Rogowiak kolczystokomórkowy – co to za choroba? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Rogowiak kolczystokomórkowy – co to za choroba

Rogowiak kolczystokomórkowy to stan rzekomonowotworowy. Choć niektórzy specjaliści traktują go jako stan przednowotworowy lub łagodniejszą postać raka kolczystokomórkowego. Histologicznie (w badaniu pod mikroskopem) i klinicznie wykazuje podobieństwo do raka kolczystokomórkowego. Rogowiak kolczystokomórkowy wywodzi się z komórek mieszka włosowego. Choroba ta charakteryzuje się szybkim wzrostem – rozwinąć się może w ciągu kilku miesięcy – i samoistnym ustępowaniem.

Specjaliści wyróżnili liczne postacie rogowiaka. Jeśli chodzi o zmiany pojedyncze, to mogą to być:

• rogowiak kolczystokomórkowy kraterowaty (klasyczny wygląd),

• rogowiak kolczystokomórkowy olbrzymi (zmiana duża lub bardzo duża, nie zanika z czasem i wręcz przeciwnie – poszerza się),

• rogowiak kolczystokomórkowy tarczkowaty (zmiana bardziej płaska z niewielkimi cechami rogowacenia),

• rogowiak kolczystokomórkowy wieloguzkowy (z cechami martwicy i regresji w części środkowej oraz guzków w okolicy podstawy guza),

• rogowiak kolczystokomórkowy podpaznokciowy (zniszczenie płytki paznokciowej i wału paznokciowego, może naciekać kości, rzadko kiedy cofa się samoistnie),

• rogowiak kolczystokomórkowy agregacyjny (w pobliżu ogniska pierwotnego tworzą się nowe wykwity),

• rogowiak kolczystokomórkowy błon śluzowych (rzadka zmiana, występuje w obrębie błon śluzowych jamy ustnej i w spojówkach oka),

• rogowiak kolczystokomórkowy okolic okołoodbytniczych i krocza (rzadka zmiana, dotyczy śluzówek narządów płciowych i odbytu),

Z kolei zmiany mnogie dzieli się na:

• rogowiaka kolczystokomórkowego typu multiplex persistent (rzadka zmiana, najczęściej dotyczy dłoni, spojówek, oka i prącia),

• rogowiaka kolczystokomórkowego wtórnego (powstaje w miejscach urazów, wyciętych blizn, zmian po chorobach),

• rogowiaka kolczystokomórkowego typu Ferguson-Smith (rozwija się głównie w miejscach narażonych na działanie światła UV),

• rogowiaka kolczystokomórkowego związanego z innymi chorobami (występuje w przebiegu niektórych chorób genetycznych i autoimmunologicznych),

• rogowiaka kolczystokomórkowego typu Grzybowskiego (mnogie rogowiaki w liczbie do kilku tysięcy, o średnicy kilku milimetrów, dotyczą często osób zakażonych wirusem HPV).

Przyczyny powstania rogowiaka kolczystokomórkowego

Rogowiak kolczystokomórkowy w odróżnieniu od raków skóry powstaje na niezmienionej skórze. Jak dotąd nie określono dokładnie przyczyn jego powstawania. Czynnikami sprzyjającymi rogowiakowi kolczystokomórkowemu są m.in.:

• ekspozycja na dziegcie, oleje mineralne,

• przypadkowe i zawodowe urazy, oparzenia oraz pobieranie przeszczepów skóry, działanie promieni słonecznych,

• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, zwłaszcza podtypem HPV-26, HPV-37,

• immunosupresja (obniżenie odporności).

Udowodniono tło genetyczne niektórych postaci rogowiaka kolczystokomórkowego skóry.

• Sprawdź, czy możliwe jest dziedziczenie raka po matce.

W rozwoju zmiany może też mieć udział podłoże immunologiczne w postaci niedoborów odporności. Rogowiak kolczystokomórkowy częściej rozwija się u mężczyzn niż u kobiet, u przedstawicieli rasy białej. Występuje w każdym wieku, a szczyt zachorowań przypada na 50.–69. rok życia. Dowiedz się więcej na temat przyczyn nowotworów.

Objawy rogowiaka kolczystokomórkowego

Rogowiak kolczystokomórkowy ma postać kopulastego guzka. Zmiana może osiągnąć średnicę od 1 centymetra do nawet kilku centymetrów. W części środkowej guza znajduje się kraterowate zagłębienie, wypełnione masami rogowymi, które czasem zostają wydalone, co powoduje wytworzenie krwistego strupa. Stąd też wywodzi się nazwa tej zmiany. Z reguły rozwija się pojedynczy guzek, który najczęściej umiejscawia się na grzbietowej powierzchni rąk, na ramionach i w okolicy twarzy, zwłaszcza na nosie, wargach, małżowinach usznych. Wyjątkiem jest odmiana Grzybowskiego, która charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem i występowaniem mnogich zmian. Rogowiak kolczystokomórkowy ma niekiedy perlisty kolor, jednak zazwyczaj nie różni się barwą od otaczającej, zdrowej skóry. Zmianie towarzyszą dolegliwości bólowe i dokuczliwy świąd. Z uwagi na zbliżony obraz kliniczny wskazana jest diagnostyka różnicowa rogowiaka kolczystokomórkowego w kierunku raka kolczystokomórkowego, mięczaka zakaźnego, raka podstawnokomórkowego.

• Sprawdź też, czym jest rogowacenie białe.

Rozpoznanie rogowiaka kolczystokomórkowego

W przypadku rogowiaka kolczystokomórkowego diagnoza rozpoczyna się od badania podmiotowego, czyli szczegółowego wywiadu z pacjentem, i badania przedmiotowego (obejrzenia pacjenta). Obraz kliniczny rogowiaka kolczystokomórkowego jest dość typowy, jednak zdarzają się przypadki bardzo zbliżonych objawów ze strony innych chorób. Stąd też podstawą rozpoznania jest analiza histopatologiczna zmiany, która rozwiewa wszelkie niejasności diagnostyczne.

Rogowiak kolczystokomórkowy – leczenie

Rogowiak kolczystokomórkowy zazwyczaj nie wymaga leczenia. Aby mieć pewność diagnostyczno-terapeutyczną, konieczne jest wykonanie biopsji, czyli pobranie wycinka do oceny histologicznej. Z reguły po półrocznym wzroście zmiana samoistnie się cofa, pozostawiając niewielką bliznę. Samoistne ustępowanie może mieć związek z cyklem rozwojowym włosa lub z dojrzewaniem komórek w obrębie czopa rogowego. Jeśli jednak, czy to ze względów zdrowotnych, czy też estetycznych, podjęta zostaje decyzja o leczeniu rogowiaka kolczystokomórkowego, to zastosowanie znajdują różne metody zabiegowe. Możliwe jest m.in. chirurgiczne usunięcie zmiany, doogniskowe podawanie interferonu i 5-fluorouracylu, łyżeczkowanie lub wymrażanie ciekłym azotem, czyli krioterapia. W przypadku nasilonych zmian lekarz zaleca stosowanie doustnych retinoidów. W wyniku wycięcia zmiany na skórze pozostaje rana, a następnie blizna, którą można zminimalizować zabiegami laserowymi.

Rokowanie rogowiaka kolczystokomórkowego

Rogowiak kolczystokomórkowy ma bardzo dobre rokowanie. Zmiana z reguły znika samoistnie – zaobserwowano, że od około 6 miesięcy do roku następuje wzrost guza, a następnie dochodzi do jego samoistnego ustępowania. Pozostałe przypadki można z powodzeniem usunąć. Rogowiak kolczystokomórkowy nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Należy jednak wspomnieć, że zmiana ta ma tendencję do nawrotów. W razie nawrotu choroby bezwzględnie należy zgłosić się do lekarza.