Rak kolczystokomórkowy – charakterystyka, objawy i metody leczenia

Czym jest rak kolczystokomórkowy skóry?

Rak kolczystokomórkowy jest drugim (po raku podstawnokomórkowym) najczęściej występującym rakiem skóry na świecie. Wywodzi się z komórek warstwy kolczystej naskórka i dotyczy na ogół osób po 50. roku życia. Jego pojawienie się jest poprzedzone miejscowym nadmiernym złuszczaniem się naskórka, które w terminologii medycznej zyskało miano rogowacenia słonecznego (ang. actinic keratosis). Stan ten jest, podobnie jak rogowacenie białe, stanem przednowotworowym, wymagającym leczenia jeszcze przed rozwinięciem się raka. Ograniczony do skóry rak kolczystokomórkowy (rak in situ) nosi nazwę choroby Bowena. Wcześnie wykryty i leczony, wiąże się z dobrym rokowaniem. Rak kolczystokomórkowy skóry może dawać przerzuty do węzłów chłonnych i odległych narządów, szczególnie u osób z obniżoną odpornością.

Najistotniejszym czynnikiem ryzyka rozwinięcia się raka kolczystokomórkowego skóry jest narażenie na światło słoneczne. Wyjaśnia to, dlaczego nowotwór występuje najczęściej u osób w wieku średnim i podeszłym – powtarzalna, wieloletnia ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do zmian w komórkach naskórka, które z czasem skutkują u części pacjentów pojawieniem się choroby rozrostowej. Do innych czynników ryzyka raka kolczystokomórkowego skóry należą: palenie tytoniu, długotrwała ekspozycja na chemikalia, obecność blizn po ciężkich oparzeniach, a nawet zakażenie niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV).

Rak kolczystokomórkowy skóry – objawy

Zastanawiasz się, jak może wyglądać rak kolczystokomórkowy skóry? Nowotwór ma zróżnicowaną morfologię, ale zwykle znacznie różniącą się od typowych, guzkowatych narośli w przebiegu raka podstawnokomórkowego. Nowotwór pojawia się najczęściej w okolicach szczególnie eksponowanych na światło słoneczne: na skórze twarzy, szyi, głowy u osób łysych, na grzbietowej powierzchni dłoni, na zewnętrznej części przedramion czy łydek. Może mieć kolor cielisty lub przybierać postać rumienia z towarzyszącymi łuskami, strupami, owrzodzeniami czy nadmiernym rogowaceniem. Niekiedy widoczne są teleangiektazje, czyli poszerzone naczynia krwionośne w obrębie zmiany. Ból i tkliwość w obrębie nowotworu może świadczyć o nacieku tkanek znajdujących się pod skórą. Jeśli na Twojej skórze pojawiły się jakiekolwiek niepokojące zmiany, zgłoś się na pilną konsultację lekarską.

Diagnostyka raka kolczystokomórkowego skóry

Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, rozpoznanie raka kolczystokomórkowego skóry jest stawiane na podstawie wyniku badania histopatologicznego materiału pobranego podczas biopsji zmiany skórnej. Badanie mikroskopowe umożliwia nie tylko postawienie diagnozy, ale również ocenę głębokości nacieku nowotworu i związanego z nim ryzyka obecności przerzutów – uważa się, że naciek przekraczający 4 mm wiąże się z większym ryzykiem choroby rozsianej.

Rak kolczystokomórkowy skóry – jak wygląda jego leczenie?

Metodą leczenia z wyboru u osób z rozpoznanym rakiem kolczystokomórkowym skóry jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Odpowiedniego leczenia wymagają również pacjenci z rozpoznanym rogowaceniem słonecznym i chorobą Bowena – w tej grupie chorych stosuje się miejscowo leki zawierające 5-fluorouracyl lub imikwimod. Zastosowanie znalazła również m.in. terapia fotodynamiczna (u osób z rogowaceniem słonecznym) i elektrokoagulacja z łyżeczkowaniem zmiany (u pacjentów z rakiem in situ).

Czy rak kolczystokomórkowy jest uleczalny? Rokowanie

W przeciwieństwie do raka podstawnokomórkowego rak kolczystokomórkowy skóry ma dość często agresywny przebieg z obecnością przerzutów do węzłów chłonnych i odległych narządów. Wczesne wykrycie i chirurgiczne usunięcie zmiany skutkuje jednak u większości osób wyleczeniem, a 5-letnią przeżywalność pacjentów szacuje się na ponad 90%. Gorsze rokowanie dotyczy pacjentów, u których stwierdzono zaawansowane stadium choroby – 5 lat przeżywa tylko 40% z nich. Wznowę raka kolczystokomórkowego obserwuje się u około 10–18% osób po przebytym leczeniu.

Metody profilaktyki raka kolczystokomórkowego skóry

Przyczyny nowotworów bywają bardzo różnorodne, a dzięki ich określeniu można wdrożyć odpowiednie metody profilaktyki. Oczywiście mowa o tzw. modyfikowalnych czynnikach ryzyka, np. o odpowiedniej diecie, unikaniu palenia tytoniu czy niektórych szczepieniach ochronnych. Nie sposób zapobiec indywidualnemu obciążeniu genetycznemu, np. w przypadku dziedziczenia raka po matce.

Ryzyko wystąpienia raka kolczystokomórkowego skóry możesz znacznie zmniejszyć poprzez przestrzeganie kilku prostych zasad:

• unikaj nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne, szczególnie od godziny 10 do 16,

• stosuj odpowiednie kremy z filtrem SPF ≥ 30,

• chroń skórę przed słońcem – zakładaj ubrania zakrywające szyję, ramiona i górną część tułowia,

• zgłaszaj się na regularne badania lekarskie, obejmujące ocenę skóry całego ciała.

Nie udowodniono skuteczności żadnych ziół czy suplementów w zapobieganiu rakowi kolczystokomórkowemu skóry.