Czym jest przedgłowie u noworodka? Czy jest niebezpieczne? Leczenie

Co to jest przedgłowie?

Główka noworodka w większości stanowi część przodującą podczas porodu drogami natury, dlatego narażona jest na różne urazy okołoporodowe – od niegroźnych i tymczasowych po takie wymagające długotrwałego leczenia i kompleksowej rehabilitacji. Jednym z urazów jest przedgłowie. Stanowi ono rodzaj obrzęku tkanek miękkich tej części główki dziecka, którą wychodzi ono na świat. Przedgłowie jest najczęściej spowodowane uciskiem naczyń krwionośnych przez kanał rodny w trakcie porodu. Ryzyko przedgłowia związanego z kompresją głowy dziecka można ograniczyć pewnymi technikami porodowymi, np. poprzez poród w wodzie, czyli w środowisku odciążającym i rozluźniającym.

Jakie są czynniki ryzyka przedgłowia?

Przedgłowie u noworodka powstaje w wyniku działania niekorzystnych czynników o charakterze mechanicznym, występujących w trakcie narodzin. Ze względu na to, że proces narodzin stanowi złożony mechanizm różnorodnych ruchów mięśni organizmu rodzącej mamy, ściskanie, kurcze, trakcje tkanek dna miednicy kobiety i obroty maluszka mogą sprzyjać silnym kompresjom głowy dziecka.

Na powstanie obrzęku głowy u dziecka może wpływać sam przebieg porodu. Przedłużająca się akcja porodowa i powstające podczas niej komplikacje ze strony organizmu kobiety również stwarzają ryzyko powstania przedgłowia. Ważne są zatem niefarmakologiczne sposoby łagodzenia bólu porodowego i usprawniające przebieg porodu, np. ćwiczenia mięśni Kegla, które warto wykonywać w trakcie całej ciąży.

Przedgłowie nie jest jednak uwarunkowane wyłącznie kondycją fizyczną mamy i zdolnościami jej organizmu do wydania dziecka na świat. Istotne są również czynniki związane ze zdrowiem i dojrzałością organizmu malucha, w tym:

• duża masa i rozmiary dziecka,

• nieprawidłowe ustawienie się malucha do porodu,

• mnoga ciąża.

Przedgłowie bywa spowodowane różnorodnymi zabiegami porodowymi, np. manewrami ręcznymi i położniczymi. Zdarza się, że obrzęk głowy u noworodka pojawia się w wyniku prowadzenia porodu kleszczowego. Wadę mogą także prowokować próżniociąg oraz inne działania. Niekiedy współistnieje ono z niedotlenieniem okołoporodowym czy pojawia się po zabiegu resuscytacji dziecka. Wówczas stanowi powikłanie poporodowe. Ryzykowny bywa również tzw. poród lotosowy.

Czym charakteryzuje się przedgłowie u noworodka?

Przedgłowie jest obrzękiem surowiczo-krwotocznym, nieograniczonym linią szwów czaszkowych. Oznacza to, że powstały wysięk z naczyń krwionośnych i limfatycznych do przestrzeni podskórnej na główce dziecka nie ma wyraźnie zaznaczonych granic. Opuchnięcie ma charakter raczej rozlany. Zwykle nie jest także duże, ale narasta szybko, bo wkrótce po urodzeniu. Zdarza się też, że przedgłowiu towarzyszy zasinienie powłok skórnych lub tzw. sinica wybroczynowa. Jest to związane z wysiękiem płynów podskórnych, większym niż powszechnie spotykany.

Choć ze względu na wygląd i okoliczności powstawania przedgłowia oraz na to, że uznawane jest ono za rodzaj urazu okołoporodowego, a nawet bywa powikłaniem poporodowym, możesz odczuwać pewien niepokój o zdrowie swojego maluszka. Przedgłowie jednak nie stanowi zagrożenia dla dziecka. Co ważne, stan ten ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni.

Jak się leczy przedgłowie u noworodka?

Zwykle nie prowadzi się specjalnego leczenia przedgłowia, gdyż obrzęk zanika samoistnie nawet w ciągu 2 dni. Postępowanie medyczne ze strony zespołu porodowego obejmuje jednak obserwację, a dodatkowo monitoring zwłaszcza pod kątem żółtaczki noworodków. Żółtaczka noworodków bywa pewnego rodzaju powikłaniem przedgłowia, gdyż obrzęk może sprzyjać nowej hiperbilirubinemii lub nasilać już trwającą, ponieważ bilirubina jest wchłaniania z powrotem do krążenia ogólnoustrojowego.

A może to nie przedgłowie?

Przedgłowie jest zjawiskiem powszechnie występującym u noworodków i do tego niegroźnym, podobnie jak ciemieniucha. Przedgłowie jednak wyglądem może przypominać także innego rodzaju stany, które mimo tego typu podobieństw różnią się przyczynami powstawania i rokowaniem. Ważne jest wówczas, aby przeprowadzić bardziej szczegółowe badania, m.in. dotyczące centralnego układu nerwowego dziecka pod kątem np. wad wrodzonych czy problemów związanych ze wcześniactwem lub natury metabolicznej.

Przedgłowie daje się ocenić za pomocą badania USG, które można wykonać zarówno po urodzeniu dziecka jak i w trakcie porodu, przezpochwowo. Cennych informacji dostarczają obserwowane granice obrzęku. Ścisłego monitorowania zwykle wymaga obrzęk przekraczający linie szwów czaszkowych. Poza tym klinicysta badający przedgłowie dziecka może przeprowadzić badanie fizykalne, czyli poprzez dotykanie i obserwowanie zachowania obrzęku.

O przedgłowiu mówimy wtedy, gdy masa obrzęku jest miękka, grząska i zmienna. Obrzęk twardy i wyraźnie ograniczony może wzbudzać podejrzenia i wymaga dalszej diagnostyki.

Inne powszechne przyczyny obrzęku skóry głowy dziecka

Wśród stanów przypominających przedgłowie wymienia się wiele urazów. Zalicza się do nich m.in.:

• krwiak podokostnowy – wygląda jak przedgłowie, ale może występować obustronnie jak dwie odrębne masy i powstaje poprzez pęknięcie małych naczyń krwionośnych, znajdujących się poniżej okostnej, w wyniku porodów wspomaganych instrumentami lub przedłużonych (krwiak tego typu może utrzymać się nawet kilka tygodni),

• krwiak podpajęczynówkowy – lokalizuje się poniżej rozcięgna czaszkowego, a obrzęk, jaki powoduje, rozprzestrzenia się nieregularnie, jest bardzo rozlany i także przekracza linię szwów, podobnie jak przedgłowie.

Jeśli przedgłowie zostanie zaobserwowane przez zespół porodowy, otrzymasz na ten temat niezbędne informacje. Położna zatroszczy się również o Twoją kondycję psychiczną, wspierając Cię w pierwszych dniach w opiece nad maluszkiem.