Co to jest toczeń? Poznaj różne postacie tej choroby

Toczeń rumieniowaty układowy – co to za choroba?

Zastanawiasz się, co to jest toczeń? Pod określeniem tym kryje się autoimmunologiczna choroba zapalna, w której układ odpornościowy produkuje przeciwciała atakujące rozmaite elementy komórkowe. To układowa choroba tkanki łącznej o niezwykle złożonym obrazie klinicznym. Zajmuje najczęściej skórę, stawy, nerki, układ nerwowy, ale i serce, płuca czy inne narządy lub układy narządów. Dla jej określenia stosuje się następujące nazwy: toczeń rumieniowaty, toczeń układowy, toczeń trzewny. Toczeń ma przewlekły charakter. W jego przebiegu notuje się okresy zaostrzenia i remisji (ustąpienia dolegliwości).

Kto leczy toczeń?

Leczeniem tocznia rumieniowatego układowego zajmuje się specjalista reumatolog. Niemniej z uwagi na bogatą symptomatologię nierzadko konieczna jest współpraca z innymi specjalistami, w tym m.in. z nefrologiem, dermatologiem, neurologiem, psychologiem. Bardzo ważne jest, aby pacjent zgłosił się po pomoc z pierwszymi objawami tocznia. Mimo że mogą one nie wskazywać bezpośrednio na ten rodzaj choroby, powinny zostać zweryfikowane przez specjalistę. Im szybciej choroba zostanie rozpoznana i będzie wdrożone właściwe dla danego pacjenta leczenie, tym na lepsze rokowanie można liczyć.

Toczeń rumieniowaty układowy – jakie są rodzaje choroby?

Toczeń to choroba, która może przyjąć różną postać, rozwinąć się w każdym wieku i być wywołana przez szereg czynników u osób genetycznie predysponowanych. Toczeń rumieniowaty występuje najczęściej wśród kobiet w wieku 16–55 lat. Szacuje się, że panie są na niego narażone nawet dziesięć razy częściej niż mężczyźni. Do rozwoju tocznia trzewnego predysponują m.in.: zmiany hormonalne, infekcyjne, czynniki środowiskowe. Typowe dla tej choroby jest występowanie rozmaitych objawów. Najczęściej obserwuje się: zmiany skórne, zmiany w stawach, zaburzenia pracy nerek i układu nerwowego oraz dolegliwości ogólne typu osłabienie, spadek apetytu i masy ciała, powiększenie węzłów chłonnych. Niemniej w toczniu rumieniowym specjaliści wyodrębnili kilka szczególnych postaci choroby. Zapoznaj się ze zbiorem podstawowych informacji na temat rodzajów tocznia trzewnego.

Toczeń rumieniowaty noworodków (neonatal lupus erythematosus – NLE) 

NLE to choroba noworodków i niemowląt urodzonych przez kobiety z autoprzeciwciałami skierowanymi wobec Ro/SSA czy La/SSB. Toczeń wśród najmłodszych występuje rzadko. Choroba ma z reguły łagodny przebieg – stwierdza się przeważnie obecność zmian skórnych (pojawiają się od razu albo w pierwszych tygodniach po przyjściu na świat). Zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Jednak niewykluczone jest zajęcie innych narządów, co rzutuje bezpośrednio na pomyślność leczenia.

Młodzieńczy toczeń układowy (lupus erythematosus disseminatus – LED)

LED to choroba ujawniająca się między 14. a 18. r.ż., choć w niektórych doniesieniach naukowych spotyka się zakres 16–18 lat. Chorobę rozpoznaje się średnio pięć razy częściej wśród dziewcząt niż wśród chłopców. Główną przyczyną tocznia trzewnego w wieku młodzieńczym jest niedojrzałość układu immunologicznego. Większe ryzyko tocznia dotyczy osób z obciążonym wywiadem w kierunku schorzeń autoimmunologicznych. Toczeń rumieniowaty charakteryzuje się szybkim rozwojem powikłań narządowych. Zazwyczaj pojawiają się zmiany w nerkach, układzie nerwowym i krwiotwórczym.

Toczeń rumieniowaty polekowy, toczeń polekowy (drug-induced lupus – DIL)

DIL to toczeń rumieniowaty indukowany lekami. Z reguły rozwija się wśród osób w wieku podeszłym z uwagi na częstsze zażywanie przez nich medykamentów. Typowe dla tej choroby jest występowanie przeciwciał skierowanych przeciwko histonom i ssDNA. Toczeń rumieniowaty polekowy wywołują najczęściej takie środki, jak: prokainamid, hydralazyna, dihydralazyna, minocyklina, diltiazem, penicylamina, metyldopa, infliksymab, izoniazyd, etanercept, chloropromazyna. Wśród najczęściej występujących objawów tocznia rumieniowatego indukowanego lekami wymienia się: wzrost ciśnienia tętniczego, podwyższoną temperaturę ciała, zapalenie stawów, zmiany skórne. Dolegliwości ustępują po odstawieniu leku, który odpowiada za wywołanie choroby.

Toczeń skórny (cutaneous lupus erythematosus – CLE)

O toczniu skórnym mówi się wówczas, gdy w przebiegu choroby rozwijają się wyłącznie zmiany skórne. Niemniej powszechnie współwystępują z innymi objawami w głównej postaci tocznia rumieniowatego. Dolegliwości skórne pojawić się mogą w różnych częściach ciała. Typowym objawem tocznia rumieniowatego skórnego jest zmiana w kształcie motyla na twarzy. Częstą lokalizacją zmian skórnych są również szyja i dekolt. Niekiedy rozwija się toczeń na rękach, plecach czy klatce piersiowej. Poza tzw. butterfly rush w przebiegu choroby pojawić się mogą m.in.: rumień krążkowy, guzki zapalne w tkance podskórnej, niebolesne owrzodzenia lub nadżerki, głównie w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, zmiany naczyniowe (np. objaw Raynauda, wybroczyny w zakresie płytek paznokciowych, przypominające wbitą drzazgę), łysienie. Objawy tocznia rumieniowatego skórnego ulegają zaostrzeniu w wyniku działania promieniowania słonecznego.

Toczeń neuropsychiatryczny(neuropsychiatric systemic lupus erythematosus – NPSLE)

Określenie „toczeń neuropsychiatryczny” stosowane jest w przypadkach dominacji objawów neurologicznych w przebiegu tocznia układowego rumieniowatego. Częstotliwość ich występowania szacowana jest na 37–95% przypadków. Wśród najczęstszych neurologicznych objawów tocznia rumieniowatego układowego wymienia się: splątanie, zaburzenia nastroju, zaburzenia funkcji poznawczych, uszkodzenie splotów nerwowych, bóle głowy, neuropatie nerwów czaszkowych, drgawki, psychozy, lęki, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zaburzenia motoryki, pleksopatie (uszkodzenia splotów nerwowych), miastenię (szybkie osłabienie i zmęczenie mięśni szkieletowych).