Szparagi – składniki odżywcze i właściwości
Szparagi to warzywa niskokaloryczne i bogate w składniki aktywne. Są źródłem wartościowej pożywki dla bakterii jelitowych, a także antyoksydantów przeciwdziałających procesom starzenia. Sprawdź, co jeszcze warto o nich wiedzieć.
Szparagi – wartości odżywcze
Wyróżnia się ponad 150 gatunków tej rośliny, ale do jadalnych zalicza się tylko szparag lekarski. Jego właściwości są ściśle związane z zawartymi w nim składnikami aktywnymi. Zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie szparagi należą do powszechnie spożywanych warzyw. Są uznawane za bogate źródła przeciwutleniaczy. Wartości odżywcze mogą różnić się, w zależności od tego, o jakich odmianach mówimy (zielonych czy białych). Warzywa te składają się w dużym stopniu z wody, a zawartość węglowodanów, białek oraz tłuszczów jest niewielka, choć znajdziemy w nich błonnik pokarmowy (ok. 1,5 g/100 g). Na wartość odżywczą szparagów wpływają witaminy i składniki mineralne. Znajdziesz w nich potas, pewne ilości wapnia, witaminy A i E, folianów oraz sporą dawkę witaminy C. Szparagi są niskoenergetyczne (dostarczają niewielką liczbę kalorii). Sto gramów produktu to zaledwie 18 kcal, więc są korzystne dla osób starających się obniżyć nadmierną masę ciała. Szparagi zielone swoje właściwości odżywcze zawdzięczają także obecności fruktanów, które należą do tzw. probiotyków. Są również źródłem flawonoidów, przede wszystkim kwercetyny i rutyny. Szparagi zielone zawierają więcej związków fenolowych w porównaniu do białych oraz fioletowych. W wypustkach rośliny znajdują się pewne ilości fitosteroli i steroli roślinnych. Jednym z najważniejszych związków przeciwutleniających w szparagach jest glutation, który należy do silnych antyutleniaczy – bez niego aktywność innych związków o tym charakterze, np. witaminy C i E, jest ograniczona. Zarówno szparagi białe, jak i zielone zmniejszają swoje wartości odżywcze w procesie przetwarzania (np. konserwowania lub blanszowania). Jednocześnie są produktami, które po prostu wymagają obróbki termicznej i odpowiedniego przygotowania do spożycia. Co ciekawe, liczba składników mineralnych zależy nie tylko od uprawy. Ich ilość może być różna w poszczególnych częściach rośliny.
Szparagi – właściwości i przeciwwskazania
Właściwości szparagów zielonych i białych obejmują m.in. działanie przeciwzapalne oraz przeciwgrzybicze. Zawarte w nich związki fenolowe są przeciwutleniaczami, które stanowią istotny element profilaktyki nowotworów, a także zapobiegania chorobom serca i naczyń krwionośnych. Ze względu na dużą ilość antyoksydantów szparagi wykazują właściwości przeciwstarzeniowe. Zawarte w nich fruktany pozytywnie działają na mikrobiotę jelitową, stymulując wzrost korzystnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Zielone szparagi swoje właściwości obniżania poziomu cholesterolu zawdzięczają obecności rutyny należącej do flawonoidów, a także steroli roślinnych. Dobrze jest też wspomnieć o ewentualnych przeciwwskazaniach. Te rośliny są problematycznym i nieodpowiednim produktem dla osób cierpiących na IBS, czyli zespół jelita drażliwego. Wynika to ze sporej zawartości FOS, związków zaliczanych do tzw. FODMAP. U osób z problemami jelitowymi mogą powodować wzdęcia, gazy oraz bóle brzucha i biegunki.
Szparagi – jak je przechowywać i przygotować?
Przygotowanie szparagów powinno rozpocząć się od ich dokładnego umycia w celu usunięcia ewentualnych ziarenek piasku, które mogą znajdować się w główkach (zwłaszcza w przypadku zielonych szparagów). Cienką skórkę białych oraz fioletowych należy ściągnąć od strony główki, a także odciąć zdrewniałą końcówkę. Najlepiej gotować je w wysokim garnku, aby zmieściły się w całości. Wodę powinno się lekko osolić, ewentualnie można dodać trochę cukru lub mleka – takie dodatki mają wpłynąć na zachowanie jędrności oraz delikatności smaku. Po ugotowaniu warzywa przepłucz lekko wodą, aby zachowały swój kolor. Zielonych szparagów nie trzeba obierać, wystarczy odciąć końcówkę. Białe szparagi gotuje się 15–20 minut, zielone nieco krócej. Sygnałem, że czas wyjąć je z wody, jest miękkość czubków. Końce natomiast powinny pozostać twarde.
- E. Cieślik i wsp., Charakterystyka wartości odżywczej i właściwości prozdrowotnych szparaga lekarskiego (Asparagus officinalis L.), „Postępy Fitoterapii” 2011, nr 4, s. 275–281.
- M. Dziedziński i wsp., Uprawa szparaga (Asparagus officialis L.) jako surowca o właściwościach funkcjonalnych. Cz. II. Charakterystyka żywieniowa, „Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna” 2019, nr 1, s. 5–8.
- M. Dziedziński i wsp., Uprawa szparaga (Asparagus officialis L.) jako surowca o właściwościach funkcjonalnych. Cz. I. Charakterystyka towaroznawcza, „Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna” 2019, nr 2, s. 2–6.
- A. Stolarczyk. Składniki FODMAP w żywności. „Standardy Medyczne. Pediatria” 2015, t. 12, s. 235–243.
- K. Florkowska i wsp., Flawonoidy w profilaktyce i leczeniu miażdżycy, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2017, t. 98, nr 3, s. 217–225.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.