Pewność siebie – na czym polega i jak ją budować?

Pewność siebie – co to jest?

Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wielu innych abstrakcyjnych pojęć, nie istnieje jedna spójna definicja pewności siebie. Można określić ją jako stan, w którym czujesz się ze sobą dobrze, nie masz problemu z samoakceptacją, jesteś pewna swoich kompetencji i wierzysz w swoje możliwości. Osoba pewna siebie nie ma problemu z odezwaniem się na służbowym spotkaniu, zaproponowaniem randki komuś, kto jej się podoba, lub z asertywną obroną własnego zdania.

Pewność siebie nie jest stałą czy wrodzoną cechą. Jest raczej czymś, co można odczuwać w danej chwili, a stan ten ulega zmianom w ciągu życia. To dobra wiadomość, ponieważ wielu osobom, a w szczególności kobietom, nie przychodzi on naturalnie i muszą się go nauczyć. Wynika to m.in. ze sposobu wychowania, w którym podkreślana była waga „skromności”. Tymczasem zachowanie szarej myszki zupełnie nie pasuje do wymagań współczesnego świata. Aby sobie w nim poradzić, trzeba być zdecydowanym, asertywnym i przebojowym. Nauka pewności siebie jest więc inwestycją w swoją karierę oraz wysoką jakość życia prywatnego.

Poczucie własnej wartości, samoocena a pewność siebie

Być może myślisz, że poczucie własnej wartości, samoocena i pewność siebie to synonimy, których można używać wymiennie. Ale nic bardziej mylnego! Każde z tych pojęć oznacza coś innego, choć często się one przenikają i oddziałują na siebie nawzajem.

Samoocena to zbiór przekonań na własny temat, zawierający komponent emocjonalny (czyli ocenę, która może być pozytywna lub negatywna). Często jest związana z porównaniami społecznymi. Na samoocenę oddziałują bowiem nie tylko własne osiągnięcia i kompetencje, ale także miejsce w hierarchii – to, czy czujemy się lepsze, czy gorsze od innych. Samoocena bywa chwiejna i niestabilna. Nierzadko opiera się na opiniach innych osób oraz na tak ulotnych charakterystykach, jak np. uroda.

Pewność siebie w pewnym sensie wynika z samooceny, ponieważ jest oparta na ocenie swoich kompetencji i możliwości w danej sytuacji. Jednocześnie zakłada akceptację własnych wad, które ma przecież każdy. Można być pewnym siebie, mając jednocześnie nie najlepsze zdanie o swoich kompetencjach w jakiejś dziedzinie. Dzieje się tak np. wtedy, gdy ktoś nie umie tańczyć, ale wie, że jest duszą towarzystwa na parkiecie lub ma wadę wymowy, ale nie przejmuje się nią, gdyż ważniejsza jest dla niego treść tego, co ma do powiedzenia.

Z kolei poczucie własnej wartości w ogóle nie zależy od kompetencji, osiągnięć czy ocen własnej osoby. Jest stabilne i opiera się na bezwarunkowej akceptacji (lub jej braku, jeśli jest niskie). Osoba o wysokim poczuciu własnej wartości czuje się ze sobą dobrze i uważa, że jest wartościowa, niezależnie od tego, jak aktualnie wygląda, co robi i czy osiąga sukcesy. Wie, że jest ważna po prostu dlatego, że istnieje. Poczucie własnej wartości zwykle budowane jest już w dzieciństwie i wynika ze wsparcia i akceptacji otrzymanych od opiekunów. Co ciekawe, wielu rodziców wzmacnia samoocenę dziecka, myśląc, że w ten sposób budują jego poczucie własnej wartości. Tymczasem dzieje się zupełnie na odwrót – w ten sposób młody człowiek uczy się, że jest w porządku, dopóki wszystko mu wychodzi i że jest kochany warunkowo.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na tematy związane z psychologią, przeczytaj artykuły: Jakie są charaktery? Co warto o nich wiedzieć? iMelancholik – kim jest?.

Jak zwiększyć pewność siebie?

Jedną z rzeczy, które najlepiej oddziałują zarówno na pewność siebie, jak i na poczucie własnej wartości, jest poznanie oraz zrozumienie samego siebie oraz swojej historii. Dzięki temu będziesz wiedziała, z czego wynikają niektóre z twoich zachowań i reakcji, i nie będziesz oceniała ich tak surowo. Warto też okazać samemu sobie współczucie i akceptację.

Jeśli się nad tym zastanowisz, już teraz jest mnóstwo sytuacji, w których czujesz się pewna siebie. To mogą być nawet bardzo małe rzeczy, które wykonujesz bez obaw, że zrobisz coś źle i podczas których jesteś rozluźniona. Na przykład możesz czuć się niepewnie, rozmawiając z ekspedientem w sklepie, ale jesteś pewna siebie, kiedy pakujesz zakupy do torby oraz za nie płacisz. Czujesz tremę, kiedy przygotowujesz ciasto dla gości, ale już jesteś rozluźniona, zmywając podłogę.

Zwiększenie pewności siebie może polegać na rozszerzeniu repertuaru czynności, przy których masz zaufanie do siebie i swoich możliwości. Możesz też poprawić swoją tolerancję na nowe sytuacje. Wszystko jest kwestią treningu. Jakie ćwiczenia poprawią twoją pewność siebie?

• Idź na spacer i uśmiechaj się do napotkanych osób.

• Sprawdź się w nowej sytuacji społecznej, np. pójdź do innego klubu fitness niż zwykle lub zapisz się na kurs, o którym od dawna marzyłaś.

• Poszerz swoje kompetencje. To może być jakieś szkolenie związane z twoją pracą, ale równie dobrze możesz nauczyć się gotować nowe danie, spróbować szydełkowania lub wykonać nową fryzurę zgodnie z tutorialem na YouTube.

• Robiąc zakupy, nawiąż kontakt z kasjerem i spróbuj zamienić z nim kilka uprzejmych słów.

• Zrób jakiś drobny, dobry uczynek.

Z każdym nowym zachowaniem twoja pewność siebie będzie wzrastała. Przekonasz się, że potrafisz poradzić sobie w znacznie większej liczbie sytuacji, niż zakładałaś. Z czasem zauważysz też, że nawet jeśli zrobisz coś w sposób niedoskonały albo się pomylisz, to nie dzieje się nic złego. Na szczęście inni ludzie nie oczekują od nas doskonałości. Znacznie lepiej sprawdzają się luz i autentyczność.

Jak zbudować pewność siebie u dziecka?

Pamiętaj, że samoocena i pewność siebie to dwie różne rzeczy. Jeżeli nie chcesz, by twoje dziecko wyrosło na krytykującego samego siebie perfekcjonistę, nie stawiaj mu nierealistycznie wysokich wymagań i nie okazuj mu aprobaty wyłącznie wtedy, gdy się czymś wykaże. To częsty błąd: rodzice próbują zmotywować dziecko poprzez chwalenie i nagradzanie za wysokie oceny i osiągnięcia, a tymczasem utwierdzają je w przekonaniu, że jest w porządku tylko wtedy, gdy wszystko mu wychodzi.

Doceniaj jego wysiłek włożony w wykonanie zadania niezależnie od rezultatów. Zapraszaj do współpracy i pomocy, by miało okazję się wykazać i uwierzyć we własne kompetencje. Akceptuj jego wybory i emocje, nawet jeśli są trudne. Ucz wyrażać własne zdanie i bronić go. A oprócz tego rozwijaj własną pewność siebie, ponieważ dzieci najlepiej uczą się poprzez naśladowanie.