Nietrzymanie stolca – jakie są jego przyczyny? Na czym polega leczenie?

Czym jest nietrzymanie stolca?

Nietrzymanie stolca jest zaburzeniem, w którego przebiegu dochodzi do utraty kontroli nad wydalaniem treści jelitowej (gazów lub kału). Możesz spotkać się również z inną jego nazwą – inkontynencja kałowa. Oba terminy oznaczają to samo i bywają stosowane zamiennie.

Nietrzymanie stolca występuje dość często. Szacuje się, iż problem ten dotyczy około 7,7% populacji. Nietrzymanie stolca u osób starszych jest spotykane częściej niż u dzieci i młodych osób dorosłych. W siódmej dekadzie życia z zaburzeniem tym mierzy się około 22% ludzi. Szczególną grupą osób chorych są świeżo upieczone mamy. Nietrzymanie stolca po porodzie może wystąpić zarówno u kobiet, które rodziły drogami natury, jak i u tych, które z różnych przyczyn miały wykonane cięcie cesarskie.

Jakie są przyczyny nietrzymania stolca?

Aby w pełni zrozumieć, dlaczego dochodzi do nietrzymania stolca, powinieneś wiedzieć, jakie mechanizmy umożliwiają Ci w fizjologicznych warunkach kontrolę defekacji (wypróżnienia):

• odbytnica – stanowi magazyn stolca i jest zakończona odbytem; może pomieścić 300 ml treści jelitowej bez zwiększenia ciśnienia w swoim świetle; dopiero większa ilość kału wywołuje uczucie parcia na stolec,

• zwieracz odbytu wewnętrzny – utrzymuje ciśnienie w odbycie, uniemożliwiając samoistne wyciekanie treści jelitowej na zewnątrz ciała; napięcie tego mięśnia jest niezależne od Twojej woli,

• zwieracz odbytu zewnętrzny – czynność tego mięśnia jest zależna od Twojej woli; mięsień ulega również skurczowi w trakcie wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, np. podczas kaszlu,

• mięsień łonowo-odbytniczy – tworzy pierścień wokół połączenia odbytnicy z odbytem i stanowi anatomiczną barierę, uniemożliwiającą samoistne wyciekanie treści jelitowej przez odbyt,

• nerwy rdzeniowe S2–S4.

Uszkodzenie którejkolwiek z wyżej wymienionych struktur może być przyczyną nietrzymania stolca. Przerwanie ciągłości mięśni utrzymujących dodatnie ciśnienie w odbycie bywa na przykład konsekwencją urazu porodowego czy przebytego zabiegu w obrębie odbytu i odbytnicy. Do uszkodzenia nerwów może natomiast dojść w wyniku urazu rdzenia kręgowego, stwardnienia rozsianego czy cukrzycy. Istnieją także inne przyczyny tego zaburzenia. Nietrzymanie stolca może pojawić się u Ciebie, jeśli zmagasz się z chorobą zapalną jelit, zespołem jelita drażliwego, powiększeniem guzków krwawniczych czy wypadaniem odbytnicy. Bywa konsekwencją nadużywania leków przeczyszczających.

• Sprawdź również artykuł na temat tego, jak gastrolog może Ci pomóc podczas teleporady.

Nietrzymanie stolca – objawy i diagnostyka

Nietrzymanie stolca ma różne nasilenie. Jeżeli do wycieku treści kałowej dochodzi bezwiednie, cierpisz na bierne nietrzymanie stolca. Naglącym nietrzymaniem kału określa się wydalanie stolca mimo uczucia parcia i prób powstrzymania defekacji. Niezależnie od zaobserwowanych objawów koniecznie skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Porozmawia on z Tobą na temat okoliczności występowania nietrzymania stolca. Zapyta Cię również o inne symptomy, Twoje choroby przewlekłe i stosowane przez Ciebie leki. W razie potrzeby da Ci skierowanie do proktologa, czyli specjalisty zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób końcowego odcinka przewodu pokarmowego, w tym odbytu i odbytnicy.

Do badań, które wykonuje się u osób z problemem nietrzymania stolca, należą:

• badanie kału – zarówno badanie ogólne, jak i mikrobiologiczne (posiew),

• stężenie glukozy na czczo,

• badanie poziomu TSH oraz wolnych hormonów fT3 i fT4,

• testy oddechowe w kierunku nietolerancji laktozy lub fruktozy,

• badanie endoskopowe jelita grubego (kolonoskopia),

• manometria anorektalna – badanie oceniające czynność zwieraczy odbytu,

• endoskopowe USG (EUS) – badanie umożliwiające ocenę morfologii zwieraczy odbytu i uwidocznienie ich uszkodzenia,

• rezonans magnetyczny,

• defekografia – podczas badania ocenia się przebieg defekacji po podaniu do odbytnicy kontrastu.

Pamiętaj, iż nie wszystkie powyższe badania trzeba wykonać u każdej osoby z nietrzymaniem stolca. Plan diagnostyczny omów z lekarzem prowadzącym, który zadecyduje o potrzebie wykonania u Ciebie poszczególnych badań na podstawie całokształtu Twojego obrazu klinicznego.

Dowiedz się więcej:

• Do jakiego lekarza pójść z hemoroidami?

• Jakie są objawy żylaków odbytu, powrózka nasiennego i nóg.

Metody leczenia pacjentów z nietrzymaniem stolca

Zmagasz się z nietrzymaniem stolca i zastanawiasz się, jakie leczenie może zaproponować Ci lekarz? Niezależnie od przyczyny występowania dolegliwości musisz przestrzegać ogólnych zaleceń dla wszystkich osób z inkontynencją kału. Oprócz pilnowania odpowiedniej diety pamiętaj o utrzymywaniu higieny – regularnych kąpielach, a w razie potrzeby używaj także wkładek higienicznych. Dość dużą skuteczność ma terapia biofeedback, która ma na celu nauczenie Cię od nowa kontroli mięśni odpowiadających za proces defekacji. Jej skuteczność w zależności od badań wynosi od 38% do 100%. Leczenie operacyjne może być u Ciebie konieczne w przypadku utrzymywania się dolegliwości mimo stosowania odpowiedniej diety i terapii biofeedback. Zabieg polega często na rekonstrukcji mięśni zwieraczy odbytu.

Przeczytaj także:

• Jak ćwiczyć mięśnie Kegla u mężczyzn i czy warto to robić?

• Jak ćwiczyć mięśnie Kegla w prawidłowy sposób?

Nietrzymanie stolca – jaką dietę stosować?

Jeżeli zmagasz się z nietrzymaniem stolca, koniecznie przyjrzyj się swojemu codziennemu jadłospisowi. Wprowadzając niewielkie modyfikacje w diecie, możesz znacznie zmniejszyć dolegliwości, a nawet całkowicie się ich pozbyć. Sprawdź, co jeść, a co należy wykluczyć ze swojej diety:

• zwiększ ilość produktów bogatych w błonnik – zbóż (szczególnie pełnoziarnistych), warzyw, suszonych owoców i orzechów,

• zrezygnuj z picia kawy i alkoholu,

• nie stosuj ostrych przypraw,

• ogranicz spożycie fruktozy (cukru zawartego m.in. w owocach) i produktów mlecznych.

Pamiętaj, że nietrzymanie stolca najlepiej diagnozować i leczyć pod okiem doświadczonego lekarza. Jeśli zmagasz się z tym problemem, umów się na konsultację z proktologiem lub gastroenterologiem.