Skurcze porodowe – rodzaje i przebieg

Skurcze macicy w ciąży

Skurcze macicy są nieodłączną częścią ciąży i bardzo ważnym elementem opieki perinatalnej. Pozwalają na oszacowanie czasu porodu i ocenę jego przebiegu. Ponadto stanowią jedną z podstawowych informacji o stanie zdrowia matki i dziecka. Intensywność skurczów w trakcie ciąży zależy m.in. od ciężaru płodu. Im większa masa dziecka, tym bardziej rozciągnięty jest mięsień macicy i w rezultacie matka mniej odczuwa skurcze. Intensywnych i bolesnych skurczów mogą doświadczyć również kobiety będące w pierwszej ciąży, mające niski próg bólu, ale też ciężarne z dzieckiem o małej masie. Monitorowanie skurczów macicy przeprowadzane jest różnymi metodami. Podstawowym sposobem jest badanie palpacyjne i ocena twardości brzucha ciężarnej. Zaawansowane pomiary skurczów przeprowadzane są za pomocą aparatury.

Skurcze Alvareza – pierwsze skurcze przyszłej mamy

Pierwsze skurcze, określane skurczami Alvareza, występują około 20. tygodnia ciąży. U niektórych kobiet mogą pojawić się nieco wcześniej. Mają charakter mimowolny, nagły, miejscowy i trwają do kilkunastu minut. Przypominają szybki ucisk podbrzusza, który samoistnie mija po chwili. Ich intensywność nie przekracza 10 mmHg, co oznacza, że są łagodne, a dla wielu ciężarnych w ogóle nieodczuwalne. Skurcze Alvareza są skurczami fizjologicznymi i ich zadaniem jest przygotowanie macicy do właściwych skurczów porodowych. Nie stanowią żadnego zagrożenia dla przebiegu ciąży, zdrowia dziecka i nie prowadzą do porodu. 

Skurcze Braxtona-Hicksa

Skurcze Braxtona-Hicksa rozwijają się po 20. tygodniu ciąży i zastępują skurcze Alvareza. Charakteryzują się znacznie większą intensywnością, prowadząc do wzrostu ciśnienia wewnątrzmacicznego powyżej 40 mmHg. W przeciwieństwie do skurczów Alvareza są odczuwalne i mogą być bolesne. Znacznie silniej odczuwają je kobiety, które nigdy nie rodziły. W przypadku wieloródek ból podbrzusza w ciąży w momencie skurczu jest znośny. Skurcze Braxtona-Hicksa występują nawet co 10 minut, do 12 razy w ciągu doby. Czas trwania jednego skurczu wynosi około minuty. Charakterystyczne są bóle w okolicy lędźwiowej i złe samopoczucie ciężarnej. Ulgę w dyskomforcie przynosi zmiana pozycji podczas odczuwania skurczu i miarowy oddech.

Skurcze przepowiadające 

Skurcze przepowiadające pojawiają się po 36. tygodniu ciąży. Bóle brzucha przed porodem są nieregularne, ale intensywne. Bliżej porodu stają się częstsze i bardziej dotkliwe. Podczas skurczu przepowiadającego twardnieje cały trzon macicy, co jest odczuwalne w postaci nagłego, ale krótkiego przypływu bólu. Kobiety będące w pierwszej ciąży ten rodzaj skurczów bardzo często mylą ze skurczami porodowymi. Jak więc je odróżnić? Skurcze przepowiadające, pomimo że są bardzo bolesne i intensywne, mijają po 2 godzinach. 

Jak rozpoznać skurcze porodowe?

Skurcze porodowe są bolesne i z czasem stają się coraz bardziej intensywne. Ból pojawia się regularnie, zwiększa się jego intensywność. Czas trwania jednego skurczu może wynosić nawet 2 minuty. Początkowo skurcze pojawiają się co 10–30 minut. Jeśli po upływie 2 godzin skurcze nie mijają, a występują coraz częściej (np. co 5 minut), sygnalizują o rozpoczęciu się porodu. Podczas skurczu porodowego twardnieje cały mięsień macicy, dochodzi do skrócenia szyjki macicy. Kobieta odczuwa ból promieniujący do okolicy kręgosłupa lędźwiowego, ud i pachwin. Z czasem może rozwinąć się również ból kończyn dolnych. W wyniku silnych i bardzo częstych skurczów (co 2 minuty) szybko zwiększa się rozwarcie kanału szyjki macicy.

Jak mierzyć skurcze porodowe?

Do mierzenia skurczów porodowych wystarczy zegarek, a najlepiej stoper. Czas liczymy od chwili pojawienia się bólu skurczowego, aż do jego ustąpienia. Liczymy również czas pomiędzy poszczególnymi skurczami. Przerwy między skurczami są ważne do określenia etapu akcji porodowej. Prostszym i bardzo pomocnym rozwiązaniem w mierzeniu częstotliwości skurczów są dostępne na smartfon aplikacje. Bez względu na narzędzie, liczenie skurczów jest szczególnie zalecane kobietom będącym w pierwszej ciąży.

Bardzo często pojawienie się pojedynczego skurczu wzbudza u ciężarnej lęk i daje mylne uczucie rozpoczęcia akcji porodowej. W rezultacie kobiety zbyt szybko udają się do szpitala, a zdenerwowanie dodatkowo nasila bolesne odczucia. Kiedy więc należy zgłosić się do placówki medycznej? Jeśli skurcze pojawiają się przynajmniej co 10 minut. Wcześniejsza wizyta u lekarza jest konieczna, jeżeli pomimo braku regularności skurczów pojawi się odpływanie płynu owodniowego, plamienie lub krwawienie. 

Jak złagodzić skurcze porodowe?

Ulgę w bólach porodowych przyniesie miarowy, głęboki oddech. Powietrze należy nabierać przez nos, a następnie powoli wypuszczać ustami. Prawidłową technikę oddechu podczas skurczu i akcji porodowej przyszła mama ma szansę opanować w szkole rodzenia. Jeśli nie zdecyduje się na zajęcia grupowe, warto, aby umówiła się na indywidualne konsultacje z położną, która dokładnie wytłumaczy przebieg porodu i odpowie na najbardziej nurtujące pytania. Wczesne skurcze porodowe można uśmierzyć za pomocą ciepłej kąpieli lub masażu odcinka krzyżowego kręgosłupa.

W szpitalu jedną z niefarmakologicznych metod przeciwbólowych jest przezskórna stymulacja elektryczna (TENS). Nie powoduje żadnych skutków ubocznych, a jej skuteczność w uśmierzaniu bólu porównywalna jest z lekami przeciwbólowymi. Elektrody przyklejone są do skóry pleców w odcinku lędźwiowym. Działanie przeciwbólowe odczuwa się po upływie około 20 minut. TENS może być podłączony przez całą akcję porodową. Odpowiednie natężenie przesyłanego na powierzchnię skóry prądu blokuje w mózgu sygnały bólowe, jednocześnie stymuluje wytwarzanie endorfin poprawiających nastrój i samopoczucie matki. TENS nie eliminuje bólu porodowego, ale skutecznie zmniejsza jego odczuwanie. Należy pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania stymulacji elektrycznej. Są to m.in.: poród przed 38. tygodniem ciąży, nadwrażliwość na prąd, zaburzenia czucia, posiadanie rozrusznika serca, padaczka, nadczynność i niedoczynność tarczycy. 

Inną nieinwazyjną metodą łagodzenia bólu porodowego jest użycie gazu rozweselającego, a właściwie mieszaniny podtlenku azotu i tlenu. Kobieta rozpoczyna wdychać gaz przez maseczkę i ustnik na krótko przed skurczem. Dzięki temu w chwili maksymalnego natężenia skurczu odczucia bólowe są zminimalizowane. Działanie przeciwbólowe gazu osiągane jest zaledwie po 5 wdechach, czyli po mniej więcej 30 sekundach inhalacji. Gaz rozweselający powinien być wdychany tylko w czasie poprzedzającym skurcz. Przyjmowanie mieszaniny gazów bez przerwy może spowodować skutki uboczne w postaci zawrotów głowy, nudności i wymiotów. Gaz oprócz działania przeciwbólowego zmniejsza lęk kobiet przed porodem, zwiększa uczucie euforii i działa relaksująco. Co ważne, nie zaburza współpracy ciężarnej z lekarzem i położną i nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia sprawnej akcji porodowej. Gaz rozweselający jest bezpieczny również dla dziecka. Przeciwwskazaniem do przyjęcia mieszaniny podtlenku azotu i tlenu są: rozedma płuc, choroba obturacyjna płuc, porfiria, niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, stwardnienie rozsiane.