Szczepionka HPV – kto powinien się zaszczepić? Przed czym ona chroni?

Szczepienie HPV – co to jest?

Szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest metodą profilaktyki zakażenia wybranymi typami wirusa HPV, odpowiedzialnymi za występowanie brodawek i złośliwych nowotworów narządów płciowych. Szczepienie przeciwko HPV bywa nazywane szczepionką na raka szyjki macicy, ale jego ochronne działanie nie ogranicza się jedynie do tej jednej choroby. Aby zrozumieć, przed czym chroni szczepienie HPV, warto przyjrzeć się bliżej wirusowi brodawczaka ludzkiego.

• Dowiedz się więcej o chorobach zakaźnych.

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV)

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) składa się z dwóch nici DNA. Odpowiada za występowanie łagodnych i złośliwych zmian nabłonkowych. Do zarażenia dochodzi najczęściej podczas kontaktów seksualnych, ale transmisja wirusa może nastąpić także w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi. Istnieje również ryzyko zakażenia dziecka przez zakażoną matkę podczas ciąży lub porodu.

Rodzaj i charakter zmian wywołanych przez wirus HPV zależą od jego typu:

• łagodne brodawki na skórze rąk i stóp są najczęściej powodowane przez wirusy 1, 2, 4, 27 i 57,

• brodawki w okolicy narządów płciowych i kłykciny kończyste są zwykle konsekwencją zakażenia HPV typu 6 lub 11 (tzw. wirusów niskoonkogennych),

• za stany przedrakowe i zmiany złośliwe w obrębie narządów płciowych (w tym za raka szyjki macicy), jamy ustnej i gardła odpowiadają wirusy wysokoonkogenne. Należą do nich wirusy HPV typu 16, 18 i rzadziej 31, 33, 35, 45, 52 i 58.

Aby doszło do rozwoju raka u osoby zakażonej HPV, konieczna jest obecność tzw. czynnika spustowego. Mogą nim być: palenie papierosów, zaburzenia odporności, niedobór kwasu foliowego, nadmierna ekspozycja na światło słoneczne, a nawet ciąża.

• Sprawdź też: https://www.welbi.pl/hpv-u-mezczyzn-jak-sie-objawia-sposob-leczenia/

Szczepionka przeciwko HPV – dla kogo?

Szczepionka na brodawczaka ludzkiego jest przeznaczona zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych. Może być podawana już od 9. roku życia. Jeśli zastanawiasz się, czy warto podać szczepionkę przeciwko HPV swojemu dziecku, odpowiedź brzmi – tak. Im wcześniej uodpornisz swoje dziecko, tym mniejsza jest szansa, iż miało ono już kontakt z wirusem brodawczaka ludzkiego. Szczepienie najlepiej wykonać przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.

Chcesz wiedzieć, czy szczepionka HPV jest przeznaczona także dla chłopców? Oczywiście. Jej podanie zmniejsza ryzyko zachorowania u mężczyzn m.in. na raka prącia i odbytu.

Szczepionka przeciwko HPV – jaką wybrać?

Aktualnie w Polsce dostępne są dwie wersje szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego:

• 2-walentna, zawierająca białka HPV typu 16 i 18 (Cervarix),

• 9-walentna, zawierająca białka HPV typu 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 (Gardasil-9).

Szczepionka 9-walentna pozwala na wytworzenie odporności przeciwko większej liczbie typów wirusa, również tych odpowiadających za występowanie kłykcin kończystych i brodawek płciowych. Wybór szczepionki należy jednak do Ciebie.

Szczepienie przeciwko HPV – ile wkłuć?

W przypadku dzieci między 9. a 14. rokiem życia schemat szczepienia obejmuje podanie 2 dawek w odstępie 5–13 miesięcy. Oznacza to, iż Twoje dziecko otrzyma 2 wkłucia. Od 15. roku życia podaje się 3 dawki szczepionki, co wiąże się z 3 wkłuciami. Zaleca się, aby drugą dawkę podać 2 miesiące, a trzecią 6 miesięcy od pierwszego szczepienia. 

Czy szczepionka HPV powoduje niepożądane odczyny poszczepienne?

Tak. Jak każda inna szczepionka, również szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego może wywoływać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). Pamiętaj jednak, iż są one zwykle łagodne i ustępują samoistnie po krótkim czasie. Do najczęstszych efektów ubocznych szczepionki należą:

• ból, obrzęk, zaczerwienienie i tkliwość w miejscu wkłucia,

• gorączka,

• osłabienie,

• ból głowy,

• nudności.

Pełna informacja o możliwych niepożądanych odczynach poszczepiennych jest zawarta w ulotce dołączonej do opakowania leku. Zapoznaj się z nią przed szczepieniem, a wszelkie wątpliwości omów z lekarzem dokonującym badania kwalifikacyjnego

Przeczytaj także:

• Jak rozpoznać mięśniaki macicy?

• Kurzajki na stopie, palcu – jak wyglądają?

Czy szczepionka na HPV jest refundowana?

Do niedawna szczepienie przeciwko HPV nie było refundowane w żadnej grupie wiekowej. Wiązało się to z niemałym wydatkiem, ponieważ jedna dawka szczepionki to koszt około 250 zł. Od 1 listopada 2021 roku częściową refundacją objęto jeden z dostępnych na rynku preparatów (Cervarix), co obniżyło koszt do około 130 zł za 1 dawkę. W maju 2023 roku Minister Zdrowia wydał zalecenie, dzięki któremu darmowymi szczepieniami przeciwko HPV zostały objęte dzieci w wieku 12 i 13 lat. Szczepienia można realizować już od 1 czerwca 2023 roku i są podawane zarówno dziewczętom, jak i chłopcom. Oznacza to, iż w 2023 roku programem zostaną objęte dzieci urodzone w 2010 i 2011 roku. Szczepienie jest zalecane i dobrowolne. Jeśli Twoja pociecha nie spełnia kryterium wiekowego, pamiętaj iż wciąż możesz zaszczepić ją odpłatnie pod warunkiem ukończenia 9 lat. 

Szczepionka HPV – gdzie się zaszczepić?

Jeżeli chcesz zaszczepić siebie lub swoje dziecko przeciwko HPV, zgłoś się do lekarza rodzinnego. Wystawi on receptę na szczepionkę, wyznaczy termin badania kwalifikacyjnego i szczepienia. Refundowane szczepienia są wykonywane w wybranych placówkach. Ich listę znajdziesz na stronie: pacjent.gov.pl.

Szczepienie HPV po rozpoczęciu współżycia – czy można?

Tak. Rozpoczęcie aktywności seksualnej nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.