Zajady – jakie są przyczyny ich powstawania?
Zajady, inaczej nazywane zapaleniem kątnym ust, to częsta dolegliwość. Są to bolesne nadżerki, które potrafią pękać, krwawić i ropieć. Pojawiają się najczęściej w okresie jesienno-zimowym i nie jest łatwo się ich pozbyć. Skąd biorą się zajady? Czy można im zapobiec? Jak je skutecznie wyleczyć?
Zajady – przyczyny
Stan zapalny w kącikach ust pojawia się głównie w okresie jesienno-zimowym, kiedy odporność jest mocno obniżona. Spadek odporności może być również związany z chorobami lub przyjmowaniem leków. Jest często skutkiem nieodpowiedniej diety, ubogiej w warzywa i owoce, oraz braku regularnej aktywności fizycznej. Zajady pojawiają się również, gdy:
brakuje Ci żelaza, selenu lub cynku,
masz niedobór witamin z grupy B,
przechodzisz częste infekcje grzybicze i bakteryjne,
przyjmujesz silne antybiotyki przez dłuższy czas,
chorujesz na cukrzycę,
niedostatecznie się nawadniasz,
masz anemię,
jesteś otyły,
nie dbasz odpowiednio o higienę jamy ustnej,
masz próchnicę,
zbyt często oblizujesz usta.
Bywa, że zajady pojawiają się przez alergię, na przykład na nikiel. Osoby starsze narażone są na zapalenie kątne ust ze względu na źle dopasowane protezy. Niemowlęta i małe dzieci natomiast mają zajady na skutek ząbkowania i ssania smoczka.
Zajady u dzieci – skąd się biorą?
Wbrew pozorom zajady u dzieci, w tym niemowląt, pojawiają się dosyć często, nawet częściej niż u dorosłych. Przede wszystkim dzieci mają słabszą odporność niż osoby dorosłe, dlatego są bardziej narażone na zapalenie kątne ust. Ponadto dzieci się brudzą i wkładają często nieumyte ręce do buzi. Ich zabawki to siedliska grzybów i zarazków, dlatego należy pamiętać, aby regularnie prać lub myć dziecięce akcesoria. W przypadku małych dzieci i niemowląt przyczyną powstawania zajadów jest smoczek, dlatego należy regularnie go wyparzać.
U dzieci częstą przyczyną powstawania zajadów jest nadmierna ekspozycja na ślinę. Wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi grzybów i bakterii. Proces ząbkowania również nie jest pomocny.
Dzieci często cierpią na niedobory witamin, a w szczególności z grupy B i A, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie błon śluzowych. Witaminy te znajdują się w serze, mleku, podrobach, mięsie i rybach. Całe ich mnóstwo jest w warzywach i owocach. Aby uzupełnić dietę najmłodszych w odpowiednie produkty, warto udać się po poradę do lekarza pediatry.
Zajady – dieta i profilaktyka
Powstawanie zajadów spowodowane jest niedoborem witamin i minerałów. Warto je uzupełniać, stosując zdrową, pełnowartościową i zbilansowaną dietę. Choć niedobory żywieniowe dotyczą głównie krajów mniej rozwiniętych, wciąż występują w populacjach o wysokim ryzyku, takich jak: małe dzieci, osoby starsze, weganie, cukrzycy, anemicy, przewlekle chorzy, osoby chore na raka. Dlatego warto się skupić na odpowiednim żywieniu, gdyż może ono przeciwdziałać zajadom i przyspieszyć proces ich gojenia. Co zatem jeść, by bolące nadżerki nie pojawiały się w kącikach ust? Produkty bogate w witaminy z grupy B, A, E oraz żelazo, cynk i selen:
zielone warzywa liściaste, takie jak: szpinak, kapusta, sałata, natka pietruszki,
rośliny strączkowe, takie jak groch i biała fasola,
produkty pełnoziarniste,
tłuste ryby,
produkty mleczne,
orzechy i nasiona.
Warto również spożywać owoce bogate w witaminę C. W przypadku dzieci (jeżeli są małe lub cierpią na brak apetytu) można stosować preparaty witaminowe przepisane przez lekarza pediatrę.
Aby przeciwdziałać powstawaniu zajadów, należy zadbać nie tylko o dietę, ale również o odpowiednie nawodnienie, regularną aktywność fizyczną i redukcję stresu.
Jak można się pozbyć zajadów?
Jak najlepiej pozbyć się zajadów? Zajady można zwalczać preparatami dostępnymi w aptece. Najlepiej sięgać po maści o działaniu przeciw drobnoustrojom. Dobrze sprawdzą się produkty z witaminą B2, cynkiem, witaminami A, E i F, wyciąg z oczaru wirginijskiego, drożdże oraz maść cynkowa. Doskonałe na zwalczanie zajadów są domowe sposoby. Jednym z lepszych jest czosnek – działa bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo. Można stosować go miejscowo, czyli natrzeć delikatnie zmianę chorobową. Innymi domowymi specyfikami na zajady są:
oliwa z oliwek lub olej z pestek winogron – nawilży i natłuści skórę, przyniesie pożądaną ulgę,
miód – ma działanie przeciwzapalne. Warto smarować nim kąciki ust 3–4 razy dziennie,
kompres z soku z żyworódki – ma działanie bakteriobójcze i przyspiesza regenerację naskórka. Sok z żyworódki można znaleźć w aptece i w sklepach zielarskich,
sok z aloesu – wystarczy, że złamiesz i obierzesz listek i przyłożysz go do skóry. Idealnie łagodzi ból, odkaża i działa regenerująco,
drożdże – mają bardzo dużo witaminy B. Najlepiej zrobić z nich papkę i nakładać na buzię lub zmieszać z mlekiem i pić raz dziennie.
Przy wszystkich powyższych zabiegach, pamiętaj, aby zachować szczególną higienę. Staraj się nie oblizywać ust, a wszelkiego rodzaju kompresy stosuj jednorazowo. Niestety, przy zajadach często dochodzi do ponownych zakażeń. Ponadto, aby nie zarazić domowników, nie dziel z nikim jedzenia, zadbaj o osobny ręcznik, częste mycie rąk i unikaj pocałunków.
- R. Langlais, S. Miller, S.J. Nield-Gehrig, Choroby błony śluzowej jamy ustnej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2013.
- J. Banach, Z. Jańczuk, Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Podręcznik dla studentów stomatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.