Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieChoroby 1 min.

Skurcz oskrzeli – przyczyny, objawy i metody leczenia

lek. Agnieszka Żędzian28.04.2024Aktualizacja: 28.04.2024

Skurcz oskrzeli jest stanem chorobowym, na który najbardziej narażone są małe dzieci. Charakterystyczny świszczący oddech i uczucie braku powietrza są konsekwencją skurczu mięśni gładkich w obrębie drobnych dróg oddechowych – oskrzeli lub oskrzelików. W przypadku wystąpienia objawów skurczu oskrzeli konieczne jest szybkie wdrożenie leczenia. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny skurczu oskrzeli, do kogo zgłosić się w przypadku wystąpienia jego objawów i na czym polega leczenie!


skurcz-oskrzeli-przyczyny-leczenie
Pixabay.com

Polecane

skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic
Zdrowie
1 min.
Skurcz w stopie - jak się go pozbyć? Co robić?
29.10.2021
kwasny-zapach-potu-jakie-sa-przyczny
Zdrowie
1 min.
O czym świadczy kwaśny zapach potu? Prawdopodobne przyczyny
02.06.2022
soda-na-zgage-jak-ja-stosowac-jakie-sa-proporcje
Zdrowie
1 min.
Soda na zgagę - jak ją stosować? Jakie są proporcje?
21.01.2022
bable-po-oparzeniu-po-ilu-dniach-znikaja-czym-smarowac
Zdrowie
1 min.
Bąble po oparzeniu - po ilu dniach znikają? Czym smarować?
30.07.2021
Spis treści
  1. Skurcz oskrzeli – co to jest?
  2. Jakie są przyczyny skurczu oskrzeli?
  3. Astma oskrzelowa
  4. Zapalenie oskrzelików
  5. Reakcja anafilaktyczna
  6. Skurcz oskrzeli indukowany wysiłkiem
  7. Hipokalcemia
  8. Kiedy należy podejrzewać, że doszło do skurczu oskrzeli?
  9. Jakie badania wykonać?
  10. Skurcz oskrzeli – leczenie

Skurcz oskrzeli – co to jest?

Skurcz oskrzeli to stan chorobowy, spowodowany skurczem mięśni gładkich w obrębie drobnych dróg oddechowych – oskrzeli lub oskrzelików. Nieleczony, może prowadzić do niewydolności oddechowej, dlatego warto znać jego objawy i szybko reagować w przypadku ich wystąpienia. Wiedzę na temat skurczu oskrzeli powinien mieć każdy rodzic i opiekun. Budowa dróg oddechowych małych dzieci (m.in. mniejsza niż u dorosłych średnica dróg oddechowych) sprawia bowiem, że są one szczególnie narażone na wystąpienie tego stanu i związane z nim powikłania.

Mimo wielu lat badań dokładny mechanizm skurczu oskrzeli nie został w pełni poznany. Już w 1804 roku opisano obecność mięśni gładkich w obrębie dróg oddechowych, a w 1859 r. uznano, że ich skurcz może być przyczyną astmy. Dziś już wiadomo, że zdolność kurczenia się mają także inne tkanki w obrębie układu oddechowego, m.in. miąższ płucny. Znane są natomiast czynniki, które zwiększają ryzyko skurczu oskrzeli. Należą do nich m.in.:

  • astma oskrzelowa,

  • dodatni wywiad zachorowań na astmę oskrzelową u członków rodziny,

  • alergia wziewna,

  • narażenie na zanieczyszczenie powietrza,

  • infekcje dróg oddechowych, w tym ostre zapalenie oskrzeli,

  • czynne i bierne palenie tytoniu,

  • stosowanie niektórych leków, m.in. niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

  • Zyskaj też kompleksową wiedzę na temat zapalenia oskrzeli u kobiet w ciąży!

Jakie są przyczyny skurczu oskrzeli?

Skurcz oskrzeli może wystąpić w przebiegu wielu chorób. Należą do nich m.in.: astma oskrzelowa, zapalenie oskrzelików i reakcja anafilaktyczna. Skurcz oskrzeli (szczególnie u małych dzieci) bywa też spowodowany obecnością ciała obcego w drogach oddechowych.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą dotyczącą zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Charakteryzuje się zapaleniem dróg oddechowych, skurczem oskrzeli i nadmierną produkcją śluzu. Do zaostrzenia objawów astmy może dojść w wyniku infekcji wirusowej, narażenia na dym tytoniowy, pyłki, silne zapachy, a nawet zmianę pogody.

Zapalenie oskrzelików

Zapalenie oskrzelików jest chorobą wirusową dotyczącą dzieci do 2. roku życia. Skurcz oskrzeli jest konsekwencją stanu zapalnego w obrębie dróg oddechowych, obrzęku śluzówki i obecności nadmiernej ilości śluzu w oskrzelikach. Choroba jest najczęściej wywołana przez RSV (syncytialny wirus oddechowy), a szczyt zachorowań przypada na miesiące zimowe. Na ciężki przebieg choroby są szczególnie narażone dzieci poniżej 3. miesiąca życia, wcześniaki, dzieci z chorobami serca, płuc lub zaburzeniami odporności.

Reakcja anafilaktyczna

Kolejną potencjalną przyczyną skurczu oskrzeli jest reakcja anafilaktyczna, czyli reakcja nadwrażliwości związana z narażeniem na określony czynnik (np. jad owadów błonkoskrzydłych). Objawy pojawiają się nagle i szybko ulegają nasileniu. Reakcja anafilaktyczna jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego leczenia.

Skurcz oskrzeli indukowany wysiłkiem

Skurcz oskrzeli indukowany wysiłkiem może wystąpić zarówno podczas wysiłku, jak i po jego zakończeniu. Najczęściej dotyczy osób uprawiających sporty zimowe i pływanie.

Hipokalcemia

Obniżony poziom wapnia we krwi (hipokalcemia) może prowadzić nie tylko do wystąpienia skurczów mięśni kończyn (np. skurczu w stopie), ale także do skurczu oskrzeli.

Kiedy należy podejrzewać, że doszło do skurczu oskrzeli?

Objawy skurczu oskrzeli to przede wszystkim: świszczący oddech, duszność, kaszel i uczucie ucisku w klatce piersiowej. U najmłodszych dzieci, które nie są w stanie zasygnalizować werbalnie swoich dolegliwości, wypatruj też takich symptomów, jak:

  • głośny oddech,

  • poruszanie skrzydełkami nosa podczas oddychania,

  • wciąganie międzyżebrzy (świadczy o zaangażowaniu do oddychania dodatkowych mięśni),

  • szybszy niż zwykle oddech,

  • trudności podczas karmienia,

  • niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych.

Oprócz wyżej wymienionych objawów obecne mogą być także inne symptomy, zależne od przyczyny skurczu oskrzeli. U chorych z zapaleniem oskrzelików są to np. gorączka i katar. Osoby z reakcją anafilaktyczną często mają na skórze zmiany o charakterze pokrzywki, obrzęk oraz świąd ust i języka. Mogą też pojawić się u nich mdłości, wymioty, ból brzucha, zawroty głowy i pobudzenia. Gdy dojdzie do spadku ciśnienia tętniczego krwi, mówi się o wstrząsie anafilaktycznym.

Jakie badania wykonać?

Jeżeli zauważysz u siebie lub bliskiej Ci osoby objawy skurczu oskrzeli, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. W przypadku dużego nasilenia objawów czy podejrzenia reakcji anafilaktycznej nie zwlekaj i wezwij pomoc pod numerem telefonu 999 lub 112. Pamiętaj, że skurcz oskrzeli może prowadzić do niewydolności oddechowej.

Obserwujesz u siebie niepokojące objawy ze strony dróg oddechowych? Zgłoś się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu. W zależności od wstępnej diagnozy skieruje Cię on do odpowiedniego specjalisty lub samodzielnie zaplanuje leczenie. A jeśli nie chcesz czekać w długich kolejkach, rozważ zakup prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego Polisa Zdrowie Welbi, którego ofertę możesz zamówić na Welbi. Dzięki niemu możesz zyskać m.in.:

  • konsultacje u lekarzy specjalistów bez skierowania (nawet 39 specjalistów w pakiecie OCHRONA GOLD, w tym pulmonolog),

  • możliwość wykonania minimum 190 badań diagnostycznych, w tym do diagnostyki obrazowej, laboratoryjnej i czynnościowej, bez dodatkowych kosztów,

  • wizyty u lekarzy bez konieczności czekania w długich kolejkach – ze specjalistą skonsultujesz się z reguły w ciągu 3 dni roboczych (z pulmonologiem w ciągu 5 dni), a z lekarzem POZ w ciągu 1 dnia,

  • opiekę w placówkach na terenie całego kraju – prawie 3500 placówek współpracujących z ubezpieczycielem w 650 miastach Polski.

Zamów ofertę i sprawdź, z jakich usług medycznych i na jakich zasadach można korzystać w ramach Polisy Zdrowie Welbi.

Rozpoznanie skurczu oskrzeli jest dość proste i opiera się o wywiad i badanie fizykalne. Podczas osłuchiwania klatki piersiowej lekarz stwierdza świsty. Ocenia także stan ogólny osoby chorej, obecność objawów świadczących o trudnościach z oddychaniem i sprawdza podstawowe parametry życiowe.

W przypadku ostrego zapalenia oskrzelików z reguły nie ma konieczności wykonywania dodatkowych badań. Jeżeli lekarz ma dostęp do testu antygenowego w kierunku zakażenia RSV, może zdecydować się na jego wykonanie. Badania laboratoryjne (morfologia, CRP, gazometria krwi tętniczej) i RTG klatki piersiowej są najczęściej zbędne. Zwykle wykonuje się je w szpitalu, jeśli stan dziecka wymaga hospitalizacji. Badanie RTG jest też wskazane u pacjentów z podejrzeniem obecności ciała obcego w drogach oddechowych.

W diagnostyce astmy oskrzelowej kluczowe znaczenie ma spirometria. Rzadko jednak możliwe jest jej wykonanie u dzieci <6. roku życia z uwagi na brak współpracy.

U każdej osoby z objawami niewydolności oddechowej wskazane jest wykonanie gazometrii krwi tętniczej i podstawowych badań krwi. Przydatnym testem u osób z anafilaksją okazuje się oznaczenie poziomu tryptazy we krwi.

Skurcz oskrzeli – leczenie

U osób ze skurczem oskrzeli w przebiegu astmy oskrzelowej stosuje się tlenoterapię, wziewne leki rozszerzające oskrzela i kortykosteroidy. W razie braku poprawy pomocne bywa dożylne podanie siarczanu magnezu. Niekiedy konieczna jest hospitalizacja, a w przypadku niewydolności oddechowej – mechaniczne wspomaganie oddechu (w tym respiratoroterapia). Leczenie pacjentów z zapaleniem oskrzelików jest objawowe i opiera się na tlenoterapii, nawodnieniu i wziewnych lekach rozszerzających oskrzela. Najważniejszym elementem terapii u osób z anafilaksją jest iniekcja adrenaliny. W trakcie leczenia stosuje się też leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy i leki rozszerzające oskrzela. Jeśli zajdzie potrzeba, niezbędna może być wentylacja mechaniczna.

Źródła
  1. Edwards L., Borger J., Pediatric Bronchospasm, „StatPearls”, 2023, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546685/.
  2. Fredberg J., Bronchospasm and its biophysical basis in airway smooth muscle, „Respiratory Research”, 2004, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC387531/.
  3. Molis M., Molis W., Exercise-Induced Bronchospasm, „Sports Health”, 2010, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3445098/.
  4. Kumari A. i in., Hypocalcemia Induced Bronchospasm, „Cureus”, 2022, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9322077/.
Author lek. Agnieszka Żędzian picture
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. Systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

Wysypka po antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Wysypka po antybiotyku – domowe sposoby
03.06.2022
oklady-na-goraczke-jak-robic-gdzie-przykladac
Zdrowie
1 min.
Okłady na gorączkę i inne sposoby na zbijanie za wysokiej temperatury ciała
30.05.2022
gesty-sluz-w-ciazy-co-oznacza
Zdrowie
1 min.
Gęsty śluz w ciąży. Kiedy się pojawia i na co wskazuje?
09.05.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
Popularne w kategorii Zdrowie
szalwia-na-gardlo-jak-ja-stosowac-pic-czy-plukac
Zdrowie
2 min.
Szałwia na gardło - jak ją stosować? Pić czy płukać?
28.10.2021
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.