Czym jest przedwczesny wytrysk? Jak zdiagnozować jego przyczynę i go leczyć?

Przedwczesny wytrysk to problem, który można leczyć

Przedwczesna ejakulacja (ang. premature ejaculation, PE) to drugie, zaraz po problemach z erekcją, najczęściej występujące zaburzenie seksualne wśród mężczyzn. W zależności od populacji i przyjętych kryteriów rozpoznania częstość występowania PE ocenia się na 20–60%, a średnia światowa wynosi około 30%. 

Niższe wykształcenie, mniejsza aktywność seksualna oraz rzadsze rozładowanie napięcia seksualnego to czynniki ryzyka wystąpienia przedwczesnego wytrysku. Rasa, wiek czy stan cywilny nie mają wpływu na jego występowanie.

Część pacjentów zgłaszających się do seksuologa to osoby kompletnie zdrowe. Ze względu na brak wiedzy na temat fizjologii męskiego ciała mają nierealne oczekiwania co do własnej seksualności i czasu trwania stosunku. Często lęk przed kompromitacją, zakłopotaniem czy rzekomym niezaspokojeniem partnerki sprawia, że obniżone poczucie własnej wartości w tym temacie nasila objawy PE. Jeżeli pacjent jest niezadowolony ze swojego funkcjonowania seksualnego, a nie spełnia kryteriów rozpoznania PE, takie zaburzenie nazywamy rzekomym wytryskiem przedwczesnym.

Czym jest przedwczesny wytrysk?

Według 10. edycji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) wytrysk przedwczesny to ejakulacja przed stosunkiem lub przed osiągnięciem satysfakcji ze stosunku seksualnego albo problem z utrzymaniem erekcji wystarczającej do odbycia stosunku. Przedwczesny wytrysk nie wynika z długiej absencji seksualnej, innej choroby, np. psychicznej, behawioralnej czy fizycznej, a dysfunkcja musi trwać co najmniej 6 miesięcy. 

Zaburzenia wytrysku, spowodowane stosowaniem środków farmakologicznych, jako działanie uboczne leków lub skutek zaburzenia endokrynologicznych nie może być klasyfikowane jako wytrysk przedwczesny. 

Natomiast według opublikowanej w 2013 roku 5. edycji klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM) wytrysk przedwczesny występuje, gdy mimo woli mężczyzny dochodzi do wytrysku po maksymalnie 60 sekundach od rozpoczęcia penetracji pochwy. 

Objawy towarzyszą pacjentowi przez co najmniej pół roku podczas znacznej większości stosunków waginalnych (> 75% stosunków), a pacjent nie cierpi na żadne schorzenia mogące powodować problemy z utrzymaniem erekcji czy z przedwczesnym wytryskiem.

Warto nadmienić, że problem musi być przez pacjenta zauważony, wiąże się z dużym stresem i nie jest spowodowany trudnościami w relacji romantycznej.

Jak można podzielić zaburzenia związane z przedwczesną ejakulacją?

• Przedwczesny wytrysk utrzymujący się przez całe życie, uogólniony.
  Pacjent od początku nawiązywania relacji seksualnych i masturbacji szybko ejakuluje bez kontroli nad tym oraz przy każdym stosunku czy masturbacji.

• Przedwczesny wytrysk utrzymujący się przez całe życie, sytuacyjny.
  Mężczyzna od zawsze odczuwał niezadowolenie z czasu trwania aktu seksualnego, jednak zdarzają się sytuacje lub partnerzy, z którymi osiągał satysfakcjonujący czas stosunku.

• Przedwczesny wytrysk, nabyty, uogólniony.
  Od jakiegoś czasu pojawił się problem z przedwczesną ejakulacją, która towarzyszy większości zbliżeń i masturbacji.

• Przedwczesny wytrysk, nabyty, sytuacyjny.
  Mężczyzna od jakiegoś czasu zauważa, że w niektórych sytuacjach lub z wybranymi partnerami czas stosunku seksualnego jest niezadowalający, za krótki.

Jak się diagnozuje przedwczesny wytrysk?

Postawienie rozpoznania PE opiera się głównie na zebraniu dokładnego wywiadu przez lekarza, czasami przy zastosowaniu specjalnie przygotowanych kwestionariuszy. Jest to wskaźnik przedwczesnego wytrysku (ang. Index of Premature Ejaculation, IPE) lub wskaźnik arabski przedwczesnego wytrysku (ang. Arabic Index of Premature Ejaculation, AIPE). 

Powyższe testy składają się z kilku pytań oraz są przystępnie skonstruowane, tak by pacjent mógł je wypełnić sam. Dokładnemu wywiadowi lekarskiemu towarzyszy badanie fizykalne, a także wykonanie i analiza badań laboratoryjnych i obrazowych, aby wykluczyć przyczyny organiczne. Jeżeli masz wątpliwości, skonsultuj się z seksuologiem.

Celem ujednolicenia kryteriów diagnostycznych wprowadzono wskaźnik IELT (ang. intravaginal ejaculation latency time), którego wartość jest podawana w sekundach i oznacza czas od wprowadzenia członka do pochwy do czasu ejakulacji. Specjaliści uznają, że wartość IELT poniżej 60 sekund jest charakterystyczna dla przedwczesnego wytrysku.

Co może być przyczyną PE?

Przyczynami pierwotnego PE, utrzymującego się przez całe życie, są głównie predyspozycje genetyczne, związane z typem aktywności receptorów dla serotoniny w mózgu. 

Przyczynami przedwczesnej ejakulacji, głównie wtórnej, czyli nabytej, są:

• przewlekły stres,

• zaburzenia snu,

• długa abstynencja seksualna,

• zaburzenia w relacji partnerskiej,

• zaburzenia lub choroby psychiczne,

• postrzeganie partnera jako mało atrakcyjnego lub wręcz przeciwnie – onieśmielająco atrakcyjnego, 

• niedoczynność i leczenie nadczynności tarczycy,

• inne zaburzenia hormonalne, 

• cukrzyca, 

• zapalenie lub przerost gruczołu krokowego, 

• stan po udarze mózgu.

Leczenie przedwczesnego wytrysku

Brak osiągania satysfakcji seksualnej przez dłuższy czas może wiązać się z frustracją, a nawet z popadnięciem w depresję. Taki stan jest nazywany w piśmiennictwie wdowią chorobą.

Na szczęście mamy kilka metod leczenia przedwczesnego wytrysku.

Leki doustne

Stosuje się leki doustne, które wykazują dużą skuteczność w leczeniu:

• Długo działające inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), np.: paroksetyna, sertralina, fluoksetyna, polecane również w leczeniu depresji. Pierwsze efekty pojawiają się po 5–10 dniach od wprowadzenia codziennej farmakoterapii;

• Dapoksetyna to krótko i szybko działający SSRI. Jest w trakcie rejestracji i dopuszczenia do używania, lecz wyniki badań są obiecujące;

• Inhibitory izoenzymu fosfodiesterazy typu 5 (PDE-5), czyli pochodne tzw. Viagry (sildenafilu), tadalafil i wardenafil. Są skuteczne w leczeniu zaburzeń erekcji, uważa się, że mogą pomóc w PE, jednak nie ma jednoznacznych badańpotwierdzających skuteczność;

• Próby leczenia PE tramadolem również nie są dobrze przebadane, jednak czasami zaleca się przyjmowanie tego leku celem wydłużenia stosunku.

Działanie miejscowe

Środki miejscowo znieczulające, które wydłużają stosunek, to głównie aerozole, kremy lub żele z lignokainą albo prylokainą.

Terapia i ćwiczenia

Edukacja, terapia poznawczo-behawioralna pacjenta lub wspólna terapia pary oraz treningi masturbacyjne również mają dobry efekt w przeciwdziałaniu przedwczesnemu wytryskowi.