Co to jest natręctwo?

Natręctwo w języku fachowym nazywane jest zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym. To, jak mówi definicja, uzależnienie danej osoby od wykonywania określonej czynności, występowania myśli na jakiś temat czy wyobrażeń o czymś. Oczywiście nie każda nawracająca myśl, która przechodzi Ci przez głowę, od razu jest natręctwem. Obsesja/kompulsja musi spełniać określona kryteria. Jest ona czasochłonna (zajmuje co najmniej godzinę dziennie) albo powoduje znaczące cierpienie bądź istotne zakłócenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub innych obszarów życiowych. Osoby cierpiące na nerwicę natręctw zdają sobie sprawę, że ich myśli i zachowania są irracjonalne, jednak nie mogą ich powstrzymać. Myśli są często całkowicie sprzeczne ze światopoglądem i charakterem osoby, u której się pojawiają. Pomimo tego odbierane są jako własne. Towarzyszą choremu o każdej porze dnia i nocy. Niewykonanie danej czynności lub próba odsunięcia od siebie natrętnych myśli wywołuje szereg emocji, takich jak: agresja, lęk, niepokój czy napięcie psychiczne.

Jakie są najczęstsze rodzaje natręctw?

Nerwica natręctw jest chorobą bardzo kompleksową i różnorodną. Myśli i zachowania, które się w niej pojawiają, dotyczą wielu obszarów. Często jednocześnie występują objawy wielu podtypów. Najczęściej grupuje się je w następujący sposób:

• czyszczenie – obsesje zanieczyszczenia, brudu i natręctwo sprzątania,

• symetria – natręctwo symetrii oraz kompulsje powtarzania, porządkowania i liczenia,

• zakazane myśli lub tabu i impulsy natrętne – dotyczą często seksu i religii. Impulsy natrętne to myśli o tym, aby zachować się wbrew normom społecznym, np. obnażyć się w miejscu publicznym, zacząć krzyczeć. Impulsy natrętne nie są realizowane,

• krzywda – obawa przed zrobieniem krzywdy sobie lub innym i kompulsje sprawdzania,

• obsesje wątpliwości i luminacje – nieustanne, wielogodzinne rozważanie określonych sytuacji bez możliwości podjęcia decyzji i dojścia do konstruktywnych wniosków,

• inne obsesje i kompulsje często dotyczą codziennych aktywności (pozostawienie otwartych drzwi, włączonego gazu), potrzeby pamiętania (np. tablic rejestracyjnych), skupienia się na funkcjonowaniu organizmu, przestrzegania przesądów („czarny kot”, „przejście pod drabiną”) i przewidywania końca świata.

Jak rozpoznać nerwicę natręctw?

Większość osób doświadcza nawracających myśli, które mogą powodować pewien dyskomfort. Najczęściej jest to potrzeba ciągłego sprawdzania, czy na przykład drzwi zostały zamknięte, oraz sprzątania. Jeśli pojawiają się u Ciebie, nie oznacza to jednak, że cierpisz na nerwicę natręctw. Przede wszystkim obserwuj sam siebie. Czy natrętne myśli powodują u Ciebie cierpienie psychiczne? Czy jeśli próbujesz je zatrzymać, prowadzi to do napięcia psychicznego? Czy taki stan trwa dłużej niż dwa tygodnie? Czy natrętne myśli dezorganizują Twoje życie codzienne i sprawiają, że nie możesz zrealizować zamierzonych życiowych celów i odgrywać ról społecznych? Jeśli tak, to możesz cierpieć na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i powinieneś skonsultować się z lekarzem psychiatrą. Nie odkładaj wizyty – zaburzenia te mogą utrwalić nieprawidłowe mechanizmy przynoszące krótkotrwałą ulgę lub powodować inne choroby psychiczne, takie jak depresja.

Natręctwo myśli – jak sobie z nim radzić?

• Nie powstrzymuj natrętnych myśli – może to tylko zwiększać napięcie psychiczne, prowadzić do lęku i cierpienia psychicznego.

• Postaraj się jak najwięcej dowiedzieć o swojej chorobie, na przykład czytaj książki na ten temat, poszukaj grup wsparcia.

• Porozmawiaj na ten temat z przyjaciółmi i bliskimi osobami. Ważne jest, aby nie krytykowali oni Twoich stanów, bo może to prowadzić do ich pogłębiania się.

• Natrętne myśli łatwiej opanować, jeśli zostaną one nagrane lub spisane. Ćwiczenia te powinno wykonywać się codziennie przez mniej więcej pół godziny.

• Powstrzymaj się od picia alkoholu i stosowania innych używek jako sposobu radzenia sobie z natrętnymi myślami. Pogłębiają one tylko problem.

Jak można leczyć natręctwa?

W łagodnej formie nerwicy natręctw można stosować tylko psychoterapię lub farmakoterapię. W cięższej postaci zaleca się łączenie tych dwóch metod.

Psychoterapia

Najlepiej udowodnione działanie ma psychoterapia poznawczo-behawioralna. Polega ona na ekspozycji na bodźce wywołujące myśli lub czynności natrętne i na stopniowym uczeniu się powstrzymywania od nich. Ten rodzaj terapii pozwala przerwać błędne koło, w którym lęk i zachowania kompulsywne potęgują się nawzajem.

Leczenie farmakologiczne

Stosuje się leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (nazywane również SSRI). Leki te zaleca się głównie w depresji, ale w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych zazwyczaj są przepisywane w większych dawkach. Są to np.: sertralina, paroksetyna, fluoksetyna czy citalopram. Przy dużym poziomie napięcia psychicznego i lęku w początkowej fazie leczenia stosuje się środki uspokajające lub nasenne. Leczenie środkami antydepresyjnymi trwa przynajmniej kilka miesięcy, często dłużej. Odstawienie leków zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem psychiatrą.Po leczeniu u około jednej czwartej osób cierpiących na natręctwa obserwuje się całkowite cofnięcie objawów, a trzy czwarte pozytywnie reaguje na terapię.Natręctwa to występowanie nawracających myśli lub zachowań, które są czasochłonne, powodują cierpienie psychiczne i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Najczęściej dotyczą one porządkowania, mycia, codziennych aktywności i przesądów. Natręctwo to choroba i jej leczeniem zajmuje się lekarz psychiatra. Najskuteczniejsze jest połączenie farmakoterapii i psychoterapii poznawczo-behawioralnej.