Ropień zęba – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia

Co to jest ropień zęba? Jakie są jego rodzaje?

Ropień to ograniczona jama wypełniona mętną, gęstą, lepką treścią ropną, jaka powstała w wyniku rozpadu i upłynnienia się obumarłych tkanek. Zmiana ta rozwija się najczęściej jako konsekwencja infekcji bakteryjnej. Ropień może mieć różną lokalizację, a jednym z częstszych miejsc jego występowania jest jama ustna. Zmiany takie określa się zwyczajowo ropniem zęba. 

Wśród ropni zęba wyróżnia się:

• ropnie tkanek przyzębia – inaczej nazywa się je ropniami periodontalnymi. Z uwagi na pochodzenie można podzielić je na ropnie: dziąsła, przyzębia, okołokoronowe, połączone zmiany periodontalno-endodontyczne;

• ropnie zębopochodne – ze względu na zasięg procesu można je podzielić na ropnie: okołowierzchołkowe, podokostnowe, podśluzówkowe.

Jakie są przyczyny powstawania ropni zębów?

W przypadku ropni tkanek przyzębia czynnikami odpowiadającymi za ich rozwój są choroby tkanek przyzębia (otaczających ząb). Mogą być klinicznym objawem przewlekłego lub agresywnego zapalenia (powszechnie zwanego paradontozą). Główną jego przyczyną są bakterie płytki nazębnej i kamienia nazębnego, które zbierają się na powierzchni zębów w wyniku niedostatecznej higieny. Stąd też bardzo ważne jest, aby wiedzieć, jak dbać o zęby. 

Dodatkowo do rozwoju ropnia dziąsła przyczynić się może uraz powstały w wyniku złego oczyszczania przestrzeni międzyzębowych, stan zapalny będący konsekwencją zaburzeń układu hormonalnego (np. w cukrzycy, ciąży) czy zażywania niektórych leków (np. blokerów kanału wapniowego). W przypadku ropnia przyzębia czynnikami ryzyka są zaburzenia immunologiczne w chorobach ogólnych i po długotrwałej antybiotykoterapii. Powstaniu ropnia okołokoronowego sprzyja zaś niepełne wyrżnięcie się zęba.

Z kolei ropnie zębopochodne pojawiają się jako konsekwencja ostrego, ropnego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych. To tkanki kostne, które otaczają otwór wierzchołkowy, czyli niewielki otwór w korzeniu zęba. Do powstania zapalenia tkanek okołowierzchołkowych dochodzi głównie w wyniku mnożenia się bakterii w korzeniu zęba. Choroba może mieć też tzw. podłoże jatrogenne (jest efektem nieprawidłowego postępowania stomatologa) – bywa powikłaniem przepchnięcia narzędzi lub leków.

Do rozwoju ropnia zęba predysponuje ropień okołomigdałkowy. Bakterie za niego odpowiedzialne mogą przedostać się na okoliczne tkanki. Wśród potencjalnych przyczyn wymienia się też m.in. zapalenia gruczołów ślinowych, zatok obocznych nosa, węzłów chłonnych.

Jak wygląda ropień zęba? Objawy

Ropień dziąsła obejmuje dziąsło brzeżne bądź brodawkę międzyzębową. To bolesne wygórowanie i obrzmienie, z czerwoną, lśniącą, gładką powierzchnią. Towarzyszyć mu może wysięk ropny ze szczeliny dziąsłowej. Ropień przyzębny rozwija się w obrębie tkanek budujących kieszonkę przyzębną. Objawy tej zmiany to: obrzęk i zaczerwienienie przyzębia, ból (nasilający się podczas żucia) lub dyskomfort (rozpieranie i ucisk przy palpacji), zwiększona ruchomość zęba, tkliwość na opukiwanie, wysunięcie zęba z zębodołu. Ropień okołokoronowy pojawia się w tkankach wokół korony zęba. Towarzyszą mu: bolesny, obrzękły, zaczerwieniony płat dziąsłowy, szczękościsk, trudności w przełykaniu.

Ropień zębowy okołowierzchołkowy objawia się: zaczerwienieniem, bólem, niewielkim obrzękiem błony śluzowej w okolicy wierzchołka zęba. Chorobie towarzyszy ból (nasilający się przy ucisku, w poziomym ułożeniu ciała, podczas jedzenia i picia ciepłych rzeczy), uczucie „wysadzania zęba z zębodołu”, rozchwianie zęba. Ropień podokostnowy rozwija się, kiedy ropa przechodzi przez kość wyrostka zębodołowego. Chory odczuwa wówczas silny ból, pojawia się obrzęk twarzy, błona śluzowa jest żywo czerwona, a ząb mocno rozchwiany. Ropień podśluzówkowy to ostatnia faza ostrego ropnego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych. Dochodzi do przebicia ropnia pod błonę śluzową. W wyniku tego dolegliwości bólowe stają się łagodniejsze. Rośnie obrzęk tkanek twarzy, zwłaszcza warg, policzka, okolicy podoczodołowej. Może rozwinąć się przetoka.

W ropniu zęba chorym dokuczają niekiedy objawy ogólne, charakterystyczne dla infekcji. Zdarza się podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych czy osłabienie.

Co pomaga na ropień zęba? Leczenie zmiany

Leczenie ropnia okołowierzchołkowego opiera się na trepanacji zęba, czyli zabiegu otwarcia jego komory. Wykonuje się leczenie endodontyczne (kanałowe). Niekiedy konieczne jest tzw. leczenie otwarte z podaniem antybiotyku. Jeśli występują mechaniczne przeszkody do przeprowadzenia leczenia endodontycznego, konieczne okazują się ekstrakcja (usunięcie) zęba lub resekcja (wycięcie) wierzchołka korzenia. W ropniu podokostnowym i podśluzówkowym trepanacja komory zęba najczęściej jest niewystarczająca. Ropień nacina się i ewakuuje się ropę. Obligatoryjne jest podanie antybiotyku i kanałowe leczenie antyseptyczne przyczynowego zęba. Jeśli wystąpią ku temu przeszkody, wykonywana jest ekstrakcja zęba lub resekcja wierzchołka korzenia. Kiedy chory ma gorączkę i odczuwa silny ból, zaleca się najczęściej niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Jak można pozbyć się ropni przyzębnych? Postępowanie skupia się na opróżnianiu zmiany. Zazwyczaj dokonuje się tego przez kieszonkę przyzębną. Kiedy jest to niemożliwe, wykonuje się nacięcie ropnia – zazwyczaj pionowo, przez największą wypukłość, z zachowaniem przynajmniej pół centymetra od dziąsła brzeżnego. Przeprowadza się później leczenie periodontologiczne – root planning i skalling (usuwanie kamienia nazębnego). Czasem ordynuje się leki – jamę ropnia płucze się środkiem o działaniu antyseptycznym, np. chlorheksydyną, wodą utlenioną, zażywa się antybiotyk i środki przeciwbólowe. Można wspomóc się domowymi rozwiązaniami, takimi jak szałwia. Łagodzi ona nie tylko zapalenie gardła, ale i stan zapalny w jamie ustnej.