Jak załatwić przymusowe leczenie alkoholika? Ile trwa taka terapia i czy jest płatna?

Uzależnienie od alkoholu – jak powstaje?

Żyjemy w kulturze, która nie tylko akceptuje, ale nierzadko wręcz pozytywnie wartościuje picie alkoholu. Wysokoprocentowe napoje to niemal nieodłączny element różnego rodzaju spotkań towarzyskich, imprez rodzinnych czy wakacji. Alkohol bywa wykorzystywany do poprawy nastroju, świętowania sukcesów i pocieszania się po porażkach. Nic dziwnego, że w takich okolicznościach rozpoznanie nadużywania alkoholu, a nawet choroby alkoholowej, może być trudne.

Przeciętny alkoholik to niekoniecznie zaniedbany bezdomny. Osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych zwykle nie wyróżniają się z tłumu, a w początkowych fazach nałogu wciąż są w stanie realizować swoje obowiązki i spełniać się w dotychczasowych rolach. Z tego powodu wiele osób bagatelizuje sygnały ostrzegawcze świadczące o tym, że u kogoś im bliskiego rozwija się uzależnienie.

Alkoholizm przebiega w kilku etapach, a pierwsze z nich wydają się bardzo niewinne. Faza wstępna nazywana bywa również prealkoholową, ponieważ nie ma w niej jeszcze uzależnienia fizycznego, jednak pojawiają się już pierwsze zmiany w psychice. Osoba znajdująca się na tym etapie aktywnie poszukuje okazji do napicia się i rozwija coraz większą tolerancję, nazywaną potocznie „mocną głową”. Charakterystyczne jest to, że często używa substancji do złagodzenia nieprzyjemnych uczuć i stresu.

Następnym etapem jest faza ostrzegawcza, w której picie powoli staje się przymusem. Oczywiście alkoholik racjonalizuje swoje zachowanie, wymyślając rozmaite usprawiedliwienia („Poczęstowali mnie, nie wypadało odmówić”, „Wszyscy piją”, „Szef mnie zdenerwował, muszę się zrelaksować”). Coraz częściej czuje wstyd z powodu ilości wypijanego alkoholu oraz swojego zachowania w stanie upojenia, więc zaczyna pić w samotności. Pojawiają się również tzw. palimpsesty alkoholowe, czyli luki w pamięci pomimo braku utraty przytomności.

W fazie krytycznej występuje reakcja głodu alkoholowego, czyli silnego przymusu spożywania kolejnych dawek. Na tym etapie choroba staje się trudna do ukrycia przed otoczeniem. Alkoholik zaniedbuje dotychczasowe zainteresowania, obowiązki domowe i zawodowe, a także relacje z bliskimi. Czasami dochodzi również do prób abstynencji, podczas których nałogowiec próbuje sobie udowodnić, że wciąż ma kontrolę nad swoim zachowaniem.

Ostatnia faza alkoholizmu nazywana jest chroniczną. Osoba, która zabrnie tak daleko w swoim nałogu, potrafi pić od rana i nieustannie jest pijana. Jej tolerancja na powrót się zmniejsza, więc nawet mała ilość alkoholu jest w stanie doprowadzić do upojenia. Zasady moralne schodzą na dalszy plan. Może dochodzić np. do kradzieży lub wydawania rodzinnych oszczędności w celu kupienia alkoholu. Pojawiają się również objawy zespołu abstynencyjnego oraz inne widoczne zmiany, spowodowane wpływem alkoholu na organizm. Ta faza może zakończyć się jedynie na dwa sposoby: podjęciem leczenia lub śmiercią chorego.

Dlaczego alkoholik nie ma motywacji do leczenia?

Niechęć do leczenia i brak motywacji do zmian wynikają z mechanizmów leżących u podstaw alkoholizmu. Mechanizm iluzji i zaprzeczania sprawia, że nałogowiec może nie zdawać sobie sprawy ze skali problemu nawet wtedy, gdy całe otoczenie już nie ma wątpliwości co do jego istnienia. Alkoholik jest w stanie wytłumaczyć sobie wszystkie swoje zaburzone zachowania i jest przekonany, że całkowicie je kontroluje.

Kolejnym istotnym czynnikiem jest mechanizm nałogowego regulowania uczuć. Chory sięga po alkohol, by wpływać na swój nastrój i emocje. Ma bardzo niski poziom tolerancji na frustrację, a gdy pojawiają się przykre odczucia, stara się natychmiast je zagłuszyć. Można więc powiedzieć, że obawia się abstynencji, ponieważ picie alkoholu jest jedynym znanym mu sposobem radzenia sobie z tym dyskomfortem i jakimikolwiek trudnościami. Sposobem na to, by trwale mu pomóc, jest więc wyposażenie go w bardziej przystosowawcze strategie mierzenia się z rzeczywistością.

Interwencja wobec osoby uzależnionej

Leczenie alkoholizmu jest najskuteczniejsze wtedy, gdy chory ma motywację do zmian i szczerze pragnie aktywnie uczestniczyć w terapii. Niestety taka sytuacja zdarza się niezwykle rzadko. Zwykle to rodzinie i przyjaciołom zależy na tym, by alkoholik przestał pić. On sam zaś bagatelizuje problem.

Istnieje kilka metod motywowania nałogowca do podjęcia leczenia, jednak największą skutecznością wykazuje się tzw. interwencja. W dużym skrócie jest to spotkanie bliskich alkoholika, którzy przedstawiają mu swoje obserwacje dotyczące jego nałogu. Ważne, żeby nie mówić o uczuciach i interpretacjach, a zamiast tego skupić się na suchych faktach i opisywaniu konkretnych wydarzeń świadczących o tym, że picie wymknęło się choremu spod kontroli. Chcąc przygotować skuteczną interwencję, warto skontaktować się ze specjalistą, który udzieli kilku wskazówek w tej kwestii.

Jak skierować alkoholika na przymusowe leczenie?

Niestety czasem żadne prośby i namowy nie przynoszą skutku, a alkoholik nadal pije, narażając bliskich na coraz poważniejsze konsekwencje. Choć z zasady uczestniczenie w terapii uzależnień jest dobrowolne, w skrajnych przypadkach można sięgnąć po ostateczny środek, jakim jest leczenie przymusowe. Taką możliwość przewiduje ustawa z 26 października 1982 roku „O wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi”. Przesłankami do takiego rozwiązania mogą być: całkowity rozpad życia rodzinnego, demoralizowanie nieletnich lub notoryczne zakłócanie porządku publicznego.

Stosowny wniosek należy zgłosić do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Wymagane są jednak dowody na zaistnienie wyżej określonych okoliczności, więc przez jakiś czas przed sięgnięciem po ten krok warto zbierać wszystkie potrzebne dokumenty. Mogą to być np.: raporty z interwencji policji, dokumentacja medyczna, opinie psychologa, wyroki lub udokumentowane pobyty w izbie wytrzeźwień. Ostatecznie organem decydującym o wysłaniu na przymusową terapię jest sąd. Takie leczenie jest bezpłatne (finansowane przez NFZ) i może się odbywać w zamkniętym ośrodku terapeutycznym lub w poradni uzależnień. Przymusowy odwyk trwa maksymalnie 2 lata, jednak leczenie może zostać skrócone, jeśli nastąpi poprawa i kierownik ośrodka zgodzi się na takie rozwiązanie.