Odczyn Biernackiego – interpretacja wyników i znaczenie badania OB

Czym jest parametr OB i na co wskazuje?

Odczyn Biernackiego (OB) to parametr, który wskazuje szybkość sedymentacji erytrocytów, czyli czas opadania czerwonych krwinek w ciągu godziny. Elementy morfotyczne krwi (erytrocyty) opadają na dno nieruchomego roztworu (krwi) na skutek siły grawitacyjnej. Odczyn Biernackiego jest czuły na toczące się w organizmie stany zapalne, w których przebiegu dochodzi do zmian w objętości i liczebności krwinek, co skutkuje zwiększeniem szybkości opadania. Warto jednak wiedzieć, że poziom parametru OB nie jest stały, a wpływ na zmianę prędkości opadania erytrocytów nie zawsze ma stan chorobowy. Objętość, liczebność i ruchliwość krwinek czerwonych jest zmienna szczególnie u kobiet. Wynika to m.in. z naturalnych dla kobiecego organizmu zmian hormonalnych.

Wskazania do badania OB

Badanie OB ze względu na prostotę wykonania i w miarę wiarygodny wynik wchodzi w skład podstawowej diagnostyki. Zlecane jest przez lekarzy, szczególnie przy podejrzeniu stanów zapalnych. Szczególnym wskazaniem do OB są długotrwałe lub nawracające choroby infekcyjne. Wykonywane jest ono również w diagnostyce i monitorowaniu chorób zakaźnych, przewlekłych i autoimmunologicznych.

Jak się przygotować do badania OB?

Aby przystąpić do badania OB, musisz być na czczo. Ostatni posiłek zjedz nie później niż o godzinie 18 poprzedniego dnia. Dobę przed badaniem unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego, treningu, picia alkoholu i palenia papierosów. 

Jaka jest norma OB?

Za normę parametru OB uznaje się wynik 1–10 mm/h dla kobiet oraz wynik 3–15 mm/h dla mężczyzn do 65 roku życia. Warto jednak wiedzieć, że wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, w którym zostało wykonane badanie. Ponadto normy parametru OB są ustalane w zależności od wieku, płci i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. 

Co oznacza podwyższone OB?

O podwyższonym parametrze OB mówimy wtedy, gdy została przekroczona dopuszczalna norma. Zawyżony wynik może mieć wiele przyczyn, a jego interpretacja zależy od tego, jak wysoki jest wskaźnik OB. 

Do niewielkiego podwyższenia OB dochodzi na skutek infekcji lub reakcji zapalnej, np. w przebiegu infekcji dróg oddechowych lub infekcji dróg moczowych. Dwucyfrowy wynik może wskazywać na: 

• ostre zapalenie trzustki;

• uogólniony stan zapalny; 

• uszkodzenie wielonarządowe; 

• zespół nerczycowy; 

• marskość wątroby; 

• zapalenie płuc;

• kolagenozy; 

• martwicę tkanek; 

• urazy i złamania; 

• gorączkę reumatyczną; 

• zapalenie wsierdzia; 

• białaczki i szpiczaki;

• kiłę.

Podwyższenie OB odnotowywane jest również w przypadku rozległego oparzenia ciała. Niewielkie przekroczenie normy OB wykrywa się również w okresie osłabienia organizmu po grypie lub po przebyciu innej uogólnionej infekcji. Stan ten jest naturalny i nie powinien wzbudzać niepokoju.

Trzycyfrowy wynik OB, np. na poziomie 110/111 mm/h, obserwowany jest u pacjentów w zaawansowanym stadium chorób zapalnych stawów, np. reumatoidalnego zapalenia stawów, w przebiegu ciężkiej anemii, chorób nowotworowych czy marskości wątroby z głęboką hipoalbuminemią [1].

Z jakim lekarzem skonsultować wyniki morfologii?

Sam parametr OB jest niewystarczający do określenia miejsca stanu chorobowego ani jego przyczyny. Analiza stanu chorego i diagnostyka powinny uwzględniać wyniki pełnej morfologii i biochemii krwi. Wiedz, że pomimo przyjętych norm dla poszczególnych parametrów krwi ich interpretacja jest indywidualna dla każdego pacjenta i uwzględnia szereg czynników wpływających na wyniki badań, np.: wiek, płeć, styl życia, dietę, ogólny stan zdrowia, choroby przewlekłe.

Podstawowe badania krwi to część profilaktycznego przeglądu stanu zdrowia. Wykonywane corocznie, umożliwiają nie tylko ocenę Twojego zdrowia, ale przede wszystkim pozwalają na wczesnym etapie zdiagnozować niepokojące objawy i zapobiec rozwojowi wielu poważnych schorzeń. Badania powinna zawsze uzupełniać konsultacja z lekarzem, który omówi otrzymane wyniki.

Co wpływa na poziom OB?

Wpływ na poziom OB ma wiele czynników, są to m.in.:

• anemia występująca w przebiegu chorób przewlekłych;

• niedokrwistość aplastyczna i hemolityczna;

• miesiączka;

• ciąża od 2. tygodnia; 

• połóg (okres do 6. tygodnia po porodzie);

• niedoczynność i nadczynność tarczycy.

Ponadto duże znaczenie w procesie pomiaru szybkości opadania erytrocytów ma ich kształt i wielkość, co jest indywidualne dla każdej osoby. Na szybkość opadania krwinek wpływają też inne składniki krwi, w tym fibrynogen – białko biorące udział w procesie tworzenia skrzepu i przekładające się na krzepliwość krwi. Cecha ta również jest indywidualna.