Różyczka w ciąży – normy, objawy, leczenie

W jakim celu wykonuje się badanie na różyczkę w ciąży?

Różyczka w ciąży stwarza poważne zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Zakażenie różyczką w ciąży, szczególnie do 16 tygodnia, może spowodować przedwczesny poród, ale również duże wady u płodu. Dlatego każda ciężarna jest badana na obecność przeciwciał tego wirusa. 

Charakterystycznym objawem jest wysypka, jednak można ją pomylić ze skórnymi objawami innych chorób. Istnieje również różyczka bezobjawowa w ciąży, dlatego badanie kliniczne nie wystarcza do rozpoznania. Niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych. W przypadku podejrzenia zachorowania stosuje się hodowlę wirusa z krwi lub badanie PCR. Natomiast rutynowe badania na różyczkę w ciąży to oznaczenie poziomu przeciwciał klasy IgM i IgG.

Co to jest różyczka? 

Różyczka to choroba zakaźna, która rozwija się głównie u dzieci. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub powietrzną. W takiej sytuacji jej przebieg zwykle jest łagodny. Towarzyszy jej bardzo charakterystyczna, drobna wysypka, która pojawia się na ciele po ok. 14 dniach od zakażenia. Pojawienie się objawów skórnych poprzedzone jest złym samopoczuciem, gorączką i powiększeniem węzłów chłonnych. Wysypka samoczynnie znika po ok. trzech dniach. 

Powikłaniem różyczki u dzieci może być zapalenie opon mózgowych, dlatego nie wolno lekceważyć tego wirusa. U dorosłych natomiast może spowodować zapalenie stawów, nerwów i spojówek. Pojawiają się również powikłania hematologiczne. 

Różyczka u kobiet w ciąży

Pierwszym badaczem, który odkrył związek pomiędzy wadami u noworodków a różyczką w ciąży, był australijski okulista Norman Gregg. Po epidemii różyczki, która miała miejsce w Australii w 1940 roku, rodziło się bardzo wiele dzieci z zaćmą. Jego wnioski zapoczątkowały badania, które udowodniły teratogenny wpływ wirusa różyczki na rozwijający się płód. 

Okazało się, że czas, w którym doszło do zakażenia, ma ogromne znaczenie. Najpoważniejsze powikłania pojawiają się przy różyczce w początkowym etapie ciąży. W przypadku, gdy matka przechodzi różyczkę do 16 tygodnia ciąży, ryzyko poważnych wad u płodu wynosi aż 90%. 

Powikłania u dziecka w przypadku różyczki do 16 tygodnia ciąży:

• głuchota,

• zaćma,

• jaskra,

• uszkodzenie siatkówki,

• małoocze, 

• wady układu sercowo–naczyniowego,

• małogłowie,

• zaburzenia neurologiczne,

• upośledzenie umysłowe.

Zespół różyczki wrodzonej może pojawić się dopiero w drugim roku życia. W tym przypadku konsekwencją zakażenia wirusem bywają: cukrzyca, niedobór hormonu wzrostu, zapalenie tarczycy lub zmiany w zachowaniu dziecka. 

Różyczka w trzecim trymestrze ciąży nie stanowi już takiego zagrożenia dla płodu ze względu na fakt, że jego układ immunologiczny jest zdolny odpowiedzieć na obecność wirusa, a większość narządów jest już wykształcona.

Wirus różyczki w ciąży – normy

Rutynowe badanie na różyczkę w ciąży jest istotne z punktu widzenia zapobiegania ewentualnemu zakażeniu. Jest to badanie krwi, którego wyniki potwierdzają lub wykluczają obecność przeciwciał IgG i IgM we krwi matki. Jak interpretować wyniki?

Jeśli badanie wykaże brak przeciwciał IgG, oznacza to, że nie przechodzisz i nie przechodziłaś różyczki, ale również nie byłaś na nią szczepiona w dzieciństwie. Jeśli natomiast w wyniku zobaczymy obecność przeciwciał IgG, ale brak przeciwciał IgM, to znak, że miałaś kontakt z wirusem w przeszłości – taki wynik uzyskują kobiety szczepione lub te, które przeszły zakażenie wirusem różyczki i zyskały odporność.

Złe wyniki różyczki w ciąży są wtedy, kiedy potwierdzi się obecność przeciwciał IgM (w tym wypadku IgG nie ma znaczenia). Mamy wówczas do czynienia z zakażeniem, które miało miejsce niedawno. Prawdopodobnie lekarz zaleci powtórne badanie w celu ustalenia, czy poziom przeciwciał IgM spada, czy rośnie. 

Różyczka w ciąży – leczenie, zapobieganie

Szczepienia przeciwko różyczce stosuje się w Polsce od 1989 roku. Wówczas zaczęto podawać trzynastoletnim dziewczynkom preparat monowalentny. Od 2003 roku wprowadzono dwudawkowe szczepienie ochronne dla wszystkich dzieci (szczepienie MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce). Szczepienie przeciw różyczce jest najskuteczniejszym sposobem ochrony przed zakażeniem w ciąży. Należy jednak pamiętać, że jeśli decydujemy się na nie w dorosłym życiu, trzeba wstrzymać się z planowaniem ciąży przynajmniej przez miesiąc. 

Jeśli nie przechodziłaś różyczki i nie byłaś na nią szczepiona, a będąc w ciąży, miałaś kontakt z osobą chorą, natychmiast zgłoś się do lekarza. Podobne postępowanie zalecane jest, gdy w otoczeniu pojawi się choroba bostońska wywoływana przez wirus ospy. Ciężarne są również w grupie ryzyka jeśli chodzi o choroby wywoływane przez meningokoki. 

Mimo szczepień wciąż zdarza się różyczka w ciąży. Co robić w przypadku zakażenia? Należy skontaktować się z lekarzem i wykonać badania laboratoryjne w celu potwierdzenia diagnozy. Pamiętaj, że nie każde zakażenie w ciąży powoduje wady u płodu. Ciążę trzeba obserwować i wykonywać regularne badania USG. Lekarz może zlecić również amniopunkcję lub kordocentezę w celu wykluczenia zespołu różyczki wrodzonej.