Niedobór białych krwinek – czy dietą można sobie pomóc?

Niedobór białych krwinek – czym jest i jak go wykryć?

Niedobór białych krwinek, czyli ich obniżona liczba w stosunku do wartości referencyjnych, fachowo nazywany jest leukopenią. Najczęściej rozpoznaje się go dzięki wykonaniu podstawowego badania krwi, jakim jest morfologia. Jeden z wyników, który otrzymasz na wydruku z punktu diagnostycznego, dotyczy ogólnej ilości białych krwinek. Jest ich zbyt mało, jeśli wynosi on poniżej 4,0 g/l. Laboratoria mogą przy tym operować innymi jednostkami, dlatego najlepiej porównywać je z normami wskazywanymi przy wynikach. Najczęściej niedobór dotyczy neutrofilów lub limfocytów, które są konkretnymi typami białych krwinek. W zależności od tego, których z wymienionych białych krwinek jest mało, mowa jest o neutropenii lub limfocytopenii.

Wynik badania warto skonsultować z lekarzem, który nie tylko zinterpretuje stężenia, ale także przeprowadzi dokładniejsze badanie. Na jego podstawie będzie mógł postawić pewną diagnozę i włączyć leczenie.

Przyczyny niedoboru białych krwinek

Powodów obniżenia poziomu leukocytów jest wiele. Niektóre z nich są wynikiem infekcji czy przeziębienia, inne natomiast mogą świadczyć o poważniejszej chorobie.

Przyczynami niskiego poziomu białych krwinek mogą być:

• ciężkie infekcje bakteryjne lub wirusowe (powód neutropenii, choć wiele infekcji może działać odwrotnie i podnosić ogólną liczbę białych krwinek),

• ostre białaczki, białaczkowe postacie chłoniaków,

• przewlekły alkoholizm,

• niedobór witamin, mikroelementów oraz innych substancji niezbędnych do granulopoezy, czyli powstawania licznej grupy białych krwinek (np. niedobór miedzi, witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza),

• choroby autoimmunizacyjne,

• leki,

• wstrząs anafilaktyczny,

• pierwotne niedobory immunologiczne,

• niedobory białkowe, energetyczne,

• stany po radio- i chemioterapii w przebiegu chorób nowotworowych,

• leczenie immunosupresyjne,

• toczeń rumieniowaty układowy,

• infekcja HIV,

• zespoły złego wchłaniania,

• enteropatia, czyli stan chorobowy w obrębie jelit,

• rozległe oparzenia.

Mimo tak wielu wymienionych stanów chorobowych czy zaburzeń nadal to tylko część przyczyn obniżenia poziomu białych krwinek. Częstym powodem zmian w parametrach leukocytów jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. W czasie np. przeziębienia wyniki morfologii mogą być niemiarodajne i zaburzone.

Pamiętaj, że normy kliniczne są inne dla dorosłych i dzieci. U dzieci niski poziom białych krwinek może nie tylko wynikać z infekcji czy z chorób autoimmunologicznych, ale również świadczyć o chorobach genetycznych. 

Niedobór białych krwinek – co jeść, aby zwiększyć ich ilość?

To, czy na niedobór białych krwinek zadziała dieta, zależy przede wszystkim od jego przyczyn. Jeżeli leukopenia towarzyszy niedożywieniu, odpowiednia dieta będzie miała bardzo duży wpływ na parametry krwi. W takim przypadku przede wszystkim należy zadbać o dostarczenie odpowiedniej ilości energii. Zapotrzebowanie energetyczne wyliczysz m.in. ze wzoru Harrisa-Benedicta. Równie istotnym składnikiem przy niedożywieniu jest białko. Znajdziesz je zarówno w produktach odzwierzęcych (w mięsie, rybach, jajach, mleku i produktach mlecznych), jak i w roślinnych (nasionach roślin strączkowych i ich przetworach, orzechach). 

Istotne będą nie tyle konkretne produkty, ile całokształt diety dostarczającej wystarczająco dużo energii i białka. Jak zostało już wcześniej wspomniane, przyczyną leukopenii może być niedobór niektórych składników i witamin, takich jak: kwas foliowy, witamina B12, żelazo czy miedź. Źródłem witaminy B12 są produkty odzwierzęce, czyli jaja, mięso, ryby, nabiał. Żelazo (istotne również w przypadku terapii żywieniowej anemii) znajdziesz w czerwonym mięsie, wątróbce, pestkach dyni, soi, soczewicy, grochu. Źródłem kwasu foliowego są przede wszystkim zielone rośliny liściaste, natomiast miedzi dostarczą m.in.: wątróbka, soja, kakao, orzechy brazylijskie, nasiona słonecznika.

Zmiana diety na bardziej odżywczą zawsze będzie korzystna, jednak trzeba pamiętać, że nie zawsze niedobór krwinek białych da się wyrównać dietą. W związku z tym, że obniżona ilość białych krwinek często wiąże się z niższą odpornością, warto zadbać o podaż kwasów tłuszczowych omega-3, które działają przeciwzapalnie i immunomodulująco. Znajdziesz je w tłustych rybach morskich (w formie EPA i DHA), a także w oleju lnianym, rzepakowym, siemieniu lnianym i orzechach włoskich (w formie ALA).

Niedobór białych krwinek a odporność

Spadek leukocytów można zauważyć poprzez obserwację własnego organizmu. Uczucie zmęczenia, huśtawka nastrojów, częste infekcje, w szczególności górnych dróg oddechowych, czy bezsenność powinny wzbudzić niepokój i skłonić do wizyty u lekarza i wykonania badań. Mogą one świadczyć o leukopenii, w której dużą rolę odgrywa kondycja układu odpornościowego. Chcąc poprawić swoje zdrowie, należy do diety wprowadzić również składniki, które poprawiają funkcjonowanie układu immunologicznego. 

Istnieją badania, które podkreślają, jak duży wpływ na organizm i samopoczucie ma dieta. Uzupełnienie braków witamin i minerałów może przyczynić się do podniesienia poziomu białych krwinek. Nie tylko konkretne grupy produktowe pozytywnie wpływają na zdrowie, ale również włączenie konkretnych ziół. W diecie podnoszącej odporność powinny się znaleźć: selen, cynk, witaminy A, C oraz z grupy B.

Selen można znaleźć w rybach morskich, wątróbce, orzechach czy płatkach owsianych. Doskonałym źródłem cynku są jaja, owoce morza i fasola. Witamina A to cenny antyoksydant, który znajduje się w marchwi, szpinaku, brokułach, mleku czy podrobach. Witamina C to nie tylko cytrusy, ale również natka pietruszki, czerwona papryka czy dzika róża. Witaminy z grupy B z kolei są obecne w pełnoziarnistym pieczywie oraz w przetworach mlecznych.

Pozytywny wpływ na układ immunologiczny mają niektóre grzyby, przede wszystkim reichi, shiitake i maitake. Zawierają one beta-glukany, które wspierają odporność, a także zapobiegają występowaniu infekcji. Ponadto mają pozytywny wpływ na układ pokarmowy, obniżenie cholesterolu czy poziomu glukozy we krwi. 

Niedobór białych krwinek a dieta neutropeniczna

W przypadku pacjentów onkologicznych zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej można znaleźć wzmianki o tzw. diecie neutropenicznej. Z założenia ma być ona „dietą sterylną”, która miałaby chronić pacjentów przed często zdarzającymi się u nich infekcjami. Jednocześnie jest przez to dietą mniej różnorodną, więc może ograniczać podaż ważnych składników odżywczych i tym samym być niedoborowa. Metaanaliza porównująca skuteczność tej diety w kontekście częstości występowania infekcji wskazuje, że liczba zakażeń w grupie stosujących dietę neutropeniczną i jej niestosującej była porównywalna. Taka eliminacyjna dieta nie przyniosła lepszych rezultatów, stąd autorzy pracy kwestionują jej stosowanie, biorąc pod uwagę fakt, że pacjenci onkologiczni są w grupie wysokiego ryzyka rozwinięcia niedożywienia, które niekorzystnie wpływa na ich rokowanie.

Rola ziół w niedoborze białych krwinek

Obecność ziół w diecie może podnieść poziom leukocytów. Godny uwagi jest korzeń piwonii, który zmniejsza stan zapalny w organizmie, oraz traganek błoniasty. Spożywa się je w postaci naparów i mogą być one dobrym uzupełnieniem leczenia. Niektórzy włączają je do swojej diety profilaktycznie lub podczas okresów zmniejszonej odporności. 

Pamiętaj, że jeśli spożywasz inne leki przepisane przez lekarza, warto skonsultować z nim stosowanie konkretnych ziół. Wiele z nich wchodzi w interakcje z lekami, nawet z tymi dostępnymi bez recepty, i mogą one nasilać lub osłabiać działanie terapeutyczne. Zanim sięgniesz po konkretne zioła, zweryfikuj, czy nie masz na nie alergii. Pamiętaj również o ich odpowiednim dawkowaniu. Zbyt duże dawki mogą spowodować ból i zawroty głowy, osłabienie czy bóle brzucha.