Pesymista – kim jest i jak go rozpoznać?

Kim jest pesymista?

Optymizm, realizm i pesymizm to trzy powszechnie znane postawy wobec otaczającego świata. Pesymista – w odróżnieniu od realisty i optymisty – to człowiek, który negatywnie nastawia się do rzeczywistości, a tworzenie czarnych scenariuszy opanował do perfekcji.

Kim jest pesymista w praktyce? To pracownik dużej firmy, który mimo wysokich kompetencji nie wierzy w awans w pracy i lepsze zarobki. To atrakcyjna kobieta, która umawiając się na randkę, krytycznie patrzy w lustro i już zastanawia się, co może pójść nie tak. To przedsiębiorczy mężczyzna, który marzy o otwarciu własnej działalności, jednak obawa i lęk przekreślają cały jego biznesplan. Jak się więc okazuje, pesymizm ma wiele twarzy, a pesymistów można spotkać na każdym kroku.

Pesymizm nie jest chorobą ani zaburzeniem psychicznym. To typ osobowości i postawa, nad którą można pracować i podjąć konkretne działania w kierunku zmiany. Trzeba jednak przygotować się na mozolną pracę, szczególnie gdy negatywne nastawienie utrwaliło się przez lata na skutek traumatycznych zdarzeń, takich jak rozstanie z ukochaną osobą czy śmierć kogoś bliskiego. Odwrócenie utrwalonych schematów myślenia i działania jest możliwe, ale wymaga dobrej terapii/coachingu (pamiętaj, że psychoterapia nie jest zarezerwowana dla osób z zaburzeniami, ale to narzędzie dla każdego, kto chce lepiej poznać siebie) i ogromu pracy nad sobą.

Skąd się wzięli pesymiści?

Pesymizm jest stary jak świat. Mówili już o nim starożytni filozofowie greccy ze szkoły cyrenejskiej w V w. p.n.e. W filozofii opisywano pesymizm na dwa sposoby:

• pesymizm historiozoficzny – pogląd oparty na stwierdzeniu, że rzeczywistość kulturowa, polityczna i społeczna jest zmienna, a zmiany zawsze prowadzą od lepszego do gorszego,

• pesymizm metafizyczny – przekonanie, że zło jest zasadą, która rządzi całą rzeczywistością.

Już starożytni doskonale wiedzieli, co to znaczy być pesymistą. Jednak dziś najbardziej popularne jest psychologiczne spojrzenie na pesymizm jako na nastrój lub emocjonalną skłonność do doszukiwania się klęski i porażki w każdym życiowym wydarzeniu. Skąd taka postawa się bierze? Bez względu na epokę, u podstaw pesymistycznego nastawienia najczęściej stoi wychowanie lub negatywne wydarzenie z przeszłości, które pomogło uwierzyć, że przyszłość nie przyniesie niczego dobrego.

Jak można rozpoznać pesymistę? Cechy charakterystyczne

Widzenie świata w czarnych barwach to jedna z wielu przypadłości, które komplikują życie pesymisty. Oto inne cechy charakterystyczne dla tej postawy:

• bierność – działania i inicjatywy nie mają sensu, skoro każde z nich nieuchronnie prowadzi do katastrofy,

• niepewność w relacjach międzyludzkich – związki i przyjaźnie również są obarczone ryzykiem klęski. Pesymista boi się inwestować w relację, która może przynieść ból i rozczarowanie,

• perfekcjonizm – idealizowanie i wygórowane wymagania wobec siebie i innych ludzi są powodem wielu zawodów i rozczarowań,

• skłonność do izolacji – brak pewności siebie nieuchronnie prowadzi do wycofywania się z relacji międzyludzkich i innych aspołecznych zachowań,

• brak wiary we własne możliwości – niska samoocena to problem wielu pesymistów, którzy w rzeczywistości są wartościowymi osobami. Przez negatywne nastawienie nie wykorzystują w pełni swojego potencjału,

• brak asertywności – pesymiści przeważnie nie bronią swojego zdania, którego nie są pewni,

• podwyższony poziom lęku – życie w ciągłej niepewności i stresie jest nie tylko uciążliwe, ale także groźne dla zdrowia.

Pesymizm i jego wpływ na zdrowie

Badania naukowe potwierdzają, że pesymizm ma bezpośredni wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Okazuje się, że pesymiści znacznie częściej niż np. optymiści cierpią na zaburzenia rytmu serca, a także zmagają się z takimi chorobami, jak zespół jelita drażliwego. Co więcej, ich układ odpornościowy jest słabszy i bardziej podatny na drobnoustroje.

Pesymistyczne nastawienie wiąże się z życiem w długotrwałym stresie, co prowadzi do podwyższonego poziomu kortyzolu we krwi. Jest to prosta droga do problemów z funkcjonowaniem układu pokarmowego i krwionośnego. Radykalny pesymizm stopniowo wyniszcza psychikę człowieka i staje się powodem poważnych zaburzeń, takich jak depresja lękowa. Tak więc warto walczyć z pesymizmem nie tylko ze względu na komfort życia, ale przede wszystkim z uwagi na zdrowie.