Zwapnienia w płucach – co to jest i o jakich chorobach mogą świadczyć?

Co to jest zwapnienie?

Zwapnienie inaczej jest nazywane przez ekspertów kalcyfikacją lub biomineralizacją tkanek. To proces polegający na odkładaniu się soli wapnia w tkankach miękkich. W konsekwencji tego dochodzi do ich twardnienia. Stanowi zjawisko fizjologiczne – powstaje w momencie kostnienia szkieletu, ale ma też charakter patologiczny: zachodzi w przebiegu chorób, które prowadzą do utraty elastyczności tkanek. Takie nasilone wapnienie prowadzi z czasem do upośledzenia funkcji narządów. Jedne z częstszych patologicznych zwapnień to zwapnienie ścięgna Achillesa, które jest efektem nawracających urazów i stanów zapalnych, zwapnienie blaszki miażdżycowej czy zwapniania na płucach. Przeczytaj więcej o tych ostatnich.

Zwapnienie płuc – przyczyny

Eksperci zwracają uwagę na wiele potencjalnych przyczyn zwapnienia płuc. Wymieniają wśród nich takie przyczyny ogólnoustrojowe, jak m.in.:

• zaburzenie prawidłowej równowagi hormonalnej, 

• zaburzenie metabolizmu witaminy D, 

• zaburzenie przyswajania wapnia, 

• nieprawidłowa gospodarka minerałów w organizmie, 

• niedobór witaminy K, 

• nieprawidłowe proporcje wapnia do witaminy D.

Specjaliści jednocześnie podkreślają, że zwapnienia w płucach mogą być konsekwencją niektórych chorób. Mogą być związane z przebytym zapaleniem płuc, ostrym niedokrwieniem miąższu płuc, tzw. zawałem płuca, czy niektórymi chorobami pasożytniczymi, które zajmują tkankę płuc. Do powstania zwapnień na płucach mogą prowadzić choroby autoimmunologiczne, które atakują miąższ płuc, jak sarkoidoza czy amyloidoza. Tego typu zmiany mogą być związane z rakiem płuc czy ekspozycją na szkodliwe substancje ze środowiska. Na przykład w przebiegu pylic odkładają się zwapnienia w obrębie płuc. 

Jako jedną z częstszych przyczyn pojawienia się zmian w płucach eksperci wymieniają gruźlicę. To choroba zakaźna wywoływana przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). W jej przebiegu powstają tzw. nacieki gruźlicze. Początkowo są to masy serowate, które chory jest w stanie wykrztusić. Obserwuje się intensywny mokry kaszel. W zależności od stanu chorego i szybkości rozpoczęcia leczenia zmiany w płucach mogą ulec wchłonięciu albo zwłóknieniu i zwapnieniu. 

Kolejną możliwą przyczyną zwapnień płuc jest tularemia. To ostra bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez Gram-ujemną pałeczkę Francisella tularensis. Najcięższą postacią tej choroby jest postać płucna z objawami śródmiąższowego zapalenia płuc. Dodatkowo obserwuje się: bóle mięśni, zapalenie gardła, gorączkę, dreszcze, suchy kaszel czy kłucie w klatce piersiowej. Długo utrzymujący się stan zapalny powoduje powstawanie zwapnień.

Odkładanie się soli wapnia w tkankach występuje w wielu układowych chorobach tkanki łącznej, w tym m.in. w twardzinie układowej czy w toczniu rumieniowatym układowym. Twardzina objawia się włóknieniem skóry i narządów wewnętrznych. Śródmiąższowa choroba płuc to poważna manifestacja tej rzadkiej i przewlekłej choroby autoimmunologicznej. Jej konsekwencją są zwapnienia tkanki płucnej. Zapalenie opłucnej w toczniu rumieniowatym układowym dotyczy 45–75% chorych. W większości przypadków jest bezobjawowe. Jednak utrzymujące się przewlekle może powodować zwłóknienie, pogrubienie czy zwapnienia.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Rozpoznawaniem i leczeniem zwapnień w płucach zajmuje się pulmonolog. To specjalista z zakresu chorób układu oddechowego.

Rozpoznawanie zwapnienia w płucach

Podstawą rozpoznania zwapnień w płucach są badania obrazowe. Najczęściej wykonuje się RTG klatki piersiowej. Zdjęcia rentgenowskie robione w różnych projekcjach dostarczają cennych informacji o budowie płuc. Pozwalają też wykryć niepokojące zmiany w tym narządzie. Często obecność zwapnień na płucach nie daje objawów i wykrywa się je przypadkowo, właśnie podczas rutynowego prześwietlenia klatki piersiowej. Badanie to jest wykorzystywane również do monitorowania zmian w przebiegu ich leczenia. Nierzadko, aby określić przyczynę ich powstania, konieczne są bardziej specjalistyczne badania. Lekarz zazwyczaj kieruje pacjenta na tomografię komputerową, która pomaga ustalić charakter zmian i ich dokładne rozmieszczenie. Poza tym może zlecić dodatkowe badania pozwalające na określenie choroby podstawowej odpowiedzialnej za powstanie zmian w płucach. Zatem diagnostyka w przypadku zwapnień płuc może przybrać różny charakter w zależności od przyczyny, którą się podejrzewa.

Zwapnienie płuc – leczenie

Jeśli obecność zwapnień na płucach jest efektem toczącej się choroby, to w pierwszej kolejności lekarz skupia się na jej wyleczeniu. Same zwapnienia płuc, które nie powodują objawów – nie utrudniają oddychania, nie ograniczają możliwości podejmowania aktywności fizycznej czy nie wpływają na zdolność codziennej sprawności – nie wymagają leczenia. Jeśli złogów jest dużo i utrudniają funkcjonowanie, to lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu leczenia. Specjalistyczne leczenie zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta. Powinien on jednak pamiętać o prowadzeniu zdrowego stylu życia, w tym zwłaszcza odpowiednio zbilansowanej diecie, która dostarczy wszystkich niezbędnych składników odżywczych, szczególnie witamin i minerałów. W razie potrzeby lekarz może zlecić ich suplementację.