Czym się zajmuje ortodonta i kiedy umówić się do niego na wizytę?

Czym zajmuje się ortodonta?

Ortodonta jest specjalistą, który zajmuje się wadami zgryzu – nieprawidłowym ustawieniem zębów w szczęce (w górnej części zgryzu) i w żuchwie (w dolnej części zgryzu). Nie chodzi wyłącznie o defekty estetyczne, choć i one są istotne. Specjalista ten leczy nieprawidłowości w budowie zgryzu, które mogą zaburzać mowę, utrudniać dokładne mycie zębów, a nawet wpływać na oddychanie (na przykład wady w obrębie szczęki i żuchwy mogą powodować chrapanie).

Ortodonta może przewidzieć wiele poważnych konsekwencji wad zgryzu, opierając się tylko na obserwacji pozycji poszczególnych jego elementów, napięcia mięśni czy wzorców połykania. Aby zapobiec istotnym zaburzeniom proporcji twarzy, uwidaczniającym się w czasie dojrzewania, warto już w okresie wczesnego dzieciństwa odbywać regularne kontrole u specjalisty. Dzięki zaleconym ćwiczeniom uda się zapobiec poważnym konsekwencjom wad szczęki i żuchwy w dorosłym życiu.

Masz całkiem sporo czasu, żeby pomóc dziecku. Dopiero w wieku około 8 lat szczęka łączy się z podstawą czaszki. Po zrośnięciu się z okolicznymi kośćmi nie jest możliwe (lub jest to bardzo trudne) nieinwazyjne przesunięcie zarówno szczęki, jak i żuchwy, np. poprzez pilnowanie domykania ust czy utrzymanie spoczynkowej pozycji języka na podniebieniu.

Kiedy warto odwiedzić ortodontę?

Nie zawsze wady zgryzu są widoczne na pierwszy rzut oka. Nierówna linia zębów, wysunięcie żuchwy (przodozgryz) lub jej cofnięcie (tyłozgryz) są oznakami poważnych nieprawidłowości. Tymczasem te mniej wyraźne wady również niekorzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu i tym samym powinny być powodem odwiedzenia ortodonty. Mowa tu m.in. o:

• wyraźnie startych zębach,

• utrzymujących się bólach głowy w okolicy skroniowej,

• niedomykaniu ust (szczególnie wyraźnie widać to podczas snu),

• oddychaniu przez usta,

• chrapaniu,

• zbyt dużym ścisku zębów (zwężeniu przerw między zębami),

• nadmiernych przerwach między zębami,

• wadach wymowy,

• trudnościach w żuciu pokarmu i jego przełykaniu.

Jaka jest różnica między stomatologiem a ortodontą?

Stomatologia i ortodoncja to dwie różne specjalizacje. Stomatolog zajmuje się problemami uzębienia i uświadamianiem pacjentów, jak dbać o zęby. To jego gabinet odwiedzisz, gdy zechcesz wyleczyć próchnicę, uzupełnić ubytki plomby albo usunąć kamień. Ortodonta będzie natomiast lekarzem pomocnym przy wadach zgryzu. To do niego skieruje Cię stomatolog, gdy zauważy nieprawidłowe ustawienie i budowę zębów czy wadliwą pozycję szczęki lub żuchwy.

Współpraca między stomatologiem a ortodontą jest kluczowa dla utrzymania zgryzu w dobrej kondycji. Nie jest tak, że stomatolog nie zauważy problemu. Może jednak uznać, że wymaga on konsultacji z ortodontą, który zbada zarówno ustawienie zębów, jak i mięśni oraz kości, a nawet pozycję i pracę języka. Podobnie postąpi ortodonta – po zaobserwowaniu zmian próchniczych czy chorób przyzębia, skieruje pacjenta do stomatologa, który specjalizuje się w leczeniu tych nieprawidłowości.

Na czym polega leczenie ortodontyczne?

Podczas pierwszej wizyty ortodonta przeprowadzi wywiad, aby poznać dolegliwości, jakie odczuwasz. Dokuczliwe bóle, napięcie mięśni szyi czy nerwowe ścieranie zębów – wszystko to może wynikać z wad zgryzu.

Następnie zbada jamę ustną, aby rozpoznać nieprawidłowości budowy szczęki lub żuchwy. Nie będzie jednak badał wyłącznie powierzchni zębów tak jak podczas diagnostyki stomatologicznej. Dla ortodonty ważne są też ułożenie i praca języka, wygląd dziąseł, praca mięśni żuchwy, a nawet wygląd twarzy (np. stałe rozchylenie warg czy wyraźne cofnięcie żuchwy).

Po pierwszej konsultacji ortodontycznej lekarz może zlecić dodatkową diagnostykę, np. badanie RTG. Dopiero opierając się komplecie danych, postawi diagnozę co do wady zgryzu i zaproponuje terapię. Co ważne, jeśli zauważy ubytki w zębach – skieruje Cię do stomatologa, aby ten wyleczył próchnicę. Dopiero gdy zęby będą zdrowe, ortodonta rozpocznie terapię ortodontyczną.

Kiedy lekarz może zalecić aparat ortodontyczny dziecku?

Nie jest prawdą, że zastosowanie aparatu ortodontycznego jest możliwe, dopiero gdy dziecko będzie miało wszystkie zęby stałe. Jest wręcz przeciwnie – wczesne rozpoczęcie leczenia może zapobiec konieczności długotrwałego stosowania aparatu u nastolatka czy już dorosłej osoby.

Terapię można rozpocząć u maluchów po skończonym 3. roku życia, gdy mają wszystkie zęby mleczne. Na tak wczesnym etapie po zaobserwowaniu wad terapia może ograniczyć się do zaleconych przez ortodontę ćwiczeń i rutynowych kontroli. 

Jeśli lekarz zaproponuje dziecku aparat ortodontyczny, niekoniecznie będzie to aparat stały. W redukcji wady wykorzystywane są również:

• płytki przedsionkowe (przypominają smoczek z wygiętą w łuk płytką, przylegającą do powierzchni zębów),

• trainer (nakładka na zęby),

• aparat zdejmowany (noszony przez zaleconą liczbę godzin i usuwany na czas posiłku).

W przypadku stałych aparatów wybór nie ogranicza się obecnie wyłącznie do metalowych. Wiele osób właśnie przez ich wyróżnianie się na tle zębów rezygnowało z leczenia. Obecnie dostępne są aparaty ceramiczne lub szafirowe. Więcej co prawda kosztują, ale są bardziej estetyczne.

Ile trwa leczenie ortodontyczne?

Leczenie w gabinecie ortodontycznym ma inny przebieg niż leczenie stomatologiczne. O ile ubytki udaje się wyleczyć podczas jednej wizyty, o tyle terapia wad zgryzu może trwać kilka lat. Niech jednak czas nie będzie tym, co zniechęci Cię do leczenia. On i tak upłynie. A Ty po roku czy po 3 latach pozbędziesz się nie tylko wady zgryzu, ale też wielu dolegliwości, które ona wywoływała.