Odparzenia pieluszkowe – przyczyny, objawy, pielęgnacja

Czym są odparzenia pieluszkowe?

Odparzenia pieluszkowe, nazywane również odpieluszkowym zapaleniem skóry, stanowią jeden z najczęstszych problemów skórnych wieku dziecięcego. Jest to stan zapalny, spowodowany infekcją związaną z długim kontaktem skóry z wilgotnym środowiskiem, w tym przypadku z pieluszką (zwykle jednorazową).

Skóra niemowląt jest inna niż skóra osób dorosłych. Dopiero się rozwija i w związku z tym nie spełnia wszystkich swoich docelowych funkcji (m.in. ochronnej) oraz jest zdecydowanie bardziej delikatna i podatna na podrażnienia. Ma cieńszą warstwę rogową, co w połączeniu z niewykształconą w pełni odpornością, pH zbliżonym do obojętnego oraz ograniczoną aktywnością gruczołów łojowych i potowych (odpowiedzialnych za wytwarzanie ochronnego płaszcza hydrolipidowego) stanowi łatwy cel dla rozmaitych infekcji, m.in. Candida albicans.

Odparzenia pieluszkowe – przyczyny i częstość występowania

Od wielu lat bardzo popularne są pieluchy jednorazowe i trudno się temu dziwić – są bardzo chłonne, szczelne i komfortowe zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Niestety niektórym opiekunom zdarza się zmieniać je zbyt rzadko, co może prowadzić do podrażnienia delikatnej skóry niemowlęcia. Długotrwały kontakt z zawartością pieluszki rozmiękcza naskórek, zaburzając jego funkcję ochronną. Dodatkowo amoniak wchodzący w skład moczu oraz drobnoustroje z kału w połączeniu z brakiem przewiewności szczelnej pieluszki prowadzą do zakażeń, które z kolei skutkują zapaleniem skóry.

Do czynników ryzyka wystąpienia odparzeń pieluszkowych można zaliczyć: niedostateczną higienę skóry dziecka, ząbkowanie, pogorszony ogólny stan zdrowia niemowlęcia, antybiotykoterapię, rozszerzanie diety, biegunki, przegrzewanie skóry, dużą częstość oddawania moczu, wrodzone wady układu moczowego, a także alergię na preparaty stosowane do higieny oraz substancje zawarte w pieluszce.

Choć pieluszkowe zapalenie skóry może wyglądać groźnie, w rzeczywistości jest stosunkowo normalną i bardzo częstą dolegliwością. Szacuje się, że w ciągu 1. roku życia doświadcza jej nawet połowa niemowląt. Objawy mogą pojawić się w 1. lub w 2. miesiącu życia i trwać aż do końca okresu pieluszkowego, który często bywa wydłużany z powodu wygody używania pieluch jednorazowych. Najczęściej jednak odparzenia występują między 7. a 12. miesiącem życia dziecka.

Odparzenia pieluszkowe – objawy

Symptomy pieluszkowego zapalenia skóry można zaobserwować w miejscu przylegania pieluszki (na pośladkach, kroczu, udach, pachwinach, wzgórku łonowym). Jego najbardziej charakterystycznym i pierwszym objawem jest rumień, który może przypominać odparzenie, połączony z zapachem amoniaku. W miarę jak stan zapalny ulega nasileniu, pojawiają się także: obrzęk ognisk rumieniowych, nadżerki, krostki, grudki oraz pęcherzyki. Tego typu objawy wiążą się z rosnącym dyskomfortem u dziecka, które odczuwa świąd i ból w podrażnionych okolicach. W postaci przewlekłej mogą pojawić się takie zmiany jak pogrubienie czy złuszczanie naskórka.

Diagnoza i leczenie odparzeń pieluszkowych

Łagodne postacie odparzeń pieluszkowych można leczyć domowymi sposobami, wykorzystując kąpiele z dodatkiem niewielkiej ilości nadmanganianu potasu, napar z nagietka lub rumianku (do przecierania skóry) oraz emolienty i kosmetyki zawierające cynk, pantenol, lanolinę lub alantoinę.

W sytuacji, gdy zmiany skórne nie ustępują, a ich stan wręcz się pogarsza, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który zdecyduje, czy konieczne będzie zastosowanie środków farmakologicznych, takich jak: słabe kortykosteroidy, antybiotyki lub preparaty przeciwgrzybicze. Warto sprawdzić również, czy problemy skórne nie są spowodowane alergią. Uczulenie pozwalają rozpoznać zmiany skórne występujące nie tylko w okolicach stykających się z pieluszką, ale także np. na twarzy, rękach i nogach dziecka.

Zapobieganie odparzeniom pieluszkowym

Najważniejszą rzeczą, którą należy robić, by zminimalizować ryzyko występowania pieluszkowego zapalenia skóry, jest częste zmienianie pieluszki – rób to mniej więcej co 2 lub 3 godziny, a także po każdej kupie. Jeśli to możliwe, jak najczęściej zostawiaj dziecko na jakiś czas bez pieluszki, by skóra mogła swobodnie oddychać. Przed założeniem świeżej pieluchy oczyść skórę wodą i delikatnym środkiem myjącym, dokładnie ją osusz (zwracając szczególną uwagę na zagłębienia fałdów skóry) i posmaruj specjalną maścią ochronną. Unikaj stosowania chusteczek nawilżanych. Pudrowe zasypki zastąp kremem zalecanym przez pediatrę Twojego dziecka. Pamiętaj również, by wybierać odpowiedni rozmiar pieluch i nie zapinać ich zbyt ciasno (między pieluszką a skórą powinny mieścić się dwa palce). Unikaj zbyt ciasnych i nieprzepuszczających powietrza ubranek. W ten sposób zapewnisz dziecku właściwą cyrkulację powietrza, czym zminimalizujesz ryzyko odparzeń.