Torbiel szyszynki – co to jest? Kiedy wymaga leczenia operacyjnego?

Torbiel szyszynki – co to jest?

Szyszynka jest niewielkim, ważącym zaledwie 0,1 g, gruczołem w mózgu, położonym w tylnym dole czaszki w bliskim sąsiedztwie komory trzeciej wypełnionej płynem mózgowo-rdzeniowym. Jej główną funkcją jest wydzielanie melatoniny – hormonu odpowiadającego za rytm dobowy człowieka (tzw. hormonu snu). Pojawienie się w obrębie gruczołu przestrzeni płynowej otoczonej torebką pozwala na rozpoznanie torbieli szyszynki. Ma ona charakter łagodny i najczęściej jest diagnozowana przypadkowo podczas wykonywania badań obrazowych mózgu z innych przyczyn. W badaniach naukowych stwierdzono, iż wśród populacji osób dorosłych torbiel szyszynki może dotyczyć prawie co czwartej osoby (23% osób, nieco częściej kobiet niż mężczyzn). Rzadziej stwierdza się zmiany u dzieci. Przyczyny powstawania torbieli szyszynki nie zostały jak dotąd poznane, nie są również znane czynniki ryzyka ich rozwoju.

Objawy torbieli szyszynki

W większości przypadków rozmiar torbieli szyszynki wynosi od 2 do 15 mm i nie towarzyszą jej żadne objawy. Niepokojące symptomy obserwuje się zwykle u pacjentów, u których średnica zmiany przekracza 15 mm. Należą do nich:

• bóle głowy,

• nawracające nudności i wymioty,

• zaburzenia widzenia,

• przejściowe zaburzenia świadomości,

• zaburzenia chodu,

• nadmierna senność.

Klasyczne, podręcznikowe objawy torbieli szyszynki – zespół Parinauda (brak reakcji źrenic na światło i upośledzenie poruszania gałek ocznych w górę i w dół) i wodogłowie (spowodowane zaburzeniem przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego) – w rzeczywistości występują dość rzadko, u mniej niż 4% pacjentów. Jeśli wystąpił u Ciebie którykolwiek z opisywanych powyżej objawów, zgłoś się na pilną wizytę do neurologa.

Metody leczenia torbieli szyszynki

Wykryto u Ciebie torbiel szyszynki i zastanawiasz się, jakie jest dalsze postępowanie? Zgłoś się do lekarza zajmującego się chorobami układu nerwowego, czyli neurologa. Specjalista zbierze od Ciebie szczegółowy wywiad dotyczący obserwowanych objawów oraz przeprowadzi badanie stanu zdrowia. W razie konieczności leczenia operacyjnego skieruje Cię też do neurochirurga.

Przypadkowe wykrycie u osoby dorosłej bezobjawowej, drobnej torbieli szyszynki (< 10 mm) nie wymaga obserwacji i wykonywania kontrolnych badań obrazowych. U dzieci zaleca się w takim przypadku powtarzanie rezonansu magnetycznego co 1–2 lata celem oceny dynamiki jej wzrostu. Badania kontrolne są również wskazane u osób dorosłych z torbielą o średnicy przekraczającej 15 mm w związku z ryzykiem wystąpienia u nich wodogłowia i zaburzeń widzenia.

Wymagającym pilnego leczenia neurochirurgicznego stanem jest zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego u osób z wodogłowiem spowodowanym torbielą. Może mu również towarzyszyć krwawienie do światła torbieli. Zabieg operacyjny polega zwykle na endoskopowym odbarczeniu komory trzeciej (wykonaniu wentrykulostomii) oraz wytworzeniu „okienka” w torbieli szyszynki. Rzadziej wykonuje się klasyczną operację z otwarciem czaszki i usunięciem torbieli.

Pacjenci często zastanawiają się, czy istnieje leczenie naturalne torbieli szyszynki. Żadne polecane zioła na torbiele szyszynki nie mają udokumentowanej skuteczności. 

Mam torbiel szyszynki – co dalej?

Podobnie jak w przypadku wykrycia torbieli Bakera czy torbieli włosowej, diagnoza torbieli szyszynki bywa przyczyną niepokoju pacjenta i źródłem wielu pytań. Czy picie alkoholu wpływa na torbiel szyszynki? Jak mają się do siebie torbiel szyszynki i wysiłek fizyczny? 

Z uwagi na dość powszechne występowanie zmian i ich łagodny charakter najczęściej nie zaleca się żadnych ograniczeń w życiu codziennym osobom z torbielami szyszynki niekwalifikującymi się do leczenia operacyjnego. Jeśli wykryto u Ciebie torbiel możesz więc funkcjonować całkowicie normalnie – regularnie ćwiczyć, uprawiać sporty wyczynowe czy pić okazjonalnie alkohol (choć najlepiej całkowicie wykluczyć alkohol z diety, biorąc jego negatywny wpływ na cały organizm). Pamiętaj jednak iż najpierw musisz skonsultować się z lekarzem celem omówienia wyników badań.

W przypadku kobiet często pojawiają się pytania o wpływ obecności torbieli na ewentualną ciążę i metodę jej rozwiązania. W przeciwieństwie do objawowego PCOS (zespołu policystycznych jajników) i torbieli na jajniku z innych przyczyn torbiel szyszynki nie jest przyczyną trudności z zajściem w ciążę czy jej utrzymaniem. Nie stanowi również zwykle wskazania do cięcia cesarskiego.

Czy torbiel szyszynki może się wchłonąć?

Tak. Podobnie jak w przypadku innych torbieli, często obserwuje się zmianę rozmiaru torbieli szyszynki – zarówno jej powiększenie, jak i zmniejszenie. W jednym z badań stwierdzono, iż w ciągu kilku lat 75% torbieli na szyszynce nie zmieniło swojej wielkości, 8% urosło o 2–3 mm, a u 16% pacjentów nastąpiło jej zmniejszenie lub całkowite wchłonięcie [1].

Profilaktyka torbieli szyszynki – czy jest możliwa?

Nie istnieje metoda, która zapobiegałaby powstawaniu torbielom szyszynki. Nie udowodniono związku jej obecności ze stosowaną dietą, wysiłkiem fizycznym, stresem czy piciem alkoholu i paleniem papierosów.