Jak pozbyć się lęku przed wężami?

Czym jest lęk przed wężami?

Jako człowiek możesz odczuwać naturalny strach przed groźnymi zwierzętami. Jest to genetycznie uwarunkowany mechanizm obronny, który może uratować Ci życie, np. w sytuacji spotkania oko w oko z tygrysem. Spotkanie z wężem też może być dla Ciebie groźne, chociaż tylko niektóre gatunki żyjące w Polsce stanowią śmiertelne zagrożenie.

Według badań naukowców ofidiofobii doświadcza co trzecia dorosła osoba bez względu na to, jakiej jest płci, dlatego mówi się, że jest to najczęściej występująca ze wszystkich fobii. Ofidiofobia nie jest zwykłym, genetycznym mechanizmem obronnym. Nie wynika też z racjonalnej analizy rzeczywistości czy po prostu z niechęci do węży.

To paniczny, paraliżujący strach, który może pojawić się, gdy osoba dotknięta fobią będzie miała kontakt z wężem, pomyśli o nim lub zobaczy jego zdjęcie. Strach występuje niezależnie od tego, czy istnieje prawdziwe zagrożenie dla życia, czy nie.

Jak objawia się lęk przed wężami?

Kiedy osoba dotknięta ofidiofobią spotka na swojej drodze węża, doświadcza wielu nieprzyjemnych dolegliwości, wynikających z automatycznej reakcji jej organizmu na wyczuwane niebezpieczeństwo. Jeśli ktoś z Twoich znajomych doświadcza ofidiofobii, z pewnością powie Ci, że w przypadku kontaktu z wężem odczuwa napady lękowe, objawiające się:

• przyspieszonym biciem serca, a nawet jego kołataniem

• zwiększeniem pulsu

• dreszczami

• oblaniem całego ciała przez poty

• zawrotami głowy

• dusznościami

• drżeniem ciała lub kończyn

• nudnościami.

Osoba dotknięta ofidiofobią może też stanąć sparaliżowana i nie móc się poruszyć albo będzie uciekać, krzyczeć lub płakać. Nie kontroluje w tej sytuacji swojego zachowania. 

W związku z tym, aby nie odczuwać niepotrzebnej frustracji i wstydu, wynikających z kontaktu z wężem, osoba zmagająca się z ofidiofobią unika wszelkich sytuacji, które mogłyby przyczynić się do kontaktu z tym zwierzęciem. Nie spotkasz jej raczej w zoo ani na wystawie gadów. Będzie unikała lasów, łąk czy wypraw na łono przyrody. Nie zabierzesz jej do kina na film przyrodniczy ani na żaden horror z udziałem węża. Unika ona też oglądania wystaw fotograficznych związanych z wężami. Ten strach i napady lękowe są niezależne od niej. Tłumaczenie i przedstawianie argumentów przemawiających do jej rozumu, że nie ma się czego obawiać, nic nie da.

Jak można leczyć lęk przed wężami?

Najprostszą rzeczą, jaką możesz zrobić, gdy ktoś z Twoich bliskich zmaga się z lękiem przed wężami, jest zapewnienie go o wsparciu i niebagatelizowanie jego problemu. Chociaż dla Ciebie ten lęk może wydawać się zupełnie irracjonalny, staraj się z empatią wejść w skórę osoby zmagającej się z fobią.

Ofidiofobia jest zaburzeniem psychicznym, które można leczyć poprzez odwrażliwianie. Najlepiej zrobić to pod okiem doświadczonego terapeuty, który stopniowo przeprowadzi osobę zmagającą się z lękiem przez cały proces. Jest to terapia z nurtu poznawczo-behawioralnego. 

Specjalista będzie starał się stopniowo zmniejszać silne reakcje lękowe, stosując metodę małych kroków. Na początku zacznie od rozmowy o wężach. Będzie starał się zbudować neutralny wizerunek tych zwierząt poprzez zapoznanie ze zwyczajami i sposobami zachowania się węży. Następnie będzie prezentować zdjęcia i filmy ich dotyczące. Jeśli lęk i niepokój zostaną zredukowane do minimum, można przejść do ostatniego etapu – spotkania z wężem oko w oko pod okiem specjalisty. Będzie ono miało charakter stopniowego zmniejszania dystansu, by na koniec można było dotknąć węża.

Bardziej radykalnym sposobem odwrażliwienia i zredukowania strachu przed wężami jest metoda terapii zwana implozywną. Jeśli ktoś postanowi skorzystać z tej formy, to pod kontrolą specjalisty będzie gwałtownie wystawiony na kontakt z wężem. Wszystko będzie odbywać się w kontrolowanych warunkach. Po kilkukrotnym przejściu takiego procesu u osoby dotkniętej ofidiofobią pojawia się zmniejszenie reakcji lękowej na widok węża. Zaczyna ona dostrzegać, że nic jej nie zagraża podczas kontaktu ze zwierzęciem. 

Osoby zmagające się z ofidiofobią zachęcane są również do wyobrażania sobie węży (jest to tzw. wizualizacja), opowiadania o nich, a dzięki temu oswajania się z nimi i zmniejszania lęku. Innymi skutecznymi technikami, które pomagają uporać się z lękiem przed wężami, są relaksacja i hipnoza. W skrajnych przypadkach, gdy objawy fobii są bardzo silne, stosuje się leczenie farmakologiczne i podaje się leki przeciwlękowe.