Ropiejąca rana – jak postępować? Co sprzyja powstawaniu wysięku ropnego?

Co oznacza ropiejąca rana?

Specjaliści wymieniają wiele rodzajów ran, które z reguły wymagają innego postępowania leczniczego. Rozróżnia się je m.in. na podstawie: 

• charakteru czynnika uszkadzającego – np. uraz mechaniczny – rana cięta, uraz termiczny – rana po oparzeniu, 

• głębokości uszkodzenia – rany powierzchowne, które nie przekraczają tkanki podskórnej, oraz rany głębokie, 

• stopnia złożoności uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej – rany proste, złożone, powikłane. 

Do tej ostatniej kategorii zaliczana jest rana ropiejąca, czyli taka, w której obecny jest wysięk ropny świadczący o toczącym się zakażeniu.

Ze względu na ryzyko wystąpienia infekcji wyróżnia się:

• rany o małym ryzyku zakażenia:

• rany czyste – rany operacyjne w obrębie odkażonej skóry, 

• rany czyste skażone – rany operacyjne, przy których doszło do otwarcia przewodu pokarmowego, dróg oddechowych lub układu moczowo-płciowego,

• rany skażone – rany operacyjne z masywnym skażeniem drobnoustrojami z organizmu chorego nieprzygotowanego do operacji;

• rany o dużym ryzyku zakażenia:

• rany o dużym skażeniu – brudne, rozległe uszkodzenie tkanek, rany kąsane, rany postrzałowe, głęboka rana bez szycia,

• rany stare – niezaopatrzone przez ponad 12–24 godziny.

Co powoduje ropienie rany?

Niegojąca się rana, która ropieje, jednoznacznie wskazuje na infekcję. W przeważającej większości przypadków stwierdzane jest zakażenie bakteryjne. Najczęściej wywołują je Staphylococcus aureus, gronkowce koagulazo-ujemne i enterokoki. Do czynników usposabiających do zakażenia i ropienia rany należą zwłaszcza:

• niezachowanie zasad antyseptyki, np. stosowanie niejałowych opatrunków, brak dezynfekcji rany,

• niedożywienie chorego,

• choroby współistniejące, np. cukrzyca, choroby naczyniowe,

• stosowanie niektórych leków, np. chemioterapia, steroidoterapia,

• obecność ciał obcych, np. drenów, sączków, nici,

• pozostawienie w ranie tkanki martwiczej, krwiaki, puste przestrzenie, zbyt ciasne zszycie rany,

• obniżenie odporności,

• zdolności chirurga, czas zabiegu, doraźny tryb zabiegu, długość pobytu w szpitalu (w przypadku ropiejącej rany po operacji).

Rany z ropną wydzieliną to zazwyczaj rany kłute, cięte, szarpane lub tłuczone. Rzadziej zdarza się, aby powstały na skutek odleżyn czy stopy cukrzycowej, choć nie można tego wykluczyć.

Ropiejąca rana – jakie objawy mogą jej towarzyszyć?

Ropiejącej ranie, poza obecnością gęstej i mętnej ropnej wydzieliny, mogą towarzyszyć następujące dolegliwości:

• rozejście się rany,

• zmiana barwy ziarniny,

• przykry zapach,

• zwiększona ilość wysięku,

• ból,

• obrzęk,

• zaczerwienienie,

• podwyższona temperatura ciała i skóry w obrębie ropiejącej rany.

W skład ropy wchodzą głównie bakterie, obumarłe tkanki, krwinki i wysięk, czyli płyn powstały na skutek zapalenia.

Ropiejąca rana – co robić? Jak leczyć wysięk ropny w ranie?

Każdy przypadek zakażenia rany wymaga interwencji lekarskiej i odpowiedniego leczenia. Gdy wystąpią objawy infekcji, wprowadza się zasadę pielęgnacji rany bazującą na strategii TIME, czyli:

• T – tissue debridement, 

• I – infection and inflammation control,

• M – moisture balance,

• E – epidermization stimulation.

W zależności od skali ropiejącej rany postępowanie może nieco się różnić. Niekiedy wystarczą doraźne środki, kiedy indziej potrzebne są antybiotyki podawane miejscowo i/lub doustnie. W przypadku ropiejącej rany stosowane są przede wszystkim opatrunki zawierające jony srebra, opatrunki z węglem aktywowanym i jonami srebra oraz opatrunki złożone. Najlepszym rozwiązaniem są opatrunki hydrofiberowe, które posiadają silne właściwości chłonne, a także promują angiogenezę i oczyszczanie się rany za pomocą enzymów chorego. To podstawa w przypadku infekcji z dużym wysiękiem. 

Warto w tym miejscu podkreślić, że na zakażoną ropiejącą ranę nie powinno się stosować opatrunków hydrokoloidowych. Posiadają one z reguły dwie warstwy: wewnętrzną – złożoną z karboksymetylocelulozy, która przy kontakcie z wysiękiem zwiększa swoją objętość i formuje żel przyspieszający ziarninowanie i tworzenie się nowego naskórka – oraz zewnętrzną – poliuretanową błonę pełniącą funkcję ochronną.

Opatrzenie ropnej rany krok po kroku

Oto jak powinno wyglądać opatrywanie ropiejącej rany na nodze czy innej części ciała:

• W pierwszej kolejności należy oczyścić ropiejącą ranę – wskazane jest przepłukanie jej solą fizjologiczną, aby pozbyć się wysięku i martwych tkanek. Dzięki temu pogorszą się warunki bytowania drobnoustrojów odpowiedzialnych za ropienie. Ranę należy oczyszczać przy każdej zmianie opatrunku. Nie powinno się w tym celu stosować preparatów z alkoholem i jodyną, bo powodują one nadmierne wysuszenie rany i utrudniają jej gojenie. Chirurgiczne opracowanie uszkodzenia wykonuje się, gdy trzeba je oczyścić z rozległej martwicy lub zainfekowanej tkanki.

• Następnie należy zastosować preparaty dezynfekujące, które usuwają szkodliwe drobnoustroje. Zaleca się użycie dwóch antyseptyków o różnych substancjach czynnych, dzięki czemu zwiększa się spektrum ich działania, a jednocześnie skuteczność w ograniczaniu liczebności drobnoustrojów. Wśród cech, jakie powinien wykazywać antyseptyk, wymienia się: miejscową skuteczność przeciwdrobnoustrojową, minimalne ryzyko wystąpienia efektów ubocznych, synergistyczne działanie poprzez połączenie antyseptyki i ogólnej antybiotykoterapii przeciwdrobnoustrojowej.

• Ostatnie kroki to wybór i założenie opatrunku. Należy stosować się do zasad przedstawionych przez producenta na opakowaniu. Opatrunki powinny być zmieniane zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ robienie tego zbyt często lub zbyt rzadko może skutkować pogorszeniem stanu rany. Wielokrotna wymiana opatrunków zwiększa ryzyko zakażenia, spowalnia gojenie przez utrudnienie ziarnowania, a to sprzyja maceracji – uszkodzeniu zdrowej tkanki skórnej wokół rany. Opatrunek zmienia się zwykle po 3–5 dniach. Jest to także konieczne, gdy zaczyna się on odklejać i nie zapewnia właściwej ochrony.