Po czym rozpoznać palec zatrzaskujący?

Czym jest palec zatrzaskujący?

Palec zatrzaskujący, zwany częściej „trzaskającym”, to pewnego rodzaju patologia dotycząca zdolności ruchowych palców ręki. Polega ona na zaburzeniu funkcji troczka A1 (poprzez rozwój w jego strukturach stanu zapalnego), czyli tkanek odpowiadających za płynny ruch zgięcia we wszystkich palcach dłoni. W efekcie tego zaobserwujesz trudności z wyprostowaniem lub całkowitą niemożnością wykonania tego ruchu w palcu serdecznym, kciuku i palcu środkowym. Palec wskazujący i mały są najrzadziej objęte tego typu dolegliwością.

Palec zatrzaskujący głównie zajmuje jeden lub dwa palce na raz. Rozwój tej patologii najczęściej ma charakter pierwotny, czyli niezwiązany ze współistnieniem dodatkowych chorób. Bywa jednak tak, że palec zatrzaskujący towarzyszy pewnym schorzeniom. Sprzyjać mu mogą np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), cukrzyca, dna moczanowa, mukopolisacharydoza.

Pierwsze objawy palca zatrzaskującego

Pojawienie się stanu zapalnego w obszarze struktur troczka A1 często ma charakter idiopatyczny. To znaczy, że nie ma jednoznacznej przyczyny tego stanu. W konsekwencji procesu zapalnego doświadczysz zespołu różnorodnych dolegliwości od dyskomfortu i bólu, aż po upośledzenie funkcjonalności ręki.

Palec zatrzaskujący rozpoczynasz poprzez pojawienie się wrażenia przeskakiwania w stawie śródręczno-paliczkowym (w tzw. kostce, czyli tam, gdzie dłoń przechodzi w palec). Początkowo uczucie przeskakiwania pojawia się w trakcie próby ruchu zgięcia w stawie, a następnie jego wyprostowaniu. Przeskakiwanie z biegiem czasu i zaostrzeniem się stanu zapalnego troczka A1 w danym miejscu staje się bardziej uciążliwe. Pojawia się słyszalne trzaskanie, a uczucie przeskakiwania jest bardziej widoczne, zwłaszcza w godzinach porannych. Przez palec zatrzaskujący zaczniesz doświadczać dolegliwości bólowych, a nawet zaobserwujesz opuchnięty staw palca u ręki.

Każdy ruch zgięcia lub wyprostu będzie sprawiać Ci dyskomfort lub ból. Jest to związane nie tylko z tym, że w strukturach troczka A1 i ścięgnach palców narasta stan zapalny. W wyniku tej patologii dochodzi do kumulujących się mikrouszkodzeń troczka sprzyjających postępującym zmianom degeneracyjnym.

Objawy zaawansowane

W następstwie przeciążenia ścięgien zginaczy lub obecności pewnych czynników ogólnoustrojowych (również powodowanych przez choroby autoimmunologiczne) włókna troczka A1 ulegają stopniowemu włóknieniu i przerostowi. W danym miejscu wyczuwalne jest zgrubienie, a efekt trzaskającego palca oznacza moment, gdy zgrubiały odcinek ścięgna przeskakuje pod troczkiem i ulega zablokowaniu po jego drugiej stronie. To powoduje nieprzyjemne dolegliwości związane z upośledzeniem funkcjonalności ręki.

Z czasem pojawia się stan, w którym Twój palec nie powróci samodzielnie do pozycji wyprostowanej po wykonaniu zgięcia, tylko ulega blokadzie w zgięciu i odwrotnie. Palec zatrzaskujący zatrzymuje się w ruchu, a zdjęcie takiej blokady odbywa się poprzez pokonanie oporu z pomocą np. drugiej ręki. Jeśli więc Twój palec zatrzaskujący ulegnie blokadzie, przywrócisz mu ruchomość, prostując palec biernie drugą ręką lub wykonując inny zabieg, np. ruch podobny do tego, jaki wykonuje się ręką podczas wycierania zabrudzonej dłoni o spodnie czy rękaw drugiej ręki.

Przy bardziej zaawansowanym stopniu palec zatrzaskujący nie tylko daje się o sobie znać podczas zwalniania blokady. Dolegliwości będziesz odczuwać także w nocy, kiedy po mimowolnym zgięciu palca, np. w trakcie zmiany pozycji we śnie, odblokujesz staw. Nierzadko taki stan może Cię nawet wybudzić.

Zdarza się, że blokadę palca zatrzaskującego trudno zdjąć, a staw długo utrzymujący się w przymusowym ustawieniu ulega przykurczom.

Jak rozpoznać palec zatrzaskujący?

Leczenie palca zatrzaskującego zawsze rozpoczynają badania fizykalne, czyli testy funkcjonalne oceniające zachowanie danego palca w trakcie aktywności. W ich przebiegu, po wykonaniu kilku ruchów danym stawem, lekarz poobserwuje zachowanie palca i na tej podstawie domniemywać już diagnozy.

W trakcie testów funkcjonalnych różnicuje się także palec zatrzaskujący z innego rodzaju schorzeniami ręki powodującymi kłopoty z funkcjonalnością ręki, w tym np. zespół cieśni nadgarstka, przykurcz Dupuytrena, zmiany guzowate czy chorobę de Quervaina.

Cenny jest też wywiad i historia choroby, ale ważnych informacji dostarczają również badania obrazowe. Lekarz stwierdzi palec zatrzaskujący po zauważeniu na USG pogrubienie troczka A1. Potwierdzeniem podejrzeń bywa dodatkowo większe unaczynienie jego okolicy oraz obecność cech zmian zapalnych, takich jak wysięk.

Leczenie palca zatrzaskującego

Metody obejmują postępowanie zachowawcze lub operacyjne. W początkowych fazach palec zatrzaskujący dobrze reaguje na zabiegi fizykoterapeutyczne, tzw. ćwiczenia na górne partie, czyli kinezyterapię (leczenie ruchem), oraz farmakoterapię (często polegająca na miejscowej iniekcji lekami przeciwzapalnymi lub steroidowymi).

Palec zatrzaskujący zwykle leczy się jednak operacyjnie. Zabieg polega na przecięciu więzadła troczka A1.