Na czym polega socjoterapia i kto może z niej skorzystać?

Co to jest socjoterapia?

Socjoterapia jest formą zajęć grupowych, w których oddziaływania społeczne pełnią funkcję terapeutyczną. Wpływ grupy i związanych z jej obecnością procesów ma ponadto właściwości edukacyjne i rozwojowe. Pierwotnie socjoterapia była narzędziem psychiatrii i miała zapobiegać społecznej izolacji pacjentów. Z czasem zaczęto stosować ją w leczeniu szeregu zaburzeń psychicznych, na przykład fobii społecznej.

Współcześnie socjoterapia wykorzystywana jest powszechnie w leczeniu problemów psychicznych czy pokonywaniu życiowych kryzysów. Służy także rozwojowi umiejętności, które ułatwiają funkcjonowanie w grupie. W wielu przypadkach socjoterapia jest znakomitą okazją do zaspokojenia potrzeb społecznych czy rozwoju zainteresowań i samorealizacji.

Czemu służy socjoterapia?

Socjoterapia prowadzona w celach terapeutycznych służy przede wszystkim poszerzaniu umiejętności społecznych. Może być również pomocna w modyfikowaniu relacji pacjenta z jego otoczeniem (np. z rodziną) lub zastępować mu (czasowo lub trwale) dysfunkcyjne układy społeczne (np. w przypadku osób uzależnionych). Do celów terapeutycznych socjoterapii zaliczyć można też odreagowanie trudnych emocji, redukcję stresu czy pracę nad obrazem własnej osoby.

Edukacyjna funkcja socjoterapii skierowana jest przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Zajęcia grupowe mogą służyć nauce zachowań społecznie akceptowanych, pełnienia funkcji społecznych, rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych. Dla osób dorosłych terapia społeczna jest okazją do trenowania asertywności, umiejętności autoprezentacji czy wyrażania emocji. Praca w grupie to także szansa na lepsze poznanie samego siebie i pogłębienie wiedzy o innych ludziach.

Dla kogo przeznaczona jest socjoterapia?

Zastanawiasz się, czy terapia społeczna jest dla Ciebie? Z socjoterapii pojmowanej jako jedna z form terapii zajęciowej (ergoterapii) korzystać mogą praktycznie wszyscy. Jest pomocna zwłaszcza w obliczu kryzysów (np. żałoby, utraty pracy), ale przydaje się też tym osobom, które chcą po prostu rozwinąć swoje umiejętności społeczne czy poszerzyć zainteresowania.

Największą korzyść z socjoterapii odniesiesz, jeśli jesteś osobą:

• wyobcowaną społecznie w związku z niepełnosprawnością,

• osamotnioną, np. ze względu na starszy wiek,

• zmagającą się z uzależnieniem (od alkoholu czy narkotyków, ale też np. od pracy),

• cierpiącą na nerwicę (np. zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne) lub depresję.
  Z socjoterapii może skorzystać również Twoje dziecko, jeśli:

• jest nieśmiałe, wycofane, ma trudność w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami,

• jest nadpobudliwe, ma problem z koncentracją, trudności w nauce,

• przejawia zachowania agresywne, sprawia trudności wychowawcze,

• stwierdzono u niego zaburzenia rozwojowe albo schorzenia psychiczne.

Jak wyglądają zajęcia socjoterapeutyczne?

Terapia społeczna odbywa się w kilku- lub kilkunastoosobowych grupach – w zależności od wieku uczestników czy problemów, których rozwiązaniu mają służyć zajęcia. Zarówno socjoterapia dla dzieci i młodzieży, jak i dla dorosłych ma ściśle określoną strukturę i cel, a cykl spotkań musi łączyć się w spójną całość.

Pierwsze spotkanie ma charakter integracyjny. Służy też stworzeniu tzw. kontraktu grupowego, czyli ustaleniu jasnych zasad (np. „nie przerywamy osobie, która zabiera głos”, „nie oceniamy”), na których przestrzeganie wszyscy muszą wyrazić zgodę. To pozwala na stworzenie atmosfery zaufania i poczucia bezpieczeństwa uczestników zajęć.

Kolejne spotkania obejmują cykl doświadczeń grupowych, które mają pozwolić na realizację celu zajęć. Socjoterapeuta czuwa nieustannie nad gotowością uczestników do współpracy i budowaniem ich poczucia więzi. Pod koniec zajęć członkowie grupy mają okazję do wymiany swoich spostrzeżeń i przemyśleń.

Jakie są metody socjoterapii?

Socjoterapeuta może korzystać z rozmaitych metod pracy grupowej, np. burzy mózgów czy odgrywania ról. Ma również do dyspozycji wiele terapeutycznych aktywności, które dobiera w zależności od celów zajęć, a także ich odbiorców. Do często wykorzystywanych technik należą psychodrama, biblioterapia, muzykoterapia, choreoterapia, rysunek terapeutyczny oraz gry i zabawy grupowe. Elementem socjoterapii może być także wspólna wycieczka, wyprawa na koncert czy do teatru.

Wyżej opisane działania pozwalają socjoterapeucie na obserwację uczestników zajęć i analizę problemów, z którymi się borykają, co może być podstawą do diagnozy psychologicznej oraz dalszej indywidualnej terapii. Przede wszystkim jednak socjoterapia pozwala uczestnikom zajęć trenować umiejętności społeczne, a doświadczenie pracy w grupie samo w sobie ma cenne właściwości terapeutyczne.