglobiny) i tętna w sposób całkowicie bezbolesny.

Służy temu niewielkie urządzenie nazywane pulsoksymetrem. Ma postać klipsa zakładanego na palec, małżowinę uszną czy płatek nosa.

Wewnątrz pulsoksymetru znajduje się dioda, która emituje fale światła o dwóch długościach. Są one pochłaniane przez tkankę i modulowane zgodnie z tętnem. Światło resztkowe pochłania wbudowany w urządzeniu detektor. Uzyskany sygnał zostaje przekształcony w bodziec elektryczny, który jest podstawą do automatycznego wyliczenia stopnia wysycenia hemoglobiny tlenem. Wszystko to jest możliwe dzięki odmiennym właściwościom deoksyhemoglobiny (hemoglobiny odtlenionej) i oksyhemoglobiny (hemoglobiny utlenionej).

Jakie są ograniczenia badania pulsoksymetrem?

Pulsoksymetria powinna być wykonana na ciepłej tkance. Jeśli urządzenie zakłada się na palec, nie może być on wyziębiony. Jeśli planujesz wykonać badanie zimą tuż po powrocie ze spaceru, wynik nie będzie miarodajny. Podobnie przy wykonywaniu pulsoksymetrii w przychodni – warto odczekać chwilę, aż dłonie zdążą się ogrzać.

Pulsoksymetr poda niską saturację przy pomiarze wykonywanym na pomalowanych lub zmienionych paznokciach (np. przez grzybicę). 

Wynik nie będzie też prawidłowy przy zaburzeniach krążenia obwodowego, czyli tego, które odpowiada za rozprowadzanie utlenionej w płucach krwi do tkanek organizmu.

Ryzykiem uzyskania błędnego wyniku jest też obarczone wykonywanie pulsoksymetrii u noworodka czy niemowlaka. Wszystko dlatego, że tak małe dzieci nie są w stanie zrozumieć, że podczas wykonywania pomiaru nie powinny się poruszać. W przypadku noworodków ruchy są jeszcze niekontrolowane i nieskoordynowane. Natomiast niemowlęta mogą bać się badania bądź być nim wyjątkowo zainteresowane, co również będzie skutkować nadmiernym ruchem dłoni i palców. W każdym wypadku uzyskany wynik nie będzie miarodajny.

W diagnostyce maluchów warto zastosować pulsoksymetr dla dzieci. To pozwoli dopasować mały palec do urządzenia tak, aby diody były w stanie prawidłowo przesłać światło do hemoglobiny, a czujnik – odczytać uzyskany pomiar.

Kiedy warto wykonać pulsoksymetrię?

Wskazaniem do wykonania pulsoksymetrii jest stan niewydolności oddechowej. Może być to związane z obrzękiem lub urazem płuc, ciężkim zapaleniem płuc, sepsą, a także skutkiem ubocznym niektórych ze stosowanych leków.

Pulsoksymetria jest również wykonywana przy znieczulaniu do operacji. W czasie znieczulenia ogólnego wysycenie hemoglobiny tlenem nie powinno być niższe niż 95%. Jeśli spadnie – sugeruje to niedodmę, czyli zapadanie się płuca (nie jest ono w stanie całkowicie wypełniać się powietrzem).

Wyniki badania pulsoksymetrycznego są ważne w opiece pooperacyjnej i podczas tlenoterapii. Pozwalają ocenić, czy leczenie jest skuteczne.

Pulsoksymetr jest też urządzeniem przydatnym do oceny stanu zdrowia osób z dusznościami. Jeśli zmagasz się z kaszlem po COVID-19, anemią, wadami serca, obserwujesz objawy astmy sercowej lub oskrzelowej czy też lekarz podejrzewa zapalenie płuc – w każdym z tych wypadków wskazane jest zbadanie saturacji krwi. Dla lekarza jest to ważny parametr wpływający na decyzję o dalszej terapii, w tym ewentualnej hospitalizacji.

Jakie są normy saturacji krwi?

Prawidłowa saturacja wynosi 95–98%. Wynik 100% jest nieosiągalny, ponieważ naturalnie pewna część krwi nie uczestniczy w wymianie płucnej. Są tzw. wycieki, które przedostają się bezpośrednio do tętnic i mogą obniżać saturację nawet o 3%.

Wyjątkiem od tej reguły jest tlenoterapia. U pacjenta, który jest jej poddawany – saturacja może wynosić 99–100%.

Uzyskany wynik jest zależny od ciśnienia parcjalnego krwi (ciśnienia cząsteczkowego wywieranego przez jeden gaz w mieszaninie gazów). Przy prawidłowym ciśnieniu parcjalnym tlenu (PaO2) krwi tętniczej (75–100 mmHg) saturacja krwi tętniczej wynosi właśnie 95–98%. Przy niepokojąco niskiej saturacji na poziomie 90% ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej wynosi < 60 mm Hg. Taki stan świadczy o niewydolności oddechowej. Wymaga pilnej tlenoterapii, ponieważ grozi niedotlenieniem, a co za tym idzie – uszkodzeniami w układzie nerwowym i sercowo-naczyniowym.