Jakie są przyczyny powstania żylaków odbytu, kończyn dolnych, jąder?

Przyczyny żylaków jąder

„Żylaki jąder” to zwyczajowa nazwa stosowana na określenie żylaków powrózka nasiennego. To struktura anatomiczna o długości 15–20 cm, która zbudowana jest z licznych elementów, w tym m.in. z: nasieniowodu, tętnicy mięśnia dźwigacza jądra, splotu żylnego wiciowatego (składającego się z dwóch żył nasieniowodu i żył mięśnia dźwigacza jądra), nerwu biodrowo-pachwinowego. Żylaki powrózka nasiennego są uważane za jedną z najczęstszych przyczyn obniżenia parametrów nasienia. Występują u około 10–15% męskiej populacji. Stwierdza się je u około 40% niepłodnych mężczyzn.

Mechanizm powstawania żylaków powrózka nasiennego nie został do końca wyjaśniony. Najprawdopodobniej ma wieloczynnikowy charakter. Za jedną z potencjalnych przyczyn żylaków jąder uważa się nieprawidłowości anatomiczne zastawek żył jądrowych. To też częsta przypadłość osób z odwróconymi trzewiami, co na szczęście jest bardzo rzadką sytuacją. O odwróceniu trzewi mówi się wówczas, gdy występuje nieprawidłowe (po przeciwnych stronach – jak odbite w lustrze) położenie narządów w obrębie jamy brzusznej i klatki piersiowej.

Żylaki lewej żyły jądrowej występują nawet 10 razy częściej w porównaniu z żylakami po stronie prawej. Wiąże się to z anatomicznych warunków naczyniowych. Lewa żyła jądrowa kieruje się bowiem do lewej żyły nerkowej. Z kolei prawa żyła jądrowa kieruje się do żyły głównej dolnej. Zastój krwi w żyle jądrowej skutkuje rozwojem obrzęku worka mosznowego, dolegliwościami bólowymi okolicy krocza, podwyższeniem temperatury jądra, co ma destruktywny wpływ na plemniki. A to tylko wybrane objawy żylaków powrózka nasiennego.

Przyczyny żylaków odbytu

Hemoroidy są jedną z bardziej rozpowszechnionych patologii proktologicznych. Dokładne przyczyny żylaków odbytu nie zostały poznane. Wymienia się wiele czynników, które podnoszą ryzyko ich rozwoju. Wśród nich znajdują się m.in.:

• zaburzenia rytmu wypróżnień – długo utrzymujące się i częste zaparcia lub biegunka,

• brak aktywności fizycznej,

• długie przebywanie w pozycji siedzącej,

• dieta uboga w błonnik,

• nadwaga i otyłość,

• przewlekły kaszel,

• zaburzenia mięśni dna miednicy.

Przyczyną żylaków odbytu może być wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. Do jego powstania predysponuje wodobrzusze, przedłużone parcie, obecność mas w jamie brzusznej. Żylaki odbytu często dotykają kobiety w ciąży – naczynia hemoroidalne powiększają się w wyniku ciśnienia wywieranego przez płód na jamę brzuszną i towarzyszących ciąży zmian hormonalnych. Do grupy ryzyka ich powstania należą też osoby w podeszłym wieku i obciążone genetycznie. Żylaki odbytu mogą stanowić powikłanie po operacjach okolic odbytu i krocza. Niekiedy są wynikiem wielokrotnych porodów siłami natury. Hemoroidy mogą rozwinąć się w wyniku innych chorób. Predysponują do nich zwłaszcza: guzy miednicy małej, marskość wątroby, wrodzony brak zastawek w żyłach trzewnych.

Przyczyny żylaków kończyn dolnych

Do najczęstszych miejsc występowania żylaków zaliczamy kończyny dolne. Do czynników ryzyka tej jednostki chorobowej należą: nadmierna masa ciała, praca w pozycji stojącej i siedzącej, płaskostopie, podeszły wiek. Innymi opisanymi czynnikami ryzyka rozwoju żylaków są: wysoce przetworzona i uboga w błonnik dieta, mało aktywny tryb życia, niewłaściwie dobrana, zbyt ciasna odzież (pończochy, rajstopy). Ponadto czynnikami sprzyjającymi tworzeniu się żylaków kończyn dolnych mogą być: częste korzystanie z sauny i solarium, długotrwałe unieruchomienie, niewydolność serca, choroby krwi zwiększające jej krzepliwość.

Żylakom kończyn dolnych sprzyja obciążony wywiad rodzinny – udowodniono, że elastyczność ścian żył w nogach jest obniżona już u dzieci, w których rodzinach występowały żylaki. Sugerowany jest wpływ palenia papierosów, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalnej terapii zastępczej. W przypadku żylaków i nadciśnienia pomocne jest leczenie naturalne. Wśród ziół obniżających poziom cholesterolu, usprawniających przepływ krwi, uszczelniających ściany naczyń krwionośnych wymienia się m.in. koszyczek arniki, wyciąg z kasztanowca, liść oczaru, kwiat nagietka.

Mówiąc o przyczynach żylaków nóg, nie można nie wspomnieć o ciąży. Szacuje się, że około 70–80% żylaków kończyn dolnych u ciężarnych pojawia się w I trymestrze. Ich powstanie mogą powodować zjawiska, takie jak relaksacja mięśni gładkich oraz rozluźnienie włókien kolagenowych, za które odpowiadają progesteron i estrogeny. Progesteron prowadzi do poszerzenia mięśniówki w ścianie naczyń krwionośnych. Poza tym przyczynia się do zatrzymywaniu wody w organizmie, a to z kolei podnosi ryzyko obrzęków i zwiększa obciążenie naczyń krwionośnych. Estrogeny podobnie jak progesteron powodują zatrzymywanie wody. Dodatkowo zwiększają krzepliwość krwi. Poza hormonami ryzyko żylaków u ciężarnych wiąże się m.in.: ze zmianami w składzie osocza, z zastojem żylnym na skutek ucisku rosnącej macicy na naczynia, ze zwiększeniem objętości krwi krążącej. Uważa się, że powtórna ciąża podnosi dwukrotnie ryzyko rozwoju żylaków kończyn dolnych.