Schizofrenia – jakie objawy towarzyszą tej chorobie?

Co to jest schizofrenia i jakie są jej objawy?

Schizofrenia to choroba psychiczna, dla której typowe jest nieadekwatne postrzeganie, odbiór, ocena, przeżywanie rzeczywistości. Schizofrenicy mogą mieć zaburzoną zdolność do krytycznej, realistycznej oceny relacji z innymi, własnej osoby, otoczenia.Schizofrenia to zaburzenie zaliczane do grupy psychoz. Pierwsze objawy schizofrenii dają o sobie znać zazwyczaj we wczesnej dorosłości – między 18. a 35. rokiem życia. Objawy schizofrenii u mężczyzn pojawiają się wcześniej niż u kobiet. Schizofrenia u dzieci należy do rzadkości. W rozwoju schizofrenii mogą brać udział czynniki genetyczne – obciążenie dziedziczne, procesy socjologiczne i neurobiologiczne, wczesne warunki środowiskowe. Należy podkreślić, że osobowość schizotypowa zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń psychotycznych. 

Schizofrenia ma fazowy przebieg, który prezentuje się następująco:

• faza przedchorobowa – typowe są dla niej zaburzenia rozwoju psychomotorycznego oraz objawy neurologiczne,

• faza prodromalna – towarzyszą jej niespecyficzne i specyficzne objawy prodromalne (m.in.: zaburzenia uwagi, lęk, podejrzliwość, zmniejszenie napędu psychoruchowego i motywacji do działania, drażliwość, zaburzenia snu, obniżony nastrój, upośledzenie w odgrywaniu ról), zaburzenia funkcjonowania,

• pierwszy epizod – obserwuje się objawy psychopatologiczne,

• remisja – następuje zmniejszenie lub ustąpienie objawów choroby,

• kolejne epizody – nawrót objawów psychopatologicznych, zmiany funkcjonowania.

Schizofrenia – objawy początkowe

Pierwsze objawy schizofrenii są różne, początek choroby może bowiem przybrać rozmaity charakter. Schizofrenia rozpoczyna się nagle lub rozwija się skrycie przez miesiące. W przypadku gdy schizofrenia ma nagły początek, od razu u chorego zaobserwować można nagłą zmianę w sposobie zachowywania, zaburzenia myślenia, błędne postrzeganie zdarzeń, urojenia (zazwyczaj prześladowcze) czy halucynacje (głównie słuchowe). Początkowe objawy schizofrenii stanowią również: gwałtowne zachowania, napady lękowe, dziwaczność zachowania, rozkojarzenie, zachowanie autoagresywne – samookaleczenia, a nawet próby samobójcze.

W przypadku powolnego początku choroby zachowanie chorego z pozoru nie ulega zmianie – pracuje, utrzymuje relacje towarzyskie itd. Niemniej czuje, jakby nie był z tym wszystkim związany i pochodził z „innego świata”. Zaobserwować można u niego wybuchy śmiechu, nadmierną pobożność, porzucenie dawnych zainteresowań, szukanie samotności, obniżenie krytycyzmu, zaburzenia pamięci, nieadekwatność afektu, spłycenie i zubożenie emocji. Taki stan może utrzymywać się miesiącami i dopiero kiedy chory poczuje się lepiej, otoczenie zaczyna podejrzewać, że zmiana zachowania ma podłoże chorobowe.

Badacze wyróżniają dodatkowo schizofrenię o nerwicowym początku choroby, tzw. pseudonerwicową. Pierwsze objawy schizofrenii stanowią objawy hipochondryczne, histeryczne, anankastyczne czy neurasteniczne. Z czasem pojawia się poczucie inności i obcości, dziwaczność zachowania, odczuwanie wewnętrznej pustki. Istnieją również postacie schizofrenii, w których wybuch choroby poprzedza trwająca kilka tygodni, a nawet miesięcy, zmiana zachowania. To tzw. paragnomen, czyli zachowanie wbrew oczekiwaniu, którego nie sposób wyjaśnić, a zwiastuje rozwój schizofrenii.

Schizofrenia – jak rozpoznać objawy?

Chorobie towarzyszy szereg objawów, które podzielone zostały na:

• pozytywne objawy schizofrenii:

  • urojenia – fałszywe przekonania – mimo że nie istnieją w obiektywnej rzeczywistości, opierają się wszelkiej argumentacji i utrzymują się, nawet gdy istnieją dowody na ich obalenie. Wymienia się takie ich rodzaje: wielkościowe, prześladowcze, ksobne (odniesienia), oddziaływania, hipochondryczne,

  • halucynacje, inaczej omamy – spostrzeżenia, których doświadcza chory, a których w rzeczywistości nie ma. Mogą być to omamy wzrokowe, słuchowe, somatyczne,

• negatywne objawy schizofrenii – ograniczenie normalnych zachowań, wycofanie, spadek aktywności, otępienie, zaniedbanie higieny, zaburzenia mowy (np. mowa niewyraźna, niezrozumiała, przeskakiwanie z tematu na temat, utrata wątku, tworzenie neologizmów – nowych wyrażeń, wypowiadanie się pojedynczymi słowami o ubogiej treści), zaburzenia nastroju, zaburzenia funkcji poznawczych (np. osłabienie ogólnej inteligencji, wybiórcze upośledzenia niektórych elementów uwagi, pamięci, funkcji wzrokowo-przestrzennych), abulia (tj. uczucie bezczynności, powstałe w wyniku ograniczonej zdolności do planowania i podejmowania zamierzonych działań lub jej braku), aspontaniczność (spadek/utrata spontaniczności), anhedonia (zmniejszona zdolność do odczuwania przyjemności lub jej brak), awolicja (brak lub ograniczenie własnej woli), spowolnienie ruchowe, mniejsza dbałość o siebie.

Nie tylko objawy fizyczne i psychiczne 

Poza wymienionymi wyżej pozytywnymi i negatywnymi objawami schizofrenii należy zwrócić uwagę na zwiększone ryzyko u chorych rozwoju innych zaburzeń zdrowia psychicznego, np.: depresji, zaburzeń lękowych, uzależnień od substancji psychoaktywnych. Wysokie jest ryzyko problemów społecznych – typu bezrobocie, bezdomność, problemy finansowe, ubóstwo. Z powodu towarzyszących chorobie dolegliwości fizycznych i zaniedbania spada oczekiwana długość życia chorych na schizofrenię (średnio o 10–12 lat). Sytuacja jest tym gorsza, kiedy chory nie otrzymuje należytej pomocy. Sprawdź, czym grozi nieleczona schizofrenia.