Czym jest niska samoocena? Jak skutecznie z nią walczyć?

Czym jest niska samoocena?

Wysokie poczucie własnej wartości uskrzydla i motywuje do działania. Nie potrzeba specjalnych badań naukowych, aby przekonać się, że ludzie pewni swoich wartości, którzy nie tylko szanują siebie, ale i akceptują swoje słabości, żyją lepiej. Łatwiej im godzić się z ewentualnymi porażkami – traktują je jako kolejne lekcje życia. Nieco inaczej wygląda to w przypadku osób z niską samooceną. Objawy tego stanu psychicznego negatywnie wpływają na każdy aspekt ich życia, co blokuje rozwój, nawiązywanie relacji międzyludzkich, zmienia sposób myślenia o rzeczywistości, pogarsza status ekonomiczny i może prowadzić do rozwoju wielu poważniejszych schorzeń, w tym depresji, a nawet do prób samobójczych.

Jakie są objawy niskiej samooceny? Jak rozpoznasz ją u siebie lub swoich najbliższych? Typowymi symptomami o podłożu emocjonalnym są:

• autokrytycyzm,

• przygnębienie,

• pojawianie się czarnych myśli dotyczących teraźniejszości i przyszłości,

• poczucie wstydu i winy

• przekonanie o niezasługiwaniu na miłość i szczęście,

• nieśmiałość,

• podejrzliwość,

• nieufność,

• wysokie wymagania względem innych osób, w tym przede wszystkim partnerów.

Objawy niskiego samopoczucia mogą mieć charakter fizyczny. Takie osoby doświadczają na przykład: przyspieszonej akcji serca, wzmożonego lub zmniejszonego apetytu, duszności, uczucia ściskania w krtani i wzmożonej potliwości.

Skąd się bierze niska samoocena?

Obecnie uważa się, że niska samoocena wynika z trudnych doświadczeń wieku dziecięcego. Nie jest to cecha wrodzona i nie można jej odziedziczyć. Zbyt niska pewność siebie może wynikać z tego, jak traktują nas rodzice. Jest to szczególnie mocno zauważalne w przypadku rodziców, którzy swoim perfekcjonizmem i ambicjami zarzucają potomstwo. Nierzadko są przy tym surowi i krytyczni, a ponadto nie potrafią okazywać miłości. Taki bagaż doświadczeń – rosnące wymagania i brak zadowolenia z postępów – może poważnie nadszarpnąć delikatną psychikę dziecka. Na rozwój niskiej samooceny ma także wpływ to, jak traktowali nas rówieśnicy w okresie dorastania. Prześladowań, a w skrajnych przypadkach przemocy fizycznej doświadczają przede wszystkim osoby wysoko wrażliwe. Z czasem może dojść do pogłębienia lęków i dalszego spadku własnej wartości. Jeśli zawczasu nie podejmie się odpowiednich kroków, np. mentoringu lub innej formy terapii, życie z niską samooceną stanie się jeszcze trudniejsze.

Jak można radzić sobie z niską samooceną?

Istnieje wiele sposobów na problemy z niską samooceną. Pierwszym krokiem powinno być przyjrzenie się swoim emocjom. Znajdź wolną chwilę i upewnij się, że przez godzinę nikt nie będzie ci przeszkadzał. Weź kartkę i długopis. Zastanów się nad kilkoma pytaniami:

• Co powoduje u ciebie silny strach i lęk?

• Jakie sytuacje życiowe powodują u ciebie silny dyskomfort?

• Co zniechęca cię do działania i rozwoju?

• Jak czujesz się przed spotkaniami z obcymi osobami? Co możesz zrobić, aby zmniejszyć lęk?

Dobrym pomysłem jest porozmawianie o swoim problemie z kimś zaufanym. Przedstaw mu swój punkt widzenia i opisz emocje, jakie towarzyszą ci w trudnych sytuacjach. Bardzo często reakcje osób z niskim poczuciem własnej wartości są nieadekwatne do bodźca, tzn. przesadzone. Poproś bliskie ci osoby o to, aby wymieniły 5 twoich największych zalet. Przekonasz się, że inni dostrzegają w tobie znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać.

Zamiast oceniać siebie krytycznie, zauważ swoją emocję i spróbuj ją nazwać. Zastanów się, co mogło wywołać gorsze samopoczucie, i obserwuj zmianę swojego nastawienia. W ten sposób łatwiej zdystansujesz się od czarnych myśli.

Daj sobie czas i przestrzeń na zmianę złego myślenia o sobie. Zadbaj o relaks i poszukaj metod na wyrażenie siebie. Spróbuj takich technik, jak choreoterapia, rękodzieło lub joga. W większych miastach coraz częściej proponuje się terapię poprzez sztukę, zwłaszcza książkę i film. Grupy ludzi o podobnych problemach emocjonalnych spotykają się wówczas regularnie i analizują fabułę danej produkcji, rozkładają postępowanie głównych bohaterów na czynniki pierwsze.

Nie musisz walczyć z problemem sam. Skontaktuj się z doświadczonym i zaufanym psychoterapeutą, który po wstępnej rozmowie zaproponuje ci odpowiednią ścieżkę rozwoju. Najpopularniejsza jest psychoterapia poznawczo-behawioralna i psychodynamiczna. Ważne jest, aby przyznać się do własnego problemu i chcieć poprawić jakość swojego życia.

Pamiętaj o tym, aby dać sobie czas. Wyznaczaj cele metodą małych kroków. Staraj się nie zniechęcać na wypadek drobnych niepowodzeń. Każdy ich doświadcza. Możesz nagradzać się za każdy, nawet niewielki, sukces. Będzie to motywacją na przyszłość. O swoich planach powiedz najbliżej osobie. Wsparcie na każdym etapie terapii jest kluczowe i mobilizuje do działania. Zmiana myślenia na własny temat to wymagający proces, jednakże jego efekty są warte każdego wysiłku.