Ropień skórny – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia

Co to jest ropień na skórze?

Ropień definiowany jest jako ograniczone zbiorowisko ropy, tworzące się w przestrzeni tkankowej. Ropa to gęsty, mętny płyn, składający się z obumarłych komórek okolicznych tkanek oraz komórek układu immunologicznego, odpowiedzialnych za zwalczanie bakterii i produktów ich rozpadu. Do rozwoju ropnia dochodzi w wyniku miejscowego zakażenia bakteryjnego. Ropień zapobiega szerzeniu się czynnika infekcyjnego w organizmie. W zależności od lokalizacji wyróżnia się m.in.: ropnie odbytu, ropnie okołomigdałkowe, ropnie mózgu czy ropnie skórne. Ostatnie są płytko umiejscowione. Mogą rozwinąć się w dowolnym miejscu na ciele, lecz zazwyczaj pojawiają się na pośladkach, pod pachami, na udach, w okolicy narządów płciowych. Są to miejsca, gdzie jest większe nagromadzenie bakterii, a warunki sprzyjają zakażeniu.

Jakie są przyczyny powstania ropnia na skórze?

Fizjologicznie na ludzkiej skórze znajdują się liczne gatunki bakterii, w tym np.: Staphylococcus epidermidis (gronkowiec skórny), Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pyogenes (paciorkowiec ropny), Cutibacterium acnes (bakterie beztlenowe w mieszkach włosowych). W przypadku przerwania ciągłości skóry czy uszkodzenia innych barier odpowiedzialnych za odpowiedni poziom tych bakterii (np. zaburzenia pH skóry) może dojść do ich nadmiernego namnażania i rozwoju stanu zapalnego. Reakcja ta z kolei przyczynia się do rozwoju ropnia na skórze. 

Do przerwania ciągłości skóry i zakażenia bakteryjnego może dojść na skutek m.in.:

• urazu mechanicznego, np. drzazgą, 

• braku zasad aseptyki podczas iniekcji,

• braku dbałości o rany, np. zbyt rzadko zmienianych opatrunków, niestosowania opatrunku, 

• zmian skórnych towarzyszących chorobom,

• nadmiernego złuszczania naskórka,

• zatkania przewodów łojowych i potowych.

Czynnikami podnoszącymi ryzyko rozwoju ropnia skórnego są: obniżona odporność (np. chemioterapia, długotrwała antybiotykoterapia), cukrzyca, alkoholizm, wyniszczenie, choroby obwodowych naczyń krwionośnych.

Ropnie na skórze – objawy

Ropnie na skórze charakteryzują się następującymi objawami:

• zaczerwienienie skóry,

• bolesny obrzęk skóry,

• ucieplenie skóry,

• chełbotanie (podczas dotyku można wyczuć przesuwanie zawartości ropnia skórnego).

W zaawansowanych zmianach skóra staje się cienka, błyszcząca, napięta oraz może dochodzić do wypływania treści ropnej na zewnątrz. Oprócz tych dolegliwości chory może odczuwać objawy typowe dla infekcji, takie jak: ogólne osłabienie, pogorszone samopoczucie, podwyższona temperatura ciała, a niekiedy również dreszcze.

Jak można zapobiegać powstawaniu ropnia na skórze?

Rozwojowi ropnia na skórze można zapobiegać. Istotne miejsce w profilaktyce zajmuje dbałość o higienę osobistą – regularne mycie się i zmiana odzieży. Ważne jest przestrzeganie zasad aseptyki – używanie jednorazowych igieł, odkażanie ran np. wodą utlenioną, ochrona rany przed zabrudzeniem, częsta zmiana opatrunków. Należy unikać sytuacji, w których dochodzi do przerwania ciągłości skóry, i prowadzić leczenie chorób dermatologicznych. W sposób szczególny profilaktykę ropnia na skórze powinny stosować osoby z zaburzeniami pracy układu odpornościowego oraz z zaburzeniami unerwienia lub ukrwienia dystalnych (końcowych) odcinków ciała.

Jak rozpoznaje się ropnie na skórze?

Rozpoznanie ropnia skórnego nie nastręcza z reguły trudności. Zmianę zdiagnozować można gołym okiem na podstawie dokładnie zebranego wywiadu i badania przedmiotowego.

W jaki sposób leczy się ropnie skórne?

Podjęcie leczenia ropnia skórnego jest bardzo ważne. Nie powinno się zwlekać z konsultacją lekarską. Może dojść do pęknięcia zmiany i w konsekwencji do szerzenia się infekcji. W ten sposób ryzykuje się uszkodzeniem głębiej położonych tkanek, a w ciężkich przypadkach nawet zakażeniem bakteryjnym krwi.

Leczenie ropnia skórnego ma charakter zabiegowy. Przebiega w następujący sposób:

• po przemyciu skóry środkiem odkażającym i znieczuleniu lekarz wykonuje nacięcie w szczytowym punkcie zmiany – w miejscu największego uwypuklenia,

• po nacięciu przeprowadza się drenaż, czyli odprowadzenie treści ropnia na zewnątrz, wprowadza się dreny (to nimi ropa będzie odpływać) i zakłada paski gazy ze środkiem odkażającym,

• lekarz sprawdza palcem jamę, nazywaną też lożą ropnia,

• jeżeli zalegają w jamie jeszcze resztki ropy, lekarz usuwa je i płucze wnętrze loży wodą utlenioną. Zaopatruje ranę.

Zabieg przeprowadza się z reguły w trybie ambulatoryjnym, co oznacza, że chory tego samego dnia wraca do domu. Uzupełnieniem leczenia zabiegowego jest antybiotykoterapia. Rodzaj antybiotyków określa się na podstawie tzw. antybiogramu. Wydzielinę ropną poddaje się badaniu – wykonuje się na jej podstawie posiew w celu oznaczenia gatunków bakterii odpowiedzialnych za rozwój zakażenia. Posiew polega na umieszczeniu materiału biologicznego – treści ropnej – na podłożu do hodowli i namnażania się bakterii.