Tachykardia – przyczyny, objawy i metody leczenia

Tachykardia – co to jest?

U zdrowych, dorosłych ludzi czynność serca w spoczynku powinna mieścić się w zakresie 60–100 uderzeń/min. Gdy wynosi <60 uderzeń/min, mówimy o bradykardii, gdy przekracza zaś 100 uderzeń/min, rozpoznaje się tachykardię [1]. Normy te dotyczą jedynie osób dorosłych. U dzieci czynność serca jest fizjologicznie wyższa i zmienia się wraz z wiekiem. Dla przykładu, w okresie niemowlęctwa za jej prawidłową wartość przyjmuje się 100–150 uderzeń/min [1].

O tachykardii zatokowej mówi się, gdy przyspieszony jest rytm zatokowy, czyli prawidłowy rytm występujący w sercu zdrowego człowieka. Tachykardia zatokowa jest w określonych okolicznościach zjawiskiem fizjologicznym, dlatego nie powinno budzić Twojego niepokoju, gdy podczas wysiłku fizycznego, bólu czy silnego stresu, czynność Twojego serca przekroczy 100 uderzeń/min. Jeśli jednak zauważysz, że przyspieszona akcja serca pojawia się podczas spoczynku, zgłoś się do lekarza.

Jakie są przyczyny tachykardii?

Istnieje wiele potencjalnych, patologicznych przyczyn tachykardii. Poniżej przedstawiamy najczęstsze z nich.

Kardiologiczne przyczyny tachykardii

W pierwszej kolejności warto omówić kardiologiczne przyczyny przyspieszonej akcji serca. Do najczęstszych z nich należą:

• arytmie serca, czyli zaburzenia rytmu serca – tachykardia nadkomorowa (w tym migotanie przedsionków i trzepotanie przedsionków) lub tachykardia komorowa; podstawowym badaniem służącym diagnostyce arytmii jest EKG, czyli badanie czynności elektrycznej serca;

• tamponada serca – gromadzenie się płynu w worku osierdziowym otaczającym mięsień sercowy; może być m.in. efektem urazu, infekcji, procesu nowotworowego, niewydolności nerek;

• zapalenie mięśnia sercowego – proces zapalny obejmujący kardiomiocyty (komórki mięśnia sercowego) jest zwykle konsekwencją infekcji wirusowej, rzadziej bakteryjnej lub infestacji pasożytniczej; niekiedy zapalenie mięśnia sercowego rozwija się w przebiegu chorób autoimmunologicznych czy stosowania niektórych leków;

• zawał mięśnia sercowego – martwica fragmentu mięśnia sercowego jest spowodowana najczęściej niedokrwieniem wtórnym do choroby naczyń wieńcowych; na wystąpienie choroby niedokrwiennej serca i zawału szczególnie narażone są osoby zmagające się z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, podwyższonym stężeniem cholesterolu lub cukrzycą.

Zatorowość płucna

Ostra zatorowość płucna jest groźną, często śmiertelną chorobą. Zator tętnic płucnych jest zwykle spowodowany migracją skrzepliny z żył głębokich kończyn dolnych. Do objawów choroby należy nie tylko tachykardia, ale również duszność, krwioplucie, ból w klatce piersiowej i kaszel.

Zaburzenia metaboliczne

Przyspieszona czynność akcji serca może być konsekwencją zaburzeń metabolicznych, w tym:

• hipoglikemii, czyli obniżonego poziomu glukozy we krwi; najczęściej jest ona związana ze stosowanymi lekami (np. insuliną), ale może wystąpić również u osób nadużywających alkoholu czy po operacji bariatrycznej;

• hiperkaliemii, czyli podwyższonego poziomu potasu we krwi; może wystąpić m.in. w przebiegu niewydolności nerek lub u osób suplementujących potas w zbyt dużej ilości.

Choroby zakaźne

Tachykardia może towarzyszyć łagodnym infekcjom przebiegającym z gorączką lub ciężkim zakażeniom, w tym sepsie (posocznicy). W przypadku wystąpienia nasilających się objawów choroby zakaźnej warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu.

Inne przyczyny tachykardii

Wśród przyczyn tachykardii należy wspomnieć o niedokrwistości, nadczynności tarczycy, odwodnieniu i wstrząsie. Podczas różnicowania przyczyn przyspieszonego rytmu serca zawsze należy brać pod uwagę stosowane leki i używki. Tachykardia u kobiet w ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym, jednak w przypadku wystąpienia niepokojących objawów zawsze należy wykluczyć jej patologiczne przyczyny.

Jak objawia się tachykardia?

Tachykardia może przebiegać całkowicie bezobjawowo lub wywoływać u pacjenta kołatanie serca (uczucie silnego lub nieregularnego bicia serca). W zależności od przyczyny przyspieszonej akcji serca mogą jej towarzyszyć:

• ból w klatce piersiowej;

• duszność;

• zawroty głowy;

• zasłabnięcie lub omdlenie;

• inne objawy, charakterystyczne dla choroby podstawowej (np. bladość skóry i zmniejszona tolerancja wysiłku w przypadku niedokrwistości).

Nie bagatelizuj tych symptomów i zgłoś się do lekarza rodzinnego lub kardiologa. 

Diagnostyka i leczenie tachykardii

Diagnostyka przyczyny tachykardii rozpoczyna się od wywiadu z lekarzem, czyli rozmowy na temat zauważonych objawów, chorób przewlekłych, przebytych operacji czy stosowanych leków i używek. To jeden z najistotniejszych elementów konsultacji lekarskiej, który często pozwala specjaliście wysunąć wstępną diagnozę i ukierunkować dalszy plan diagnostyczno-terapeutyczny. Po rozmowie przechodzi on do badania fizykalnego, podczas którego ocenia aktualny stan zdrowia chorego. Dopiero w dalszej kolejności lekarz decyduje, jakie badania dodatkowe należy wykonać. Wśród nich znajdują się najczęściej:

• EKG, czyli badanie czynności elektrycznej serca;

• holter EKG, czyli 24-godzinne monitorowanie czynności elektrycznej serca;

• badania krwi (m.in.: morfologia, gazometria, badanie stężenia troponiny, glukozy, TSH, sodu, potasu, D-dimerów);

• RTG klatki piersiowej.

W zależności od indywidualnych potrzeb lekarz może poszerzyć diagnostykę o inne badania lub skierować pacjenta do innego specjalisty. Wybór odpowiedniej metody leczenia jest ściśle zależny od przyczyny wystąpienia tachykardii. W przypadku zaburzeń rytmu serca niezbędna może być ablacja, u osób z ciężką niedokrwistością – przetoczenie krwi, a u pacjentów z sepsą – szerokowachlarzowa antybiotykoterapia.

Czy tachykardia jest groźna? Jakie mogą być jej skutki?

Nieleczona, utrzymująca się tachykardia może z czasem prowadzić do groźnych powikłań, w tym do niedokrwienia mięśnia sercowego, niewydolności serca, a nawet do śmierci.