Pieluszkowe zapalenie skóry – jak powstaje i jak je leczyć?

Pieluszkowe zapalenie skóry – co to?

Pieluszkowe zapalenie skóry to stan zapalny skóry w miejscu przylegania pieluszki do skóry (pośladki, krocze, wzgórek łonowy, pachwiny), a niekiedy też w obrębie okolicznej skóry. Należy do najczęstszych chorób skóry wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Pieluszkowe zapalenie skóry u dziewczynek rozwija się równie często jak u chłopców. Najczęściej obserwowane jest u dzieci w wieku 9–12 miesięcy. Choroba dotyczyć może również osób dorosłych, które z uwagi na chorobę zmuszone są do stosowania pieluch czy pieluchomajtek. Specjaliści zwracają uwagę na złożony i wieloczynnikowy charakter zapalenia pieluszkowego. Głównym czynnikiem predysponującym do jego powstania jest długotrwałe narażenie skóry na wilgoć. Dochodzi wówczas do jej podrażnienia, przez co staje się podatna na zakażenia. Najczęściej rozwija się grzybica pieluszkowa u niemowląt, za którą odpowiadają grzyby z rodzaju Candida, w tym zwłaszcza gatunek Candida albicans. Na tego typu infekcje w sposób szczególny narażone są osoby z niedoborem odporności. 

Czynniki sprzyjające pieluszkowemu zapaleniu skóry

Poza wilgotnym środowiskiem zapaleniu pieluszkowemu sprzyjają następujące czynniki:

• drażniące działanie moczu na skórę – znajdujący się w moczu amoniak powoduje, że skóra nie ma możliwości swobodnego oddychania, 

• obecność w kale drobnoustrojów, które rozkładają mocznik – podnoszą one alkaliczność (stopień zasadowości) i ryzyko rozwoju wysypki,

• uczulenie na substancje zawarte w pieluszce i w produktach stosowanych do pielęgnacji okolicy pieluszkowej,

• zły ogólny stan zdrowia.

Wśród innych czynników podnoszących ryzyko zapalenia pieluszkowego wymieniane są: stosowanie słabej jakości pieluch, zbyt rzadka zmiana pieluchy, sposób odżywiania – dieta wpływa na skład kału – zbyt częste oddawanie kału i/lub moczu, antybiotykoterapia. Specjaliści zaliczyli do grupy wysokiego ryzyka rozwoju pieluszkowego zapalenia skóry dzieci przedwcześnie urodzone z uwagi na niedojrzałość i zaburzenia bariery naskórkowej, dzieci o niskiej masie urodzeniowej z względu na dłużej utrzymujące się wyższe pH skóry.

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry

Pieluszkowe zapalenie skóry ma zazwyczaj łagodny przebieg. Wówczas towarzyszy mu rumień. Wyglądem może przypominać odparzenie. Warto w tym miejscu wspomnieć o rumieniu noworodkowym, który rozwija się u większości noworodków w ciągu pierwszych 48 godzin życia. jak dotąd nie poznano przyczyn jego powstania, choć eksperci podejrzewają, że jest on reakcją dziecka na różnego rodzaju bodźce, na które jest narażone po przyjściu na świat. Patologia ta, mimo że niegroźna, powinna być różnicowana z innymi schorzeniami, jak omawiane w artykule pieluszkowe zapalenie skóry.

Cięższe postacie zapalenia pieluszkowego należą do rzadkości. W ich przebiegu zaobserwować możesz u dziecka: rumień, obrzęk, pęcherzyki, od bladoróżowych do jasnoczerwonych grudek, które często łuszczą się obwodowo, nadżerki. Skóra objęta stanem zapalnym może nadmiernie się łuszczyć i ulec lichenifikacji, czyli stawać się nadmiernie pogrubiona i szorstka. Istnieje ryzyko wtórnego nadkażenia zmienionej chorobowo skóry przez bakterie. Wymienione objawy pieluszkowego zapalenia skóry są dla dziecka przyczyną znacznego dyskomfortu. Sprawiają, że płacze i jest rozdrażnione.

Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry 

Podstawą leczenia pieluszkowego zapalenia skóry, ale i sposobem na zapobieganie jego powstania jest prawidłowa pielęgnacja skóry. Pamiętaj, że do zasad właściwej higieny okolicy pieluszkowej należą mycie, delikatne oczyszczanie i dokładne osuszanie skóry. Zwracaj uwagę na wybór pieluch – unikaj tych z dodatkiem sztucznych tworzyw typu ceraty, plastik. Wybieraj pieluszki jednorazowe, które zawierają polimery przekształcające substancje płynne w żel i wyposażone w mikroporowate membrany, które pozwalają skórze oddychać. Specjaliści podkreślają konieczność regularnej zmieniany pieluch co 2–4 godziny lub kiedy tylko zauważysz, że jest taka potrzeba. Pamiętaj o przemyciu dziecka przed założeniem czystej pieluchy. Eksperci zalecają stosowanie produktów ochronnych przed drażniącym działaniem moczu i kału na skórę. Dodatkowo ważne jest pozostawianie dziecka bez pieluchy, kiedy to tylko możliwe, i unikanie stosowania w okolicy krocza preparatów na bazie alkoholu.

W przypadku łagodnych postaci pieluszkowego zapalenia skóry leczenie opiera się na stosowaniu emolientów. Wykazują one działanie przeciwzapalne, regenerujące, nawilżające i natłuszczające. Emoliety możesz stosować już od pierwszych dni życia dziecka. Najwygodniej dodawać je podczas kąpieli. W nasilonych lub powikłanych postaciach zapalenia pieluszkowego wprowadzana jest farmakoterapia – krótkotrwale słabe kortykosteroidy lub w przypadku nadkażenia bakteryjnego kortykosteroidy w połączeniu z antybiotykami, a grzybiczego zapalenia pieluszkowego – nystatyna, klotrimazol, mikonazol. Eksperci zalecają kąpiel w nadmanganianie potasu, który występuje w postaci fioletowych kryształków. Związek ten ma działanie odkażające i wysuszające. 

W preparatach przeznaczonych do leczenia pieluszkowego zapalenia skóry znaleźć możesz m.in.:

• tlenek cynku działający antybakteryjne i absorbujący wilgoć,

• wazelinę i lanolinę, które wykazują działanie okluzyjne – tworzą barierę ochronną,

• dimetikon, który jest emolientem i tworzy barierę ochronną,

• glicerynę, która znana jest z właściwości emulgujących i nawilżających.

Jeśli masz jakieś pytania dotyczące pielęgnacji dziecka, skonsultuj się z pediatrą.