Co pomaga na poparzenia? Pierwsza pomoc i sposoby łagodzenia bólu

Co to jest oparzenie?

Oparzenie to rodzaj miejscowego uszkodzenia tkanek w wyniku działania energii, której moc przewyższa zdolności obronne organizmu. Charakteryzuje się występowaniem różnych stref degeneracji tkanek – od martwicy, przez zastoje krwi, po rumień.

Najczęstszymi rodzajami oparzeń są:

• poparzenie termiczne (wrzątkiem, gorącym przedmiotem lub płomieniem),

• poparzenie słoneczne (jako szczególny typ oparzenia termicznego w wyniku działania promieniowania UVB),

• poparzenie chemiczne (kwasem lub zasadą).
  Jeśli oparzenie słoneczne, wrzątkiem lub chemiczne obejmie więcej niż 30% ciała, możesz spodziewać się, że wystąpią zmiany ogólnoustrojowe. Będą to zaburzenia w układzie krążenia, oddechowym i immunologicznym.

Poparzonej osobie możesz pomóc, stosując zasady pierwszej pomocy i domowe metody kojenia bólu. Bezwzględnie wezwij pogotowie, jeśli oparzenie skóry obejmuje więcej niż 5–8% powierzchni ciała dziecka i powyżej 18% ciała osoby dorosłej.

Stopnie oparzeń

Stopnie oparzeń określa klasyfikacja termicznych i chemicznych uszkodzeń skóry ze względu na ich głębokość. Uwzględniamy aż cztery poziomy degeneracji tkanek.

Oparzenie 1 stopnia

To uszkodzenie obejmuje wyłącznie naskórek. Typowym objawem jest zaczerwienienie i pieczenie. Gojenie trwa zwykle około pięciu dni i towarzyszy mu złuszczanie się naskórka.

Oparzenie 2 stopnia

Uszkodzenie zarówno naskórka, jak i część skóry właściwej, ale bez warstwy, w której zlokalizowane są mieszki włosowe i gruczoły charakteryzuje oparzenia 2 stopnia. Pojawiają się przy nim obrzęki i bąble, czyli pęcherze z płynem surowiczym, które goją się od tygodnia do nawet miesiąca, pozostawiając szarobrązowe przebarwienia lub nawet blizny.

Oparzenie 3 stopnia

Objawem typowym dla oparzenia 3 stopnia jest twarda i brunatnoczerwona skóra. Uszkodzeniu ulega w tym przypadku naskórek i skóra właściwa, a niekiedy uszkodzone są nawet tkanki podskórne i mięśnie. Gojenie trwa bardzo długo i pozostawia po sobie wyraźne blizny. Niekiedy konieczne jest przeszczepienie skóry.

Oparzenie 4 stopnia

Przy oparzeniu 4 stopnia nieodwracalnie uszkodzone (zwęglone) zostają: naskórek, skóra właściwa, tkanki podskórne, mięśnie, ścięgna, a niekiedy także narządy wewnętrzne i kości. Nierzadko oparzenia te wymagają amputacji kończyny, by martwa tkanka nie zaczęła rozprzestrzeniać się na zdrowe.

Oparzenie – co robić? Jak udzielić pierwszej pomocy?

Objawami typowymi dla oparzenia słonecznego (podobnie jak przy każdym uszkodzeniu termicznym skóry) są:

• żywo czerwony rumień,

• ból i pieczenie,

• pęcherze z płynem surowiczym,

• wstrząs,

• trudności w oddychaniu,

• kaszel,

• utrata przytomności,

• gorączka.
  Udzielając pierwszej pomocy, odizoluj poszkodowanego od ognia czy wrzątku. Następnie zastosuj na poparzenia wodę o temperaturze 8–18 st. Celsjusza przez około 5–15 minut. Natomiast przy poparzeniu twarzy przykryj ją namoczonym materiałem.

W dalszej kolejności na skórę zastosuj kojący i przeciwbólowy hydrożelowy okład. Jeśli go nie masz, wykorzystaj jałowy opatrunek lub czysty ręcznik.

Nieco inne objawy zauważysz przy oparzeniu chemicznym. Są to:

• pieczenie w górnym odcinku dróg oddechowym (jama ustna, gardło, przełyk),

• ból w klatce piersiowej i towarzyszące mu duszności,

• ból brzucha i towarzyszące mu nudności oraz wymioty,

• trudności w przełykaniu i ślinotok,

• plucie krwią.
  Udzielając pierwszej pomocy, polewaj obficie wodą uszkodzony fragment ciała, by wypłukać żrącą substancję.

Pamiętaj, że jeśli doszło do poparzenia 3 lub 4 stopnia (bez względu na jego źródło) albo uszkodzeniu uległa znaczna część ciała, musisz wezwać pogotowie. Interwencji wymaga także każdorazowe poparzenie twarzy wrzątkiem (u dziecka lub osoby dorosłej). Nawet jeśli jest niewielkie, niesie ryzyko podrażnienia dróg oddechowych.

Co można stosować na poparzenia słoneczne, chemiczne i wrzątkiem?

Domowe lub zakupione w aptece środki są pomoce wyłącznie przy oparzeniach 1 i 2 stopnia. Głębsze urazy trzeba leczyć pod kontrolą lekarza.

Co pomaga na oparzenia słoneczne?

Długotrwała ekspozycja na działanie promieniowania UVB zaburza funkcje ochronne skóry i nadmiernie ją wysusza. Im niższy jest fototyp, tym większa podatność tkanek na uszkodzenia termiczne. Z tego powodu u osoby o jasnej karnacji często występują oparzenia słoneczne twarzy i dekoltu.

Po opalaniu występują najczęściej oparzenia 1 i 2 stopnia. Jak leczyć tego typu uszkodzenia termiczne? Umyj ciało chłodną wodą i przyłóż zimne okłady. Nałóż też na zaczerwienioną skórę grubą warstwę lekkiego środka na oparzenia słoneczne (najlepiej w formie pianki lub żelu), zawierającego w składzie D-panthenol i alantoinę o działaniu chłodzącym, nawilżającym i regenerującym. Powtarzaj ten zabieg kilka razy w ciągu dnia.

Jak można złagodzić ból po oparzeniu? Jeśli zaczerwienienie wywołuje silne pieczenie, zastosuj opatrunek antyseptyczny i nałóż aloes lub miód na oparzone miejsca (działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie ran). Ponadto oparzenia słoneczne 1 i 2 stopnia (w tym także poparzenia po solarium) można złagodzić m.in.: kefirem, jogurtem, maślanką, zielonym ogórkiem i cebulą. Warto także stosować okłady ziołowe z dziurawca, aloesu i skrzypu.

Co pomaga na oparzenie wrzątkiem?

Rozlana gorąca zupa, potrącona przypadkowo filiżanka świeżo zaparzonej herbaty, upuszczony czajnik z zagotowaną wodą – to tylko niektóre sytuacje, w których może dojść do oparzenia wrzątkiem dłoni lub innej części ciała. Nie stosuj wówczas środków natłuszczających, a jedynie schładzaj oparzone miejsca zimnymi kompresami.

Czym można posmarować oparzenie chemiczne?

W przypadku oparzenia kwasem zastosuj 3-procentowy roztwór sody oczyszczonej lub mydła. Podobne działanie ma woda wapienna, która również pozwoli Ci zobojętnić substancję drażniącą.

Jeśli do poparzenia ciała przyczyniła się zasada, wówczas polej uszkodzoną tkankę 1-procentowym kwasem octowym, cytrynowym lub borowym.

Tego typu poparzenia wymagają kontroli specjalisty, który wskaże odpowiednie metody leczenia.

Poparzenie dziecka. Co należy robić, by zminimalizować skutki?

Aż 20% wszystkich przypadków poparzeń dotyczy dzieci poniżej 4 roku życia. Nieświadome zagrożenia, otwierają rozgrzany piekarnik lub sięgają po garnek z gorącą wodą. Poparzenie dziecka wrzątkiem zwykle obejmuje większe partie ciała. Z tego powodu w dużej liczbie przypadków konieczne jest sięgnięcie po pomoc specjalisty, by zminimalizować ryzyko powstania wyraźnych blizn. Ponadto dzieci w wieku do 14 roku życia nie mają w pełni wydolnego układu immunologicznego, co w przypadku pojawienia się ran na skórze może doprowadzić do sepsy.

Oparzenia słoneczne u dzieci wymagają podobnego postępowania jak u dorosłych – stosuj silnie nawilżające preparaty z D-panthenolem i alantoiną. Zwróć jednak uwagę na skład wybranego środka. Niektóre mogą bowiem zawierać antybiotyk. Nie ma natomiast przeszkód, by stosować okłady z naturalnych składników. Przede wszystkim staraj się jednak zminimalizować ryzyko poparzenia słońcem. Smaruj dziecko preparatami ochronnymi ze współczynnikiem SPF nie mniejszym niż 50.

Poparzeń chemicznych (które w przypadku dzieci nie zdarzają się zbyt często) nie wyleczysz domowymi sposobami. Po neutralizacji kwasu lub zasady konieczne skontaktuj się z lekarzem.