Neutropenia – co to takiego? Przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest neutropenia?

Neutropenia jest stanem, w którym poziom neutrofili we krwi spada poniżej normy. Granulocyty obojętnochłonne – inna nazwa dla neutrofili – to białe krwinki, bez których układ odpornościowy człowieka nie może prawidłowo funkcjonować. Ich najważniejszym zadaniem jest fagocytoza, czyli pochłanianie i niszczenie drobnoustrojów (np. grzybów, bakterii). Gdy organizm toczy walkę z infekcją, neutrofile nie tylko przyczyniają się do neutralizacji i niszczenia patogenów, ale także wabią inne komórki układu odpornościowego w miejsce infekcji. Oprócz tego biorą udział w procesie zapalnym – wytwarzają związki chemiczne, które przyczyniają się do ograniczenia ogniska zapalnego i ułatwiają migrację innych komórek odpornościowych do miejsca zakażenia.

Prawidłowy poziom neutrofilii u dorosłego człowieka powinien wynosić od 1500 do 8000 na  mikrolitr (µl) krwi [2]. U niemowląt i małych dzieci neutrofili może być więcej, dlatego wynik badania powinien być interpretowany przez pediatrę i odnoszony do norm właściwych dla wieku małego pacjenta. W czasie infekcji poziom neutrofili może być nieco podwyższony. O neutropenii można mówić, gdy poziom neutrofili spada poniżej 1500 [2].

Literatura fachowa wyróżnia 4 stopnie neutropenii:

1. łagodna – gdy liczba neutrofili wciąż jest większa lub równa 1000/µl;

2. umiarkowana – gdy liczba neutrofili mieści się w przedziale 500–1000/µl;

3. ciężka – kiedy liczba granulocytów obojętnochłonnych spada do 100–500/µl;

4. agranulocytoza – kiedy w mikrolitrze krwi znajduje się mniej niż 100 neutrofili. 

Jakie są przyczyny neutropenii?

Niedobór neutrofilii może być spowodowany różnymi czynnikami. Oto kilka najczęstszych przyczyn neutropenii:

• choroby genetyczne – np. zespół Kostmanna;

• niedobory witamin – zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego;

• choroby autoimmunologiczne – wśród nich m.in. toczeń rumieniowaty układowy; 

• choroby wirusowe – cytomegalia, wirus Epsteina-Barr i HIV, mogą negatywnie wpływać na produkcję neutrofili. 

• chemio- i radioterapia – liczba neutrofili zmniejsza się podczas leczenia nowotworów, dlatego osoby po chemioterapii i radioterapii są bardziej podatne na infekcje;

• leki – neutropenia może być skutkiem ubocznym stosowania antybiotyków i leków przeciwwirusowych.

• Sprawdź, kiedy warto wykonać test HIV Ag/Ab i jak wygląda to badanie.

Jak objawia się neutropenia?

Objawy neutropenii mogą się różnić w zależności od stopnia neutropenii i przyczyny. Najczęściej wymieniane symptomy to wyraźne obniżenie odporności, nawracające infekcje dróg oddechowych, gorączka, ból gardła, infekcje skórne, zapalenie dziąseł.

Diagnoza neutropenii zwykle rozpoczyna się od badania krwi, aby sprawdzić poziom neutrofili. Lekarz może zlecić dodatkowe badania – np. biopsję szpiku kostnego – aby zidentyfikować przyczynę problemu.

• Dowiedz się, jakie są inne objawy słabego układu immunologicznego.

Do jakiego lekarza należy udać się z neutropenią?

Jeśli chorujesz częściej niż inni i dostrzegasz u siebie inne niepokojące objawy, skontaktuj się ze specjalistą medycyny rodzinnej lub internistą. Na podstawie podstawowych badań krwi lekarz będzie mógł określić, czy problem neutropenii nie dotyczy Twojego organizmu. Jeśli poziom neutrofili będzie zbyt niski, może być konieczna konsultacja z hematologiem (specjalistą w zakresie chorób krwi) lub onkologiem.

Na czym polega leczenie neutropenii?

Leczenie neutropenii zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania schorzenia. Terapia może obejmować przyjmowanie leków stymulujących produkcję neutrofili (np. filgrastim i pegfilgrastim) lub antybiotyków, jeśli organizm nie potrafi zwalczyć infekcji. Niski poziom neutrofili jest również wskazaniem, aby unikać zatłoczonych miejsc i sytuacji, w których zwiększa się ryzyko infekcji.

Immunosupresja (obniżenia lub zahamowania odpowiedzi układu odpornościowego) w przebiegu neutropenii może być przyczyną groźnych powikłań takich jak poważne infekcje, wrzodziejące zapalenie jamy ustnej czy sepsa. 

Neutropenia u dzieci – czy jest groźna?

We krwi niemowląt i małych dzieci powinno być więcej neutrofili niż u osób dorosłych. Zakres referencyjny dla niemowląt to 3000–12 000/µl, a w przypadku dzieci do lat 3 norma wynosi  2500–10 000/µl [2] Obniżenie odporności bardzo niekorzystnie wpływa na rozwój i wzrost. Dzieci z neutropenią mogą mieć problemy z przybieraniem na wadze i prawidłowym rozwojem fizycznym. Ciągłe infekcje i hospitalizacje mogą dodatkowo zaburzać rozwój psychologiczny i stać się przyczyną lęku i depresji. Obniżona odporność zwiększa także ryzyko sepsy, czyli ciężkiej reakcji zapalnej na infekcję, która stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Dzieci, u których zdiagnozowano neutropenię są na to znacznie bardziej narażone niż ich zdrowi rówieśnicy.

Neutropenia może być bardzo niebezpieczna, zwłaszcza jeśli nie jest odpowiednio leczona i monitorowana. Dlatego tak ważna jest obserwacja objawów, wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia.