Polio: historia, objawy i walka z tą chorobą

Czym jest polio?

Polio, znane również jako choroba Heinego-Medina lub nagminne porażenie dziecięce, to wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego. Wywołuje ją wirus polio, należący do rodzaju Enterovirus. Jest przenoszony drogą fekalno-oralną, co oznacza, że zakażenie może nastąpić poprzez kontakt z zakażonymi wydzielinami lub skażonymi przedmiotami oraz poprzez spożycie skażonych pokarmów.

Historia polio

Historia polio sięga starożytności, ale znaczący opis kliniczny pojawił się w XVIII wieku. Chorobę tę różnie nazywano – zanim ostatecznie zaczęto ją określać jako „polio”, nosiła nazwę od nazwisk dwóch uczonych: Jakoba Heinego i Karla Oskara Medina. Przełomem w walce z polio było wyeliminowanie go w rozwiniętych krajach za sprawą skutecznych szczepień, wprowadzonych w latach 50. i 60. XX wieku. W Polsce epidemia polio miała miejsce w latach 50. XX wieku, ale została skutecznie zatrzymana dzięki programowi masowych szczepień w latach 1959–1960 i zbudowaniu dzięki temu odporności zbiorowej.

Objawy i postacie choroby

Polio może przebiegać w różny sposób – od łagodnych objawów grypopodobnych po ciężkie porażenia mięśni i poważne powikłania. Większość zakażeń (95%) jest bezobjawowa. Około 4–8% przypadków to zakażenia poronne. Niekiedy polio daje jedynie objawy grypopodobne. Rzadko, w 1–2% przypadków, polio przyjmuje postać porażenną, co prowadzi do zwykle jednostronnego paraliżu mięśni, najczęściej kończyn dolnych, a także innych obszarów ciała, w tym mięśni oddechowych i odpowiedzialnych za połykanie. Na zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych w przebiegu polio wskazywać mogą silne bóle głowy, sztywność karku i zaburzenia świadomości.

• Przeczytaj: Jakie szczepienia dla noworodka są obowiązkowe.

Przebieg choroby

Polio jest wirusową chorobą, która atakuje układ nerwowy, zwłaszcza nerwy rdzenia kręgowego. Ma różne formy i objawy, które zależą od stopnia zaawansowania infekcji:

• Poronne polio: w większości przypadków zakażenie wirusem polio jest bezobjawowe i przechodzi niezauważone. Określane jest jako poronne polio, ponieważ osoba zakażona może przenosić wirusa na innych, nawet jeśli nie ma widocznych objawów.

• Polio grypopodobne: część zakażeń może mieć objawy podobne do grypy, takie jak gorączka, bóle mięśni, bóle głowy i osłabienie. Większość pacjentów z polio grypopodobnym powraca jednak do pełni zdrowia bez trwałych konsekwencji.

• Polio porażenne: To najpoważniejsza postać choroby, która prowadzi do porażenia mięśni. Zazwyczaj objawia się jako jednostronny paraliż, który może skutkować trwałymi deformacjami i utratą funkcji mięśni. Szczególnie niebezpieczne jest wiotkie porażenie mięśni oddechowych, które wymaga intensywnego leczenia i wsparcia chorego w oddychaniu.

Leczenie i powikłania

Nie istnieje specyficzny lek na polio, dlatego leczenie opiera się na łagodzeniu objawów i wspieraniu funkcji życiowych. W cięższych przypadkach może być konieczne wspomaganie oddychania. Istnieje także zespół post-polio, który pojawia się u niektórych osób wiele lat po zakażeniu i powoduje osłabienie mięśni oraz pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.

• Dowiedz się więcej na ten temat: Szczepienia dzieci.

Szczepienia polio w Polsce

W Polsce program szczepień przeciwko polio przeprowadza się przy użyciu szczepionki inaktywowanej (Salka), która jest skuteczna i bezpieczna. To szczepienie obowiązkowe, dostępne w kilku dawkach na różnych etapach życia. Szczepienia przyczyniły się do wyeliminowania polio w Polsce oraz w większości krajów rozwiniętych.

• Przeczytaj także o tym, jakie szczepienia wykonuje się w 6 roku życia dziecka.

Walka z polio

Jednym z największych sukcesów medycyny jest wyeliminowanie choroby (tzw. eradykacja polio) w wielu krajach na świecie. Osiągnięcie tego celu było możliwe dzięki wprowadzeniu skutecznych szczepień przeciwko polio. Szczepionki inaktywowane (Salka) i doustne (Sabina) znacznie zmniejszyły występowanie choroby. Dzięki wysiłkom organizacji takich jak WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) oraz innych instytucji zdrowotnych, wiele krajów ogłosiło eradykację polio i zaprzestało rutynowych szczepień przeciwko tej chorobie.

Podsumowując, polio to choroba, która przez wiele lat była przerażającym problemem zdrowotnym, ale dzięki skutecznym szczepieniom i wysiłkom medycyny wiele krajów ją wyeliminowało. Nadal jednak istnieje potrzeba monitorowania i zapobiegania polio, aby uniknąć ponownego pojawienia się choroby.